Katarzyna Chimiak -„ROAD. Polityka czasu przełomu. Ruch Obywatelski-Akcja Demokratyczna 1990-1991” – recenzja i ocena
Lektura książki Katarzyny Chimiak w trakcie kampanii prezydenckiej jest świetnym repetytorium z konfliktów, jakie targają prawą stroną polskiej sceny politycznej i jej stosunku do oponentów z lewicy. Ruch Obywatelski–Akcja Demokratyczna, dziś już może nazwa ta została nieco zapomniana, tworzyli legendarni działacze „Solidarności”, którzy stali się podwaliną późniejszej Unii Demokratycznej i Unii Wolności.
Katarzyna Chimiak (rocznik 1985) jest córką opozycjonisty, związanego z Biuletynem Informacyjnym KSS KOR, a następnie z Niezależną Oficyną Wydawniczą NOWA, Marka Chimiaka. Jak podkreśla prof. Andrzej Friszke - „autorka wzrastała w środowisku ludzi, których tu opisuje, opiera się jednak na dokumentach, w tym wielu nadal trudno dostępnych”. Właśnie swobodny dostęp do akt ROAD znajdujących się w Archiwum Partii Demokratycznej, oraz kontakt z dawnymi opozycjonistami, którzy wzbogacili książkę swoimi wypowiedziami jest atutem tego wydawnictwa.
Można w dwójnasób ocenić książkę. Po pierwsze uwzględniając, że jest to zaledwie praca magisterska lub traktując jako zwykłą monografię naukową środowiska ROAD. Nie jest to pierwsza publikacja poświęcona Ruchowi Obywatelskiemu-Akcja Demokratyczna. Wcześniejsze jednak koncentrowały się na działalności politycznej, mniej miejsca poświęcając korzeniom, czy samemu procesowi tworzenia. Oczywiście elementy historii i udziału w polityce Ruchu są częścią biografii pierwszoplanowych polityków naszego kraju: Tadeusza Mazowieckiego, Jacka Kuronia, Władysława Frasyniuka, Zbigniewa Bujaka czy redaktora Adama Michnika. Sama „Gazeta Wyborcza” uczestnicząc w życiu Ruchu stała się jego kroniką.
Książka Chimiak pokazuje początki naszej demokracji, trudności, z jakimi borykali się świeżo upieczeni politycy, którzy niejednokrotnie opierali się zalegalizowania swojej działalności jako partia. Nadal bardziej czuli się działaczami związkowymi niż rasowymi parlamentarzystami, członkami Obywatelskiemu Klubu Parlamentarnego. Autorka, na podstawie źródeł, pokazuje jak nieudolnie nieraz pływali po nieznanych obszarach rodzącej się demokracji. Możemy prześledzić jak narodził się rodzimy PR polityczny, kiedy dopiero zaczęto zdawać sobie sprawę, jak ważne jest odpowiednie pokazanie polityka w mediach, jak bardzo liczy się odpowiednie sprzedanie programu. I smutek, że tak łatwo populizm wygrywa z ideami. Choć autorka „wzrastała” w tym środowisku to jej opinia nie jest jednostronna. Udaje się jej pokazać słabe strony ROAD, trafne posunięcia będącego już wówczas konkurentem, Jarosława Kaczyńskiego i jego Porozumienia Centrum, czy ukazać siłę argumentów Lecha Wałęsy. Ten ostatni nie był, jak teraz, stonowanym emerytem a jątrzącą i twardo walczącą legendą z nadmiernym ego. Dla kogoś, kto tak jak ja, choć trochę pamięta przełom 1989 r., książka ta jest przypomnieniem i zajrzeniem za kulisy wydarzeń, których był, mniej lub bardziej świadomym, obserwatorem.
Nie wiem, jakie plany na przyszłość ma autorka, ale może warto poszerzyć dotychczasowe badania o głębszą analizę, wykorzystanie innych źródeł archiwalnych, co o ruchu zachowało się w papierach upadającego PZPR, służb specjalnych zakorzenionych jeszcze w dawnym systemie, czy jak działalność ROAD oceniali zachodni politycy.
Książka jest wartościowa i warta lektury. Gwarantem jakości jest zarówno promotor pracy magisterskiej profesor Włodzimierz Borodziej jak i jej recenzent prof. Jerzy Kochanowski. Opublikowanie pracy magisterskiej nie jest rzeczą powszechną. Tym bardziej należy się cieszyć, że kolejna młoda osoba wchodzi do świata nauki.
