Heinrich Himmler – drugi potwór w państwie

Rodzina Himmlera w 1906 r., mały Heinrich stoi pierwszy z lewej (fot. ze zbiorów Bundesarchiv, N 1126 Bild-33-025, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Niemcy).

Heinrich Himmler urodził się 7 października 1900 roku w Monachium. Wychował się w katolickiej rodzinie mieszczańskiej, pod czujnym okiem matki Anny Marii oraz ojca Josepha Gebharda – konserwatywnego nauczyciela, a następnie wicedyrektora w miejscowości Landshut. We wczesnych latach młodości Himmler poważnie zachorował. Przeszedł gruźlicę i prawie dwa lata zajął mu powrót do zdrowia. Mimo wszystko, jego dzieciństwo przebiegało spokojnie. Bawił się i rywalizował z dwoma braćmi. W szkole był lubiany zarówno przez nauczycieli, jak i kolegów z klasy. Już jako chłopiec miał wyjątkowe zdolności organizacyjne oraz charakteryzował się bezwzględną determinację w dążeniu do celu – cechami, które w przyszłości wspomogły go w pełnieniu funkcji administracyjnych przy Hitlerze. Po maturze w 1917 roku zgłosił się na ochotnika do wojska, jednak ze względu na wadę wzroku nie został przyjęty. Zdecydował się wówczas na wybór ścieżki oficerskiej, ale komisja wojskowa odrzuciła jego podanie. Tak przepadło jedno z największych marzeń Heinricha Himmlera.

Pilny student i antysemita

Niezadowolony z rozwoju niemieckiej polityki powojennej Himmler zaprotestował przeciwko nasilającej się od 1919 roku rewolucji komunistycznej. W kwietniu tego roku powołano socjalistyczną Republikę Rad. Większość jej kierownictwa była pochodzenia żydowskiego. Zaczęto więc wierzyć, że judaizm i bolszewizm były w zasadzie tym samym. Młody Himmler również poddał się temu nurtowi skojarzeń. Nie było to trudne, gdyż od dziecka znał tylko jeden obraz Żyda – źródła wszelkiego niepowodzenia. By walczyć z wewnętrznym wrogiem, Himmler ponownie próbował dostać się do sił zbrojnych, jednak już kolejny raz jego chęci nie zostały docenione. Wybrał się więc na studia rolnicze na Politechnice w Monachium.

Ukończył je z dyplomem i zgodnie ze swoją specjalizacją dostał pracę jako asystent w firmie zajmującej się nawozami. Jego kariera zawodowa nie trwała jednak długo, gdyż pojął, że nie odpowiada ona jego ambicjom. Został przyjęty do organizacji paramilitarnej „Reichskriegsflagge”, założonej w 1923 roku przez Ernsta Röhma. Organizacja była związana z nazistami i szybko została zdelegalizowana za próbę doprowadzenia do upadku rządu w Monachium i przejęcia władzy, która wprowadziłaby „Ordnung” w socjalistycznym kraju związkowym. Himmler podczas puczu monachijskiego pełnił funkcję chorążego Röhma, co stanowiło ciekawy szczegół, zważywszy na późniejszy rozwój relacji tych dwóch postaci. W tym samym momencie życia, Himmler wstąpił również do NSDAP. Nowo nabytym członkostwem cieszył się jednak krótko, bo nazistowska partia została z inicjatywy prezydenta Friedricha Eberta zakazana w listopadzie tego samego roku.

Heinrich Himmler: karierowicz

Delegalizacja NSDAP nie powstrzymała Himmlera przed dalszym działaniem na scenie narodowosocjalistycznej. Lojalnie walczył o uwolnienie partii, a w kampanii do Landtagu wspierał Gregora Strassera, również działacza NSDAP. W ten sposób Himmler zdobył zaufanie organizacji i po wznowieniu jej działalności piął się ku górze w szczeblach kariery. Zaczynał od gauleitera, poprzez zastępcę dyrektora propagandy partii, aż w 1929 roku przejął funkcję kierownika Schutzstaffel (SS). W tym czasie SS była postrzegana jedynie jako młodsza siostra bardziej rozbudowanej Sturmabteilung (SA) i liczyła zaledwie 280 członków.

Himmler w mundurze SS na wczesnym etapie działalności tej organizacji (domena publiczna).

Himmler spełniał swoją rolę wzorowo – w 1930 roku SS liczyło już 2700 mężczyzn. W międzyczasie ożenił się ze starszą od siebie o 8 lat Margarethe Boden, z którą przez kilka miesięcy bezowocnie prowadził fermę kurczaków. Po narodzinach córki, Heinrich Himmler porzucił wiejskie życie i wrócił do zadań, w których naprawdę się spełniał i odnosił sukcesy. Udało mu się usamodzielnić SS, a ponadto został posłem do Reichstagu.

Heinrich Himmler: zabójczo lojalny

Od początku lat 30. coraz częściej dochodziło do konfliktów między SA a czołówką NSDAP. Członkowie Oddziałów Szturmowych czuli się pominięci w wyborach i zajęli budynek partii, żądając odejścia samego Hitlera. Była to pierwsza poważna próba lojalności Himmlera wobec Führera, z której wywiązał się wzorowo. Wprowadził swoich SS-manów i spacyfikował niegdyś silniejszą organizację wojskową. Ta akcja okazała się tylko uwerturą do właściwego pokazu sił. Himmler zaimponował Hitlerowi swoją lojalnością. Führer w nagrodę mianował go szefem bezpieczeństwa siedziby NSDAP: „Brązowego Domu” w Monachium. Wtedy jednostki SS liczyły już ponad 50 000 osób.

Hitler w styczniu 1933 roku przejął władzę i wyznaczył Heinricha Himmlera na szefa monachijskiej policji. Führer powierzył mu również nadzór nad kolejnym projektem – budową i kierownictwem obozu koncentracyjnego w Dachau. Wraz z przeprowadzonym przez NSDAP ujednoliceniem wszystkich landów, Himmler posiadł władzę nad policją w całym kraju. Z kolei Hermann Göring mianował go inspektorem Gestapo, aby Himmler jako zaufany członek  NSDAP uporządkował zaogniające się relacje między SA a partią. Jako zdeterminowany i pewny swojego sukcesu człowiek, Himmler postanowił definitywnie zakończyć sprawę zbuntowanych jednostek SA. Najpierw przygotował grunt – poprzez SS zaczął rozpuszczać plotki o planowanym puczu SA oraz podkreślał homoseksualne tendencje Röhma, co miało przekonać 4 miliony członków SA. Pod pretekstem zebrania z uczestnictwem Führera, zwołano całe kierownictwo SA, w tym też byłego kolegę szefa SS, Gregora Strassera i byłego kanclerza Kurta von Schleichera. W chwili, gdy wszyscy zebrali się w wyznaczonym miejscu, czyli nad jeziorem Tegernsee, rozpoczęła się rzeź. Tylko nielicznym udało się dożyć następnego ranka. Likwidacja oddziałów SA, okazała się być również doskonałą okazją do eliminacji podejrzanych i niewygodnych osób z partii oraz przeciwników systemu.

Dziękujemy, że z nami jesteś! Chcesz, aby Histmag rozwijał się, wyglądał lepiej i dostarczał więcej ciekawych treści? Możesz nam w tym pomóc! Kliknij tu i dowiedz się, jak to zrobić!

Ojciec „Trupich Główek”

Himmler mógł wreszcie przejąć kontrolę nad porządkiem w państwie. Jednostki SS dodatkowo dostały misję przygotowania i kierowania budową obozów koncentracyjnych w całym kraju oraz zarządzania nimi. Do tego ostatniego zadania powołano specjalną grupę, pełniącą nadzór w poszczególnych obozach – tzw. „Trupie Główki” (Totenkompf). Po ujednoliceniu oddziałów porządkowych Himmler od 1936 roku sprawował funkcję szefa niemieckiej policji. Od 1937 roku Gestapo mogło „prewencyjnie” aresztować obywateli uznanych za wrogich bez konieczności przedstawienia dowodów.

Wraz z początkiem II wojny światowej zakres obowiązków Himmlera rozszerzył się o funkcję Komisarza do spraw umocnienia niemieckiej narodowości, która była związana z polityką przesiedleń i prześladowań na okupowanych terenach. Wszystko oczywiście w myśl nazistowskiej idei rasy. Ta polityka wyjątkowo brutalnie odcisnęła się na Polsce. Himmler za sprawą SS organizował przesiedlenia, prześladowania oraz egzekucje tysięcy Żydów i Polaków.

Himmler wraz z Kalntebrunnerem wizytują obóz koncentracyjny Mauthausen w 1941 r. (fot. ze zbiorów Bundesarchiv, Bild 183-45534-0005, opublikowano na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 3.0 Niemcy).

Architekt rozwiązania ostatecznego

Czas wojny dla Himmlera wiązał się nie tylko z nawałem pracy, ale również z problemami rodzinnymi. W 1940 roku rozwiódł się z żoną. Jej miejsce zajęła sekretarka, która urodziła mu dwójkę dzieci. Himmler w dalszym ciągu cieszył się ogromnym zaufaniem Wodza, który powierzył mu nadzór sił policyjnych w okupowanych krajach. W zakres jego obowiązków wchodziło także ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej. W 1941 roku na polecenie Führera miał rozstrzygnąć problem uciążliwych przesiedleń. Himmler dał odpowiedź jeszcze pod koniec tego samego roku – zamiast wywózek zaproponował transport europejskich Żydów na śmierć do obozów koncentracyjnych. Hitler zaakceptował ten pomysł miesiąc później.

Zobacz też:

• Korwin-Mikke i historia. Czy Hitler nie wiedział o Holokauście?
• Konferencja w Wannsee – urzędowy plan zagłady

W kolejnym roku Himmler rozwiązał również kwestię Lebensraumu dla Aryjczyków. Jego Generalplan Ost zakładał wywózkę milionów Polaków, Czechów, Ukraińców i wielu innych narodowości na Syberię. Według nazistowskiej ideologii byli oni tylko podludźmi, nie zasługującymi na lepszy los. Hitler zadowolony z pomysłowości i rezultatów swojego szefa policji, w 1943 roku umieścił Himmlera na stanowisku ministra spraw wewnętrznych. Był to czas, w którym wojna dla Niemców była już nie do wygrania, jednak Himmler nie dał tego po sobie poznać. W przemówieniu z 1944 roku, przed najwyższymi oficerami SS w Poznaniu, szczycił się, że Endlösung (z niem. „ostateczne rozwiązanie”) było jego największym zwycięstwem, a wytępienie europejskich Żydów stanowiło powód do dumy.

Samobójcza kolaboracja

Po nieskutecznym zamachu Stauffenberga z 20 lipca 1944 roku, Führer jeszcze bardziej doceniał lojalnych mu ludzi i przekazał Himmlerowi władzę nad Wehrmachtem. W końcu spełniło się młodzieńcze marzenie Himmlera – stał się dowódcą. Co prawda tylko nad armią zapasową, ale i tak intensywnie próbował podtrzymywać morale żołnierzy. Jego metodą były egzekucje osób nielojalnych. Był to jawny znak desperacji. W końcu alianci z zachodu i wschodu nadciągali ku niemieckim granicom, a u Himmlera wychodziły braki doświadczenia militarnego. Nic więc dziwnego, że jego próby stworzenia linii obronnej okazały się porażką.

Ciało Himmlera po samobójczej śmierci (domena publiczna).

Sam uciekł do lazaretu dla członków SS. Znając sytuację i prawdopodobne jej konsekwencje, usiłował ratować własną skórę – starał się skontaktować z aliantami z propozycją negocjacji pokojowych. Hitler dowiadując się o próbach pertraktacji, zwolnił go ze wszystkich funkcji i wydał nakaz aresztowania.

W maju 1945 roku Himmler próbował dostać się do nowego rządu, został jednak odrzucony. Zaogniająca się sytuacja w kraju zmusiła go do ucieczki. Opuścił kraj pod przykrywką, wtapiając się w tłum tysięcy anonimowych uchodźców. Nierozpoznany, dostał się do niewoli brytyjskiej. Dopiero, gdy alianci zorientowali się, że mają przed sobą jednego z największych zbrodniarzy nazistowskich Niemiec, Heinrich Himmler 23 maja 1945 roku w swojej celi popełnia samobójstwo, połykając kapsułkę z trucizną.

Polecamy e-book Michała Gadzińskiego – „Tudorowie. Od Henryka VIII do Elżbiety”

Bibliografia:

• Alisch Michael, Heinrich Himmler – Wege zu Hitler: das Beispiel Heinrich Himmler, Peter Lang, Frankfurt am Main 2010.
• Curilla Wolfgang, Der Judenmord in Polen und die deutsche Ordnungspolizei 1939-1945, Verlag Ferd.Schâ â ¢ningh GmbH & Co KG, Padeborn 2011.
• Das Bayerische in Himmler, „Der Spiegel”, 12 sierpnia 1953, [dostęp: 23.05.2015].
  
• Der „Röhm-Putsch” 1934 [w:] Lebendiges Musuem Online/Deutsches Historisches Museum, [dostęp: 23.05.2015].
  
• Heinrich Himmler 1900-1945 [w:] Lebendiges Musuem Online/Deutsches Historisches Museum [dostęp: 23.05.2015].
  
• Mües-Baron Klaus, Heinrich Himmler: Aufstieg des Reichsfuhrers SS (1910-1933), V&R unipress GmbH, Göttingen 2011.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz, Natalia Stawarz