„Historia Chińczyków”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
„Historia Chińczyków”. Pomocnik Historyczny POLITYKI – recenzja i ocena
Truizmem będzie
stwierdzenie, że po raz kolejny „Polityka” dostarcza czytelnikowi rzetelną
publikację. Tym razem mamy okazję zapoznać się z długą
i skomplikowaną historią Chin. Podobnie jak w przypadku poprzednich Pomocników
Historycznych to zasługa odpowiedniego doboru autorów poszczególnych tekstów. Warto wspomnieć, że jest to wznowienie, co jest dobrą decyzją wydawcy.
Treść numeru została podzielona tradycyjnie na artykuły poświęcone historii politycznej, w tym teksty poświęcone wpływowi geografii (znakomity artykuł Jędrzeja Winieckiego) na dzieje Państwa Środka oraz Detale. W tej odsłonie Pomocnika to Detale są prawdziwymi perełkami. O tym nieco niżej.
Przewodnik otwiera tekst pt. Kto jest Chińczykiem pióra Krzysztofa Gawlikowskiego, poruszający kwestię tożsamości narodowej, tworzenia się chińskiego etnosu, poczucia przynależności do poszczególnych prowincji, a także statusu Hongkongu i specjalnego regionu administracyjnego Makau, w którym nadal oficjalnym językiem urzędowym jest… portugalski. Krzysztof Gawlikowski analizuje tutaj również przypadek Tajwanu, który był uważany za prawdziwe Chiny.
Kolejne teksty opisują linearnie dzieje Chin przez ich kolejne fazy. Omawiają one nie tylko zmiany władzy i systemów politycznych, ale także przemiany ekonomiczne w Chinach i wpływ Chin na gospodarkę światową aż do dzisiaj. Uwagę czytelnika musi zwrócić wpływ, jaki na dzieje Chin wywarły czynniki zewnętrzne, najpierw Mongołowie, potem Mandżurowie. Niemal 30 stron przewodnika zostało poświęconych meandrom wydarzeń z XX wieku, z naciskiem na komunizm i rolę partii. Sporo, ale to trafna decyzja, jeżeli weźmiemy pod uwagę dzisiejszą pozycję i znaczenie Chin. Mamy tutaj również interesujące teksty poświęcone dziejom języka i systemów filozoficznych. Tom zamyka tekst Bogdana Góralczyka poświęcony sukcesowi gospodarczemu Chin ostatnich 40 lat oraz stawiający pytanie, czy faktycznie istnieje model chiński w gospodarce i jakie będą jego losy.
Jak wspomniałem, uznanie budzi bogactwo tekstów zamieszczonych w części pt. Detale. Należy dodać, że zostały one rozmieszczone po całym przewodniku, stanowiąc znakomite uzupełnienie tekstów poświęconych stricte dziejom politycznym i kulturowym Chin.
Czytelnik znajdzie tutaj nie tylko informacje na temat języka chińskiego, zasad jego transliteracji, sposobu czytania, a także motywów obecnych w literaturze chińskiej, przyczynki dotyczące powstania Wielkiego Muru oraz terakotowej armii. Kolejne teksty odnoszą się również do kategorii kojarzonych z Chinami: chińskich sztuk walki, odmiennej (ale popularnej w Polsce) kuchni, słynnej porcelany, dziejów i zasad kalendarza chińskiego czy postaci Bruce’a Lee.
W moim odczuciu najciekawsze teksty były poświęcone dziejom tradycji filozoficznych w Chinach, dodajmy: jedynego państwa bez oficjalnej religii, ale mającego własny system filozoficzny – konfucjanizm. Autorzy poruszają problematykę wpływów taoizmu, buddyzmu, islamu na Chiny, dziejów chrześcijaństwa. Ciekawy okazał się ustęp poświęcony podstawowym odmiennościom między cywilizacjami zachodnią a chińską. To interesujące uzupełnienie tekstu na temat obecnego stanu kultury chińskiej.
Recenzowany Pomocnik Historyczny, podobnie jak i cała seria, został opatrzony bogatą warstwą ilustracyjną oraz licznymi mapami. Uzupełnia go kalendarium zamieszczone na pierwszej stronie. Warto także podkreślić, że teksty czyta się niezwykle przyjemnie.
Czytelnik otrzymuje więc całościowe ujęcie tematyki Państwa Środka – jego burzliwej historii, bogatej kultury i systemów filozoficznych i religii, cywilizacyjnych i politycznych odmienności. W Detalach zawarto niemal wszystkie najistotniejsze kategorie, które kojarzą się z Chinami. Publikacja pomaga więc znaleźć odpowiedzi na pytania o źródła odrębności chińskiej cywilizacji i dlaczego z Chinami liczą się, albo muszą się liczyć wszyscy. Zachęcam do lektury.
