Kampania społeczno-edukacyjna nt. wiedzy o Holokauście

Dlaczego wracamy do tych wydarzeń sprzed ponad 80 lat? Dlaczego Auschwitz-Birkenau wciąż przyciąga uwagę świata? Czy pamięć o milionach zamordowanych jest wystarczającym świadectwem, by takie zbrodnie nigdy więcej się nie powtórzyły? Do wspólnej refleksji nad tym zaprasza Europejska Sieć Pamięć i Solidarność (ESPS) w ramach corocznej kampanii, której celem jest upowszechnianie wiedzy o Holokauście i pogłębianie świadomości o jego następstwach.

Auschwitz-Birkenau był największym nazistowskim obozem koncentracyjnym i centrum zagłady. W latach 1940-1945 zamordowano w nim około miliona Żydów i stu tysięcy osób innych narodowości, przede wszystkim Polaków, Romów i sowieckich jeńców wojennych. Metodyczna eksterminacja w obozie trwała aż do końca jego funkcjonowania. 18 stycznia 1945 roku, na kilka dni przed wkroczeniem do Oświęcimia Armii Czerwonej, zarządzono jego ewakuację: około 60 000 więźniów zmuszono do wyczerpującego marszu śmierci, podczas którego z wycieńczenia zmarło blisko 15 000 osób.

Auschwitz jest symbolem Holokaustu, ale ta bezprecedensowa zbrodnia na ludzkości dokonywała się wszędzie tam, gdzie III Rzesza rozciągała swoje wpływy. W wyniku Zagłady życie straciło około 6 milionów Żydów, z czego połowę stanowią ofiary obozów koncentracyjnych i zagłady.

W duchu odpowiedzialności za teraźniejszość i troski o przyszłość, Europejska Sieć Pamięć i Solidarność co roku bierze udział w upamiętnieniu Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. W tym roku na naszych kanałach w mediach społecznościowych i e-mediach prowadzić będziemy kampanię edukacyjno-informacyjną, której celem jest upowszechnianie wiedzy o Zagładzie. Pakiet edukacyjny, artykuły naukowe, mapka interaktywna, materiały audiowizualne – to tylko niektóre z zaplanowanych aktywności. 

Szczególnym, a zarazem otwierającym punktem kampanii będzie spot filmowy, ukazujący twórczość Mieczysława Kościelniaka – malarza, grafika, więźnia niemieckiego obozu śmierci Auschwitz, autora około 300 prac narysowanych w obozie, dokumentujących życie więźniów. W obozie artysta działał w konspiracyjnej organizacji Związku Walki Zbrojnej, gdzie odpowiadał za dokumentowanie w postaci grafik zbrodni hitlerowskich. Wynoszone poza mury obozu razem z transportami brudnej bielizny rysunki stanowią dziś nie tylko zapis tragedii, ale także niezwykłe świadectwo oporu i siły przetrwania.

Ponadto, podczas kampanii zaprezentujemy:

• wywiad pt. „Holokaust to nie tylko wydarzenie historyczne. To także nasza wspólna odpowiedzialność”, w którym prof. Jan Rydel oraz prof. Piotr Trojański odpowiadają, między innymi, na pytania o to, dlaczego wciąż istnieją grupy, które nie uznają Zagłady za wydarzenie historyczne lub umniejszają jej rolę, oraz jak pamięć o Holokauście wpływa na naszą europejską tożsamość;
• film animowany „Memento”, upamiętniający Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu;
• film „Righteous Diplomacy” (2021) poświęcony dyplomatom, którzy odegrali istotną rolę w ratowaniu tysięcy Żydów podczas II wojny światowej. Film wchodzi w skład teki edukacyjnej „The Different Ways Jews Were Helped during the Holocaust” dostępnej na portalu Hi-story Lessons;
• pakiet edukacyjny poświęcony tematyce Holokaustu, który obejmuje scenariusze lekcji i przewodnik dla nauczycieli. Lekcjom przeprowadzonym na podstawie proponowanych scenariuszy towarszyszą pytania o ludzką naturę, postawy i mechanizmy zachowań w ekstremalnych warunkach, a także o wolę przetrwania i siłę sprzeciwu wobec zła;

• nagrania webinariów poruszających tematykę nauczania o Holokauście: „Pomocnik nauczyciela: pakiet edukacyjny o Holokauście” (M. Grądzka-Rejak), „Pomocnik nauczyciela: Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu” (U. Bijoś, J. Mayr) oraz „Przeciw Holokaustowi: historie oporu – powstanie w getcie warszawskim i przykłady z regionu wileńskiego” (J. Majewska, D. Ozacky-Stern);

• przewodnik po wystawie objazdowej „Między życiem a śmiercią. Historie pomocy w czasie Zagłady”, opowiadającej nieznane historie bezinteresownej odwagi i nadzwyczajnego poświęcenia osób, które ratowały Żydów podczas II wojny światowej;
• wywiad z jedną z bohaterek powyższej wystawy – Elżbietą Ficowską, a także tekst o pamięci, szacunku i tęsknocie „W imię obu jej Matek”;
• artykuł autorstwa Carol Elias o „Holokauście i przetrwaniu diaspory: przyszłe pokolenia. Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość” oraz materiał Romana Żuchowicza przybliżający kwestię „Konferencji w Wannsee”, tj. spotkania najwyższych urzędników państwowych nazistowskich Niemiec i dowódców Schutzstaffel (SS) w celu uzgodnienia „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”;
• interaktywną mapę dotyczącą konferencji w Wannsee i jej następstw;
• poruszający performans uczestników projektu „Sound in the Silence”, którzy zdobytą podczas odwiedzin miejsc pamięci – Wannssee i Stara Gradiška – wiedzę przekształcili w niepowtarzalne widowisko, przywołujące głosy zarówno sprawców, jak i ofiar Zagłady, a także refleksje młodzieży o doświadczaniu historii poprzez sztukę;
• nagrania wideo oraz inne materiały powstałe podczas konferencji naukowej „Genealogies of Memory 2020. The Holocaust between Global and Local Perspectives” (2020);
• numer czasopisma naukowego „Remembrance And Solidarity. Studies in 20th Century European History” zatytułowany „Holocaust/Shoah” (2016);
• przemówienie Mariana Turskiego, ocalałego z Auschwitz, wygłoszone podczas obchodów 75. Rocznicy wyzwolenia obozu.
  

Zapraszamy do wspólnego upamiętnienia Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Do zadawania ważnych pytań o to, jakie przesłania płyną z tej tragicznej przeszłości i jak można wspólnie budować przyszłość opartą na pamięci, odpowiedzialności i solidarności.

Więcej informacji na temat tegorocznej kampanii w ramach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu można znaleźć tutaj.