Ksiądz Jan Franciszek Macha nowym polskim błogosławionym
Ks. Macha uczęszczał w latach 1921–1924 do jednej z chorzowskich szkół podstawowych, a w latach 1924-1933 uczył się w Państwowym Gimnazjum Klasycznym im. Odrowążów w Królewskiej Hucie, (dawna nazwa Chorzowa). Interesował się sportem, który czynnie uprawiał. Jego ulubioną dziedziną była piła ręczna. Odnosił nawet sukcesy, bowiem kilka razy razem z drużyną szczypiornistów zdobył tytuł mistrza Śląska, a w 1933 udało im się nawet sięgnąć po wicemistrzostwo Polski.
29 czerwca 1933 zdał maturę i planował podjąć studia w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Krakowie. Jednakże nie udało mu się tam dostać za pierwszym razem. W przeciwieństwie do dzisiejszej sytuacji, w latach 30. ubiegłego wieku liczba kandydatów była olbrzymia. Chorzowianin musiał zadowolić się studiami na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Nie zabawił tam jednak długo, ponieważ po roku podjął kolejną próbę i stanął do rekrutacji do seminarium. Tym razem dostał się.
Był bardzo aktywnym studentem i działał w wielu katolickich stowarzyszeniach. 1 maja 1938 roku przyjął święcenia diakonatu, a rok później obronił pracę magisterską, którą poświęcił chorzowskiej parafii św. Marii Magdaleny. Zaledwie 10 dni po obronie magisterki, 25 czerwca 1939 roku, w kościele Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Katowicach przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo pracował jako wikariusz w rodzinnej parafii, a później przeniósł się do parafii św. Józefa w Rudzie Śląskiej. Angażował się w pomoc charytatywną i w działalność patriotyczną, za którą we wrześniu 1941 roku został aresztowany i skazany na karę śmierci.
Zmarł mając zaledwie 28 lat. Podczas II wojny światowej, 3 grudnia 1942 roku w Katowicach został zamordowany przez Niemców za swoją działalność konspiracyjną. Podczas egzekucji dokonanej w katowickim areszcie ścięto mu głowę. Miejsce pochówku jego ciała nie jest znane. Natomiast jego symboliczny grób znajduje się na starym cmentarzu parafii św. Marii Magdaleny w Chorzowie Starym.
Proces beatyfikacji księdza Jana Machy
Początek zabiegów czynionych w celu beatyfikacji śląskiego męczennika datowany jest na 2012 roku, kiedy to archidiecezja katowicka poczyniła pierwsze przygotowania do rozpoczęcia tego procesu. Z kolei już 10 stycznia 2013 roku powołano komisję historyczną, która miała zebrać dokumentację niezbędną do przeprowadzenia procesu beatyfikacyjnego. Zdarzenia potoczyły się błyskawicznie i już 2 października 2013 roku Stolica Apostolska wyraziła zgodę na wszczęcie procedury jego beatyfikacji, wydając dekret nihil obstat. Uroczystość rozpoczęcia procesu diecezjalnego miała miejsce 24 listopada w archikatedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Etap ten zakończył się 4 września 2014 roku, a sprawę przekazano Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie. Kolejnym ważnym etapem było podpisanie dekretu o męczeństwie księdza Machy. Uczynił to 28 listopada 2019 papież Franciszek. Decyzja ta umożliwiła beatyfikację, a ta miała się odbyć rok temu, jednakże z uwagi na sytuację pandemiczną uroczystość przełożono na 20 listopada 2021 roku.
W sobotę, 20 listopada, w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach miała miejsce msza św. beatyfikacyjna ks. Jana Machy. Liturgii przewodniczył kard. Marcello Semeraro, prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych.
Historia księdza Machy zainspirowała filmowców do nakręcenia filmu dokumentalnego opowiadającego o jego życiu. Tak powstał obraz „Bez jednego drzewa las lasem zostanie” w reżyserii Dagmary Drzazgi, a premiera miała miejsce 27 października 2011 roku. Z kolei 17 października 2020 roku na antenie Telewizji Polskiej wyemitowano film „Hanik (Podróż do życia)” reżyserii Wojciecha Królikowskiego, który także poświęcono męczennikowi. Ksiądz Macha to znana postać na Śląsku. Został patronem Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach, a migawki z jego życia pokazano m.in. w ramach wystawy „Życzeniem moim było pracować dla Niego…” zorganizowanej w 2014 roku przez Muzeum w Chorzowie. Inne wystawy poświęcone męczennikowi można było oglądać w gmachu Wydziału Teologicznego UŚ w Katowicach, czy w …. Areszcie Śledczym w Katowicach, czyli w miejscu, gdzie pozbawiono go życia. Jego imieniem nazwano też Zespół Szkół Technicznych nr 2 im. Mariana Batki w Chorzowie, bowiem to tę placówkę ukończył.
Znaczek pocztowy z okazji beatyfikacji męczennika
W dniu mszy beatyfikacyjnej śląskiego męczennika Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek pocztowy emisji „Beatyfikacja ks. Jana Franciszka Machy”. Autorem projektu jest Ewa Burdzicka. Graficzka przedstawiła na znaczku koloryzowane zdjęcie księdza Jana Franciszka Machy na tle pękającego muru więziennego. To symboliczne, bowiem przypomina o aresztowaniu kapłana przez Gestapo. Dodatkowo, Poczta Polska wydała też kopertę FDC, czyli kopertę Pierwszego Dnia Obiegu. Z kolei na niej przedstawiono archiwalne zdjęcie ks. Jana z Jego wielopokoleniową, śląską rodziną w dniu prymicji kapłańskich.
Nowy błogosławiony, ksiądz katolicki, męczennik, Ślązak i Polak, jest przykładem osoby, która w obronie wartości najwyższych jest gotowa poświęcić swoje życie. Ksiądz Jan Macha zginął za pomoc prześladowanym i ubogim, za polski patriotyzm, za działalność patriotyczną, za wprowadzanie w czyn przykazania miłości bliźniego. Takie postawy ludzkie są nauczycielami życia dla młodego pokolenia, dlatego Poczta Polska honorując beatyfikację śląskiego męczennika, swoim znaczkiem wskazuje go jako wzór do naśladowania – mówi Wiesław Włodek, wiceprezes zarządu Poczty Polskiej.
Źródła:
www.media.poczta-polska.pl, www.polsatnews.pl, www.slaskie.naszemiasto.pl, www.sjozef.pl, www.web.archive.org, www.archidiecezjakatowicka.pl
