Kazimierz Wielki (1310–1370)
Kazimierz III Wielki (aut. Leopold Löffler, domena publiczna). Kazimierz III Wielki (1310–1370) urodził się 30 kwietnia 1310 roku w Kowalu jako najmłodszy syn Władysława Łokietka oraz Jadwigi Bolesławówny. Choć miał dwóch starszych braci, to zmarli oni jeszcze przed jego narodzinami i to on ostatecznie przejął schedę po swym ojcu. Pierwszy raz, w wieku 5 lat, został zaręczony z czeską królewną Juttą, jednakże niebawem zaręczyny te zerwano, później w podobny sposób do skutku nie doszło małżeństwo z Anną Habsburżanką. Ostatecznie mając 15 lat Kazimierz pojął za żonę Aldonę, księżniczkę litewską, która ochrzciła się i przyjęła imię Anna.
W 1327 roku królewicz zapadł nagle na ciężką, niesprecyzowaną chorobę, która być może stanowiła poważne zagrożenie dla jego życia, po pewnym czasie zdołał jednak ozdrowieć. Jako, że jego siostra Elżbieta była królową węgierską, często bywał na tamtejszym dworze, ucząc się tajników życia politycznego. Z jego obecnością w Wyszehradzie wiążę się też historia jego romansu z Klarą Zach, lub – wedle innych źródeł – gwałtu dokonanego na dwórce. Wątek ten nie jest więc do końca wyjaśniony.
Kazimierz w kolejnych latach brał także udział w wyprawach zbrojnych ojca. W 1331 roku został namiestnikiem Wielkopolski, Kujaw i Sieradza, w 1331 brał udział w bitwie pod Płowcami, jednak albo zbiegł z pola bitwy, albo wycofał się na rozkaz Łokietka. W 1333 roku król Władysław zmarł, a koronę przejął Kazimierz. Początkowo problem stanowiła koronacja jego żony Aldony Anny, na którą nie chciała zgodzić się królowa-matka Jadwiga, ostatecznie jednak uległa w tym sporze.
Ważnymi wydarzeniami kolejnych lat były zjazdy w Wyszehradzie (1335, 1338 lub 1339), w których oprócz Kazimierza brał udział także król Czech Jan Luksemburczyk oraz król Węgier Karol Andegaweński. Rozmowy te doprowadziły do zaniechania roszczeń do tronu polskiego ze strony Luksemburczyka, udało się też zażegnać widmo kolejnej otwartej wojny z Krzyżakami (którzy także posłali na Węgry swoją reprezentację).
Król, choć był zręcznym dyplomatą, prowadził też liczne konflikty zbrojne, rozpoczął m.in. ekspansję polską na wschód (przez długie lata trwały starcia o Księstwo Halicko-Włodzimierskie), latami zmagał się także chociażby z oddziałami litewskimi – stosunki z Litwą uległy w pewnym momencie pogorszeniu – w 1350 nastąpił najazd na księstwo Mazowsza, który powstrzymał ostatecznie dopiero polski władca, włączając aktywnie swe siły do walki. W kolejnym roku Kazimierz przyłączył do swego królestwa większość ziem mazowieckich, reszta została polskim lennem. Region ten niebawem zresztą stał się również celem Krzyżaków, którzy zorganizowali najazd w 1355 roku. Tymczasem trwała wojna polsko-czeska, której zarzewiem była chęć kontroli obu stron nad Śląskiem. Konflikt trwający w latach 1345–1348 zakończył się pokojem w Namysłowie, który nie wprowadził ostatecznie zmian terytorialnych.
Polska za czasów Kazimierza III (aut. Poznaniak, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0.) Kazimierz odznaczył się wyjątkowo w polityce wewnętrznej państwa. Przeprowadził liczne reformy – sądownicze, administracyjne, monetarne (bicie grosza krakowskiego), w 1364 ufundował Akademię Krakowską, która dała początek późniejszemu Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. Unormował status ludności żydowskiej w królestwie, poszerzając przy tym statut kaliski. Za jego czasów założono ok. 100 miast, ufortyfikowano 53 zamki, a do tego w gronie fundacji władcy znalazły się liczne świątynie. Nie dziwi więc powiedzenie, że Kazimierze „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.
Władcy nie udało się jednak doczekać męskiego potomka z prawego łoża, choć miał cztery żony (po Aldonie Annie były to: Adelajda Heska, Krystyna Rokiczana oraz Jadwiga żagańska), nie stronił także od pożycia pozamałżeńskiego. W myśl umowy zawartej na drugim zjeździe wyszehradzkim w przypadku bezpotomnej śmierci tron po nim miał przejąć przedstawiciel węgierskiej dynastii Andegawenów – tak też się stało, a następcą Kazimierza został po jego śmierci Ludwik Andegaweński.
Kazimierz Wielki zmarł 5 listopada 1370 roku. Zgon był wynikiem nieszczęśliwego wypadku, który miał miejsce niemal dwa miesiące wcześniej w trakcie polowania – król spadł z konia, raniąc się poważnie w goleń. Najprawdopodobniej doszło też do złamania kości i nastąpiły dalsze komplikacje, m.in. ciągła gorączka. Kazimierz, syn Władysława, zakończył tym samym okres rządów piastowskich w Polsce.
Kazimierz III Wielki (aut. Marcello Bacciarelli, domena publiczna). Kazimierz Wielki – często zadawane pytania:
Dlaczego Kazimierza nazwano Wielkim?
Kazimierz nie bez powodu otrzymał od potomnych przydomek „Wielki” – nie tylko zwiększył znaczenie Polski na arenie międzynarodowej, nie tylko powiększył państwo pod względem terytorialnym, ale dokonał również szeregu reform wewnętrznych, które pomogły umocnić funkcjonowanie królestwa. Dobry dyplomata, szczodry fundator, trzeźwo myśląca głowa państwa – tak można mówić o Kazimierzu. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Na czym Kazimierz oparł swoje polityczne sukcesy?
Prócz wspominanych sukcesów dyplomatycznych, Kazimierz Wielki dbał także o państwową gospodarkę oraz politykę monetarną – aktywność na tym polu zresztą wykazywał także jego ojciec, Władysław Łokietek. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Czy za czasów Kazimierza Wielkiego w Polsce panował dobrobyt?
Można rzec, że za rządów tego króla panował dobrobyt – z całą pewnością można mówić o gospodarczym wzroście, rozwoju ekonomicznym kraju. Dziś rzekli byśmy, że królestwo było wówczas „zieloną wyspą”. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Kim była Klara Zach i jaki był jej związek z postacią polskiego króla?
Klara Zach była węgierską dwórką, która według różnych źródeł albo wdała się w romans z ówczesnym królewiczem Kazimierzem, albo została przez niego zgwałcona. Efektem była w każdym razie próba zamachu na węgierską rodzinę królewską, dokonana przez ojca Klary, Felicjana, który działał w obronie czci córki. Król Karol oraz królowa Elżbieta zostali ranni, lecz nie zginęli, z kolei Felicjan został zabity, wymordowano także cały ród Zachów. [CZYTAJ WIĘCEJ]
