Jerozolima: znaleziono najstarszy dokument w historii miasta

Spektakularnego odkrycia dokonał zespół archeologów pod przewodnictwem dr Eilat Mazar z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Wykonaną z gliny tabliczkę (udało się nawet ustalić, że glina pochodziła z okolic miasta) o wymiarach 2X2,8 cm oraz grubości 1 cm, pokrytą pismem klinowym w języku akadyjskim, znaleziono na skalistym Wzgórzu Ofel. To właśnie pod tym miejscem, uznawanym powszechnie za najstarszą część „Świętego Miasta” (biorąc pod uwagę pierwotne granice terytorialne), znajdował się tunel ukończony za panowania Ezechiesza, króla Judy panującego na przełomie IX i VIII w. p.n.e. Do tej pory sądzono, że upamiętniająca owe wydarzenie inskrypcja w języku hebrajskim jest najstarszym dokumentem znalezionym w granicach Jerozolimy.

Panorama Jerozolimy (autor: Tamerlan).

Fragment tekstu zapisany na tabliczce odczytali: prof. Wayne Horowitz z Uniwersytetu Hebrajskiego oraz dr Takayoshi Oshima z Uniwersytetu w Lipsku. Inskrypcję przetłumaczono jako: „ty”, „byłeś”, „później”, „zrobić”, i „ich”. Zdaniem naukowców tekst ten należy traktować jako część większego dokumentu, który najprawdopodobniej uległ destrukcji. Bardziej istotny jest jednak fakt, że wspomniana tabliczka jest dowodem na wymianę korespondencji dyplomatycznej na Bliskim Wschodzie w starożytności między władcami różnych, także bardzo odległych od siebie, terytoriów.

Co ciekawe, na co zwrócili uwagę izraelscy naukowcy, adresatem odczytanych słów mógł być, żyjący w XIV w. p.n.e., faraon Amenhotep IV (Echnaton). Wówczas tekst inskrypcji zamieszczonej na tabliczce świadczyłby o próbie interpretacji czynów faraona a zarazem mógłby zostać potraktowany za dowód na istnienie jakiejś formy zależności ówczesnego króla Jerozolimy (wówczas Urusalim) od władcy Egiptu. Wiele argumentów przemawia za tą właśnie hipotezą. W egipskiej miejscowości Tell El Amarna w 1887 r. odnaleziono 380 tabliczek glinianych z podobną korespondencją do Amenhotepa IV, które nazwano „listami z Amarna”. Nadawcą sześciu z nich był kaananicki władca Jerozolimy, Abdi-Heba, dlatego też wysunięto teorię, że odnaleziona tabliczka może stanowić część jego królewskiego archiwum.

Jedna z tabliczek z kolekcji „listów z Amarna”.

Pochodząca z późnej epoki brązu tabliczka może także świadczyć o istotnej roli jaką pełniła Jerozolima w tym czasie. Tezę tą zdają się potwierdzać wykopaliska Kathleen Kenyon z lat 1961-1967, której udało się ustalić, że już wcześniej, w epoce środkowego brązu II (ok. 1800 r. p.n.e.), istniały we wschodniej stronie wzgórza Ofel umocnienia obronne oraz kanał nawadniający. Niewątpliwie z udogodnień tych skorzystał w 1003 r. p.n.e. Dawid, który zdobył Jebus (miasto zamieszkane przez Jebusytów), po czym przemianował je na Jerozolimę, stolicę zjednoczonej monarchii Izraela.

Źródła:

• sciencedaily.com
• Jacques Briend, Miasta Dawida, [w:] Świat Biblii, [red.] Andre Lemaire, Wrocław 2001, s. 352-355.