Józef Piłsudski (1867–1935)
Józef Piłsudski (1867-1935) urodził się 5 grudnia 1867 roku w majątku Zułów w powiecie święciańskim. Jego ojcem był Józef Wincenty Piłsudski – ziemianin i uczestnik powstania styczniowego. Matka, Maria Piłsudska de domo Billewicz, pochodziła ze słynnego rodu szlacheckiego.
Józef był czwartym dzieckiem Piłsudzkich, którzy doczekali się łącznie dwanaściorga potomków. Rodzice wspierali edukację dzieci i wychowanie w przywiązaniu do wartości patriotycznych. Starszy brat Józefa – Bronisław – został znanym etnografem, zajmującym się m.in. badaniami społeczności Ajnów, zaś młodszy brat – Jan – prawnikiem, a także wicemarszałkiem Sejmu i ministrem skarbu.
Józef Piłsudski: działalność w PPS
W czasie edukacji szkolnej Józef Piłsudski był członkiem tajnego koła, którego celem było samokształcenie w zakresie wiedzy cenzurowanej w ramach procesu rusyfikacji. W 1885 roku ukończył gimnazjum w Wilnie, po czym rozpoczął studia medyczne w Charkowie (ostatecznie ukończył tylko pierwszy rok). W tym okresie zaangażował się w działalność rewolucyjną. W 1887 roku został aresztowany w związku ze spiskiem na życie cara Aleksandra III Romanowa i zesłany na Syberię. W czasie zesłania przebywał w Kireńsku i Tunce. Do Wilna powrócił w 1892 roku. Wtedy też wstąpił do struktur Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). W ramach tej organizacji piastował jedno ze stanowisk kierowniczych i zajmował się m.in. redakcją i dystrybucją materiałów drugoobiegowych. W 1899 roku wziął ślub z Marią Koplewską. Rok później Józef Piłsudski został aresztowany przez żandarmów carskich, którzy wtargnęli do jego konspiracyjnego mieszkania w Łodzi z zamiarem pojmania innych działaczy socjalistycznych. Posługujący się wówczas pseudonimem „Wiktor” (znany też jako „Mieczysław”, a w szczególności „Ziuk”) Piłsudski został przewieziony do Warszawy i umieszczony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, gdzie symulował chorobę psychiczną. Przewieziono go szpitala psychiatrycznego w Petersburgu, skąd w 1901 roku udało mu się uciec.
Józef Piłsudski po powrocie do Galicji skupił się na działalności w PPS. Z czasem doszło tam do rozłamu między zwolennikami i przeciwnikami powstania narodowowyzwoleńczego. Wówczas Piłsudski odsunięty od zarządu, działał w ramach Organizacji Bojowej PPS (m.in. przeprowadził akcję pod Bezdanami). Do wybuchu I wojny światowej pozostawał wierny idei walki zbrojnej i wspierał formowanie struktur, które miały tworzyć podwaliny przyszłej polskiej armii.
W czasie I wojny światowej Józef Piłsudski utworzył Legiony Polskie, które miały walczyć po stronie państw centralnych, u boku sił Austro-Węgier, choć politycznie podlegały Naczelnemu Komitetowi Narodowemu. Strategicznie Ziuk opowiadał się zatem przede wszystkim przeciwko Rosji, w której dopatrywał się szczególnego zagrożenia. Sam podczas walk stanął na czele 1. pułku Legionów (później 1. Brygady), wsławiając się kilkoma zwycięstwami w toczonych bitwach. W tym czasie konsekwentnie dążył do uznania polskiej podmiotowości przez państwa centralne (m.in. wszedł w skład Tymczasowej Rady Stanu). Z uwagi na dążenie do uzależnienia polskich żołnierzy od cesarza i oczekiwanie ślubowania braterstwa broni armiom zaborczym Niemiec i Austro-Węgier, w 1917 roku Piłsudski wezwał legionistów do nie składania im przysięgi. Odpowiedzią były internowania żołnierzy oraz oficerów, w tym samego Piłsudskiego, którego umieszczono w twierdzy w Magdeburgu.
Józef Piłsudski: Naczelnik Państwa
Odmowa współpracy zbrojnej z zaborcą wzmocniła pozycję Piłsudskiego. Niemieckie władze w obliczu zagrożenia rewolucją wewnątrz Rzeszy, ale też kierowane chęcią zabezpieczenia własnych wpływów na ziemiach polskich (w obliczu agresji bolszewickiej) zdecydowały się uwolnić Ziuka. Piłsudski udał się przez Berlin do Warszawy, gdzie przejął dowodzenie nad Polską Siłą Zbrojną i rozpoczął formowanie Wojska Polskiego. 11 listopada 1918 roku przejął władzę wojskową, a siły niemieckie opuściły Warszawę. Trzy dni później Piłsudski sięgnął także po władzę zwierzchnią nad odradzającą się Polską, a 22 listopada został Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.
Doprowadził utworzenia ponadpartyjnego rządu, któremu przewodził Ignacy Paderewski, a w konsekwencji także pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych z 26 stycznia 1919 roku. Decyzją sejmu z 20 lutego Piłsudski dalej mógł piastować stanowisko Naczelnika Państwa, utrzymując pozycję najważniejszej osoby w kraju.
W 1920 roku polska armia zwyciężyła w bitwie warszawskiej z Armią Czerwoną, a Piłsudski był jednym z najważniejszych architektów tej wygranej. Zwycięstwo militarne nie pozwoliło jednak na realizację planów politycznych, związanych z utworzeniem bloku państw odgradzających Polskę od Rosji, co według koncepcji Piłsudskiego miało zabezpieczyć państwo przed imperializmem wschodnim.
Józef Piłsudski: zamach majowy i ostatnie lata
Od 1922 roku stopniowo wycofywał się z bieżącej polityki. W maju 1926 roku niezadowolony z kierunku polityki państwa, Józef Piłsudski wraz z grupą lojalnych wojskowych dokonał udanego zamachu stanu (znanego jako przewrót majowy), który umożliwił mu wprowadzenie w Polsce systemu autorytarnego, w którym rządy sprawowała Sanacja. W latach 1926-1928 oraz w 1930 roku pełnił funkcję premiera. Po wyborach z 1930 roku Piłsudski miał już pełną władzę, co umożliwiło mu wprowadzenie nowej konstytucji (konstytucja kwietniowa). Z czasem Piłsudski skoncentrował się przede wszystkim na polityce zagranicznej i obronnej państwa, choć wciąż utrzymywał on wiodącą rolę w polskiej myśli politycznej. Zmarł 12 maja 1935 roku. Po jego śmierci doszło w Polsce do sporów wewnętrznych, co wyraźnie osłabiło obóz rządzący, ale też pozycję II Rzeczypospolitej w niezwykle trudnym okresie nasilających się zagrożeń ze strony państw sąsiednich.
Józef Piłsudski – często zadawane pytania:
Jakie były filary polityki zagranicznej Józefa Piłsudskiego?
Konsekwentna walka o niepodległą Polskę wyniosła Piłsudskiego do władzy i pozwoliła budować mu odradzającą się Rzeczpospolitą. System wersalski stworzył jednak wiele problemów, a wojna domowa w Rosji sprawiała, że palącą dla Polski kwestią było zabezpieczenie jej wschodnich granic. Dobrze rozumiał to Józef Piłsudski, który planował stworzyć wspólnotę polityczną z Ukrainą, ale też państwami nadbałtyckimi, Rumunią i Białorusią. Tak zarysowany sojusz strategiczny, miał stanowić przeciwwagę dla wschodniego mocarstwa i zapewniać niepodległość poszczególnych państw, która z uwagi na gospodarkę nie byłaby naruszana. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Czy Józef Piłsudski podejmował działalność terrorystyczną?
Zesłanie Józefa Piłsudskiego na Syberię było konsekwencją jego zaangażowania się w próbę zamachu na życie cara w 1887 roku. Pełnił wówczas funkcję przewodnika po Wilnie dla jednego ze spiskowców, jednak nie brał udziału w samym ataku. Późniejsza działalność Piłsudskiego, zwłaszcza w ramach Organizacji Bojowej PPS, mimo jego sprzeciwu wobec niekontrolowanych aktów terroru, wiązała się z przeprowadzaniem zamachów, zabójstwami czy atakami bombowymi. Jaką aktywność podejmował Piłsudski do około 1908 roku i na czym polegała sprzeczność w jego postawie? [CZYTAJ WIĘCEJ]
Jakie były okoliczności przewrotu majowego Józefa Piłsudskiego?
Niezadowolony z kierunku polityki krajowej, jak i samej demokracji, Piłsudski wykorzystał swoje wpływy w parlamencie i w wojsku, by podjąć siłową próbę zmiany władzy i ustroju. Zarówno wewnętrzna jak i zewnętrzna sytuacja Polski była wówczas niekorzystna, co odzwierciedlały m.in. problemy gospodarcze, chaos po zabójstwie Gabriela Narutowicza czy traktaty lokarneńskie. Czynnikki te sprzyjały krytyce ówczesnego rządu, dając Piłsudskiemu silną pozycję w czasie przed zamachem majowym. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Jak Józef Piłsudski został Pierwszym Marszałkiem Polski?
19 marca 1920 roku Józef Piłsudski przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski. Okoliczności polityczne nie były jednak sprzyjające, a nominacja budziła kontrowersje w środowisku sejmowym. Co więcej, odznaczenie Piłsudskiego najwyższym stopniem wojskowym stwarzało problemy natury prawnej. Z czasem uregulowano także te kwestie, a stopień marszałka przyznawano także w kolejnych latach. [CZYTAJ WIĘCEJ]
Jaki był Józef Piłsudski prywatnie?
Powszechnie znane jest oblicze Piłsudskiego jako pierwszego marszałka Polski, zatroskanego losami ojczyzny, oddanego armii. Jakim mężem i ojcem był Józef Piłsudski i dlaczego został konwertytą? [CZYTAJ WIĘCEJ]
