Jerzy Strzelczyk – „Bolesław Chrobry” – recenzja i ocena
Zobacz też: Chrzest Polski i początki państwa polskiego
Przed zapoznaniem się z tą pozycją należy jednak przyjrzeć się nieco bliżej sylwetce samego badacza. Jest on związany jest z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Specjalizuje się między innymi w początkach państwa polskiego, zajmuje się też państwami barbarzyńskimi, które wyrosły na gruzach Imperium Rzymskiego. Obecnie kieruje Zakładem Historii Średniowiecznej Instytutu Historii im. Adama Mickiewicza. Najważniejsze prace Jerzego Strzelczyka to: Iroszkoci w kulturze średniowiecznej Europy, Otton III, czy Zjazd gnieźnieński.
Książka Strzelczyka o pierwszym koronowanym władcy Polski składa się z szesnastu rozdziałów. Stanowi próbę przedstawienia życia oraz panowania Bolesława Chrobrego na tle szerokiego kontekstu historycznego, w jakim przyszło żyć polskiemu królowi. Niniejsza pozycja jest równocześnie swego rodzaju charakterystyką postaci. Autor stara się określić miejsce Chrobrego w dziejach Polski oraz Europy. W pracy znajdujemy najważniejsze aspekty jego panowania: od objęcia rządów po Zjazd Gnieźnieński, wojny z Rusią, Cesarstwem Rzymskim Narodu Niemieckiego, aż do koronacji i śmierci. Autor oddaje, nierzadko zresztą, bezpośredni głos przekazom źródłowym. Jest to zabieg świadomy, który ma wprowadzić czytelnika niejako w klimat epoki, co w normalnej narracji nie zawsze należy do zadań najłatwiejszych. W pracy znajdujemy przekazy m.in. Thietmara, Galla Anonima, Kosmasa z Pragi czy też „Nestora”, który jest prawdopodobnie autorem Powieści minionych lat. W mojej ocenie oddanie głosu źródłom jest bardzo dobrym pomysłem autora, gdyż przeciętny czytelnik, nie będący „zawodowym historykiem”, może się z nimi zapoznać i spróbować „zabawić się” w niezależnego badacza. Autor rzetelnie zagłębia się w różne aspekty polityki wewnętrznej i zewnętrznej Bolesława Chrobrego. Podaje przy tym dorobek i stanowisko historiografii wobec niektórych kwestii, by wymienić tu chociażby hipotezę dotyczącą okoliczności powstania archidiecezji gnieźnieńskiej oraz problemy kościelnej organizacji państwa Chrobrego. Chodzi mianowicie o stanowisko niemieckiej nauki historycznej, według której wyniesienie Gniezna było dziełem przypadku, gdyż pierwotnym zamiarem Ottona III miało być stworzenie metropolii dla Sklawinii w Pradze.
Autor pisze językiem dość zrozumiałym, aczkolwiek trzeba zaznaczyć, że lektura książki bez podstawowej wiedzy historycznej może być nieco kłopotliwa z powodu przytaczanych wielu rozmaitych koncepcji czy też stanowisk poszczególnych badaczy etc., o czym wspominałem już wyżej. Praca J. Strzelczyka stanowi niewątpliwie bardzo cenny wkład do polskiej nauki, gdyż autor uwzględnił w niej szereg koncepcji historycznych, wzbogacając je o własne przemyślenia i badania. Jest zatem ważnym głosem w dyskusji nad całokształtem panowania pierwszego króla Polski. Mimo że w dorobku polskiej historiografii znajdujemy już prace S. Zakrzewskiego oraz A. F. Grabskiego, to książka J. Strzelczyka nie powiela utartych schematów – jest to wizja nowatorska, a zarazem uwzględniająca dotychczasowy dorobek naukowy.
Książka jest niezwykle ciekawa, czyta się ją naprawdę dobrze ze względu na wartki tok narracji autora. Dużym plusem jest niewątpliwie oddanie bezpośredniego głosu źródłom, co tylko wzbogaca obraz dziejów minionych.
Niniejsza pozycja jest godna uwagi i z pewnością przeczytanie jej nie będzie stratą czasu. Książka jest cennym źródłem wiedzy dla historyków, studentów historii czy szerzej – dla wszystkich zainteresowanych tym okresem historycznym, którzy pragną poszerzyć swoje horyzonty. Postać władcy wpisuje się w bardzo ambitne plany Ottona III, dotyczące stworzenia uniwersalistycznego imperium chrześcijańskiego. Na tym tle Chrobry miał odegrać ważną rolę w ówczesnej Europie. Dzięki temu jego postać możemy prześledzić na szerszym tle historyczno-kulturowym, co bardzo dobrze przedstawione zostało w pracy. Polecam Bolesława Chrobrego wszystkim zainteresowanym.
Redakcja i korekta: Agnieszka Kowalska
