Historia świata w 20 wydarzeniach na 20-lecie Histmaga

W ciągu 20 lat naszej działalności opublikowaliśmy tysiące artykułów dotyczących szeroko rozumianej historii: opisywaliśmy wydarzenia, które miały miejsce zarówno w głębokich pradziejach jak i historii najnowszej. Przy okazji 20-lecia naszego portalu postawiliśmy sobie zadanie sporządzenia listy 20 istotnych wydarzeń w dziejach. Poniżej prezentujemy wybór redakcji Histmag.org. Zapraszamy również do podzielenia się swoimi pomysłami w komentarzach!

1. Rewolucja neolityczna

Przejście z systemu gospodarki przyswajającej do gospodarki wytwórczej to jeden z największych kroków milowych człowieka. Między VIII a V tysiącleciem p.n.e. diametralnie zmienił się model życia. W miejsce obozowisk łowców-zbieraczy, pojawiły się osady, których mieszkańcy zajmowali się hodowlą i uprawą. Do innych ważnych zdobyczy cywilizacyjnych tego okresu należą naczynia ceramiczne, które współcześnie dla archeologów są materialnym świadectwem dawnych społeczności. Kluczowych osiągnieć doby neolitu człowiek nie porzucił do dziś.

2. Wynalezienie pisma piktograficznego oraz ideograficznego

Najstarsze przykłady pisma piktograficznego (obrazkowego) sięgają IV tysiąclecia p.n.e. i pochodzą z Bliskiego Wschodu. Z czasem piktogramy rozwinęły się do formy jaką jest pismo ideograficzne. Opracowanie pisma wpłynęło na sposób w jaki kształtowała się kultura dawnych społeczności. Zachowane i odczytane zapiski dawnych kultur stanowią nieocenione źródło do badań nad przeszłością. Ideogramami do dziś posługuje się m.in. pismo chińskie. A w świecie zachodnim (choć nie tylko), gdzie podstawą komunikacji jest dziś alfabet łaciński, piktogramy wykorzystywane są jako uniwersalne znaki informujące, nakazujące lub zakazujące (np. rysunek postaci na wózku inwalidzkim jako oznaczenie miejsca dla osób niepełnosprawnych czy skrzyżowane sztućce jako symbol punktu gastronomicznego).

3. Wynalezienie pieniądza

Była to nie tylko rewolucja ekonomiczna, ale też dowód na gotowość ludzi do przyjęcia nowego systemu handlu, opartego na umownym przypisaniu wartości do danego przedmiotu. Pierwszym pieniądzem były oczywiście monety, których najstarsze egzemplarze pochodzą ze starożytnej Lidii. Z czasów późniejszych znane są przykłady wykorzystywania zamienników monet np. odważników odpowiadających określonym kwotom w okresie wikińskim, a także wynalezienie pieniądza papierowego w Chinach. Pieniądze wciąż dynamicznie zmieniają formę, lecz idea wytworzenia przedmiotu mającego określoną (po latach wyłącznie symboliczną) wartość utrzymuje się do dzisiaj.

4. Narodziny antycznej cywilizacji greckiej

Obszar Grecji od pradziejów charakteryzował się powstaniem wyjątkowych kultur (minojska, mykeńska). Myśląc jednak o starożytnej Grecji, odnosimy się do okresu po VIII wieku p.n.e. Do osiągnięć cywilizacyjnych Hellady można zaliczyć m.in. powstanie ustroju demokratycznego po reformach Klejstenesa, stworzenie myśli filozoficznej Zachodu, rozwój medycyny (działalność Hipokratesa), szeroko rozumiane osiągnięcia naukowe (działalność m.in. Archimedesa, Euklidesa). Wiele dokonań starożytnej Grecji wykorzystywanych jest do dzisiaj, a ówczesna kultura i sztuka jest jednym z symboli cywilizacji europejskiej.

5. Działalność wielkich postaci religijnych

Mimo że na świecie powstały prawdopodobnie tysiące systemów wierzeń i praktyk religijnych, to tylko kilka z nich zdominowało świat w znacznym stopniu. Sukces największych religii świata jest zbiorem wydarzeń, który w dużej mierze wynika z działalności ważnych postaci religijnych. Mojżesza uznaje się za jedną z kluczowych postaci Judaizmu, Siddhārtha Gautama założył system religijny i filozoficzny znany jako Buddyzm, Jezus jest centralną postacią historyczną dla chrześcijan, zaś Mahomet był założycielem islamu. Trudno wyobrazić sobie obraz współczesnego świata, gdyby nie działalność tych postaci.

6. Wynalezienie papieru

Przyjmuje się, że papier powstał w 105 roku w Chinach za sprawą Cai Luna. Co prawda samo pismo powstało wcześniej, a najstarsze zapiski sporządzono bez użycia papieru, to jednak dopiero jego wynalezienie stanowiło prawdziwy przełom. Zresztą wyobraźmy sobie kolekcję książek zapisanych na kamiennych płytach…

7. Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

4 września 476 roku ustąpił ostatni cesarz rzymski Romulus Augustulus. Jego wygnanie uznawane jest za symboliczny koniec starożytności i początek wczesnego średniowiecza. Zachodnia część Cesarstwa upadła zwiastując jego nieuchronny koniec, choć idea Rzymu jako stolicy Imperium przetrwała w rosyjskiej koncepcji Moskwy jako trzeciego Rzymu.

8. Synod w Clermont i pierwsza wyprawa krzyżowa

27 listopada 1095 roku podczas synodu w Clermont papież Urban II zachęcił do „walki przeciw niewiernym” dając początek pierwszej krucjacie, której celem było przejęcie Jerozolimy i Ziemi Świętej. Była to jedyna wyprawa krzyżowa zakończona sukcesem. Krucjaty, organizowane głównie od końca XI do końca XIII wieku, trwale wpłynęły na obraz ówczesnego świata: wzrosła pozycja papieża, rozwinęła się gospodarka, utworzono zakony rycerskie. Z drugiej strony wyprawy przyniosły tragiczny bilans ofiar, a Jerozolima została ponownie opanowana przez muzułmanów.

9. Wynalezienie prochu

Czarny proch wynaleziono w IX wieku w Chinach. Początkowo jego użycie nie było związane z działaniami wojennymi, lecz już w X i XI wieku proch wykorzystywano jako środek zapalny do lanc ognistych. Z czasem broń palna, wykorzystująca proch na polu bitwy, zaczęła wypierać broń białą. Współcześnie używa się już innego rodzaju materiału wybuchowego, inne mechanizmy wykorzystuje też broń palna, jednak to właśnie wynalezienie czarnego prochu w dużej mierze wpłynęło na charakter uzbrojenia współczesnej armii.

10. Wyprawy morskie Europejczyków

Pierwsze dalekie podróże z Europy (np. dotarcie wikingów do Ameryki czy wyprawa Marco Polo) zaczęły się co prawda na długo przed tzw. wielkimi odkryciami geograficznymi. Jednak to zamorskie podróże z XV i XVI wieku trwale zmieniły pojęcie europejskich elit o geografii. Wyprawy te stały też u podstaw kolonializmu, który trwale ukształtował zależności centrów i peryferii na świecie.

Dziękujemy, że z nami jesteś! Chcesz, aby Histmag rozwijał się, wyglądał lepiej i dostarczał więcej ciekawych treści? Możesz nam w tym pomóc! Kliknij tu i dowiedz się, jak to zrobić!

11. Wynalezienie druku

Do momentu, w którym Jan Gutenberg opracował metodę przemysłowego druku (około 1450 roku), książki były przepisywane ręcznie, co było niezwykle czasochłonnym zajęciem. Wynalazek Gutenberga usprawnił proces druku i przyczynił się do upowszechnienia książek. Z perspektywy współczesnej dobrze widać przełomowość jego odkrycia, dzięki któremu literatura stawała się coraz szerzej dostępna. Pierwszą wydrukowaną księgą była Biblia.

12. Rewolucja francuska

Przyjmuje się, że nierówności społeczno-polityczno-ekonomiczne przyczyniły się do wybuchu tzw. wielkiej rewolucji. Konflikt doprowadził do głębokich przeobrażeń w funkcjonowaniu Francji. Obalono monarchię, w miejsce której powstała republika, zniesiono system zależności feudalnych. Warto pamiętać, że była to najkrwawsza europejska rewolta przed XX wiekiem, choć we współczesnej pamięci w równym stopniu zapisała się popularyzacją demokratycznych i liberalnych haseł.

13. Rewolucja przemysłowa

Pod koniec XVIII wieku w Wielkiej Brytanii rozpoczął się okres dynamicznych przemian w europejskiej gospodarce. Transformacja objęła w szczególności „napędzane” węglem włókiennictwo, hutnictwo i metalurgię. Powstawały nowe typy maszyn włókienniczych i krosen tkackich, rozwinęło się górnictwo i hutnictwo, wynaleziono maszynę parową, a w konsekwencji parowóz. Wynalazki te doprowadziły do ogromnych zmian gospodarczych: rozwoju miast i ich industrializacji, powstania licznych kopalń, a także rozwoju transportu – głównie kolei. Rewolucja przemysłowa miała też negatywne skutki, zwłaszcza środowiskowe (smog) i społeczne (wyzysk, praca dzieci).

14. Wiosna Ludów

Pod koniec pierwszej połowy XIX wieku niemal w całej Europie doszło do serii zrywów. Postulaty rewolucjonistów dotyczyły polityki, gospodarki, swobód obywatelskich, niepodległości czy zniesienia pozostałości feudalizmu. Wiele żądań zostało zrealizowanych, co doprowadziło do wielowymiarowych (głównie społecznych i politycznych) przemian w różnych państwach Europy.

15. Wojny napoleońskie

Ten zaledwie szesnastoletni okres w dziejach naszego kontynentu obfitował w wiele burzliwych i istotnych wydarzeń politycznych i militarnych. Napoleon zdołał zamknąć niespokojny czas rewolucji francuskiej, ale równocześnie upowszechnić jej hasła w Europie – z pozytywnymi i negatywnymi tego skutkami.

16. Odkrycie elektryczności

Naukowe obserwacje i badania związane z elektrycznością sięgają XVII wieku, jednak o prawdziwym przełomie możemy mówić w zasadzie dopiero od końca XIX wieku, gdy opanowano wytwarzanie prądu stałego i prądu zmiennego. Za sprawą dwóch wynalazców: Thomasa Edisona i Nikoli Tesli możliwe stało się wytwarzanie prądu stałego i zmiennego, a także tania transmisja tego drugiego. Konsekwencją ich osiągnięć była elektryfikacja. Trudno współcześnie wyobrazić sobie życie bez „ujarzmionej” elektryczności, choć dla dużej części świata jest to historia ostatnich stu lat.

17. Powstanie i rozwój nowoczesnych środków transportu

Trudno dziś wyobrazić sobie świat bez pociągów, samochodów i samolotów. Szybki i tani transport pozwolił na gwałtowny rozwój gospodarki. Pierwsza powstała kolej, której korzenie sięgają jeszcze czasów sprzed wieku pary. W latach 30. XIX wieku parowozy kursowały już między Manchesterem a Liverpoolem. Dalszy rozwój kolei nie zaspokoił jednak potrzeb rynku. Powstanie samochodów pod koniec XIX wieku było kolejnym krokiem milowym w historii transportu, a odwieczne marzenia człowieka o lataniu udało się zrealizować na początku XX wieku, gdy bracia Wright z sukcesem odbyli pierwszy lot samolotem. W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat możliwe stały się pasażerskie loty samolotami naddźwiękowymi.

18. Rozwój medycyny (odkrycie penicyliny, opracowanie szczepionek)

Przełom XIX i XX wieku był dla medycyny okresem niezwykłego rozwoju. Wówczas opracowano pierwsze skuteczne szczepionki zapobiegające zakażeniu lub łagodzące jego skutki, co pomogło w walce z takimi chorobami jak wścieklizna, tężec, dur brzuszny czy dżuma. Przyjmuje się, że w 1928 roku Alexander Fleming odkrył penicylinę, czyli pierwszy antybiotyk, zaś dziesięć lat później badaczom udało się wyodrębnić jej czystą formę, co umożliwiło wprowadzenie nowych metod leczenia. Dostępność szczepionek i antybiotyków jest jednym z największych osiągnięć światowej nauki, które pozwoliło wyeliminować lub skutecznie leczyć niebezpieczne choroby.

19. Wojny światowe XX-wieku

Koszmar dwóch wojen światowych to niemal 70 milionów ofiar śmiertelnych. Piekło konfliktów zbrojnych z pierwszej połowy XX wieku przetoczyło się prawie przez cały świat, niosąc zniszczenia o niewyobrażalnej skali. Działania zbrodniczych reżimów pochłonęły życie milionom cywili, a jednym z ostatnich aktów wojny był amerykański atak atomowy na japońskie miasta Hiroszima i Nagasaki. Były to jedyne przypadki użycia broni jądrowej w warunkach bojowych w historii.

20. Rewolucja cyfrowa

Choć jej początki sięgają połowy XX wieku, to o rewolucji sensu stricto można mówić raczej od czasów upowszechnienia się domowych komputerów i Internetu w latach 90. Cyfryzacja stopniowo obejmowała kolejne sektory gospodarki i dziś trudno wyobrazić sobie działanie większości firm bez korzystania z komputera, Internetu lub telefonii komórkowej. W ciągu niespełna czterdziestu lat dokonała się prawdziwa rewolucja, a sektor IT notuje coraz większy udział w światowym rynku.

Znacie już wybór redakcji, a jakie wydarzenia w dziejach ludzkości Wy uważacie za istotne? Podzielcie się swoim zdaniem w komentarzach!

Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!

Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!

Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/