„Godzinki” Jakuba Wargockiego - cenny rękopis z XV w. powrócił do Polski

Rękopis „Officium Beatae Mariae Virginis secundum usum Romanum”, zwany potocznie „Godzinkami” Jakuba Wargockiego, powstał w latach 1470-1500 we Florencji. Jest to kodeks o wymiarach 12 na 8 cm, liczący 303 pergaminowe karty, zapisane w języku łacińskim. Zdobi go pięć kunsztownie wykonanych miniatur, przedstawiających sceny biblijne – Zwiastowanie Pańskie, Ukrzyżowanie, Wniebowzięcie Marii, Dawida na Pustyni i wskrzeszenie Łazarza. W dziele występują też liczne inicjały figuralne i floratury.

"Godzinki" Jakuba Wargockiego (mat. pras., bn.org.pl)

Jak podaje Biblioteka Narodowa, tego typu rękopisy były popularne na zachodzie Europy. W Polsce stanowiły rzadkość. Przeważnie znajdowały się w posiadaniu książąt i królów. Tym bardziej niezwykłe wydają się losy „Godzinek”. Do Polski trafiły około 1518 r., zapewne z ich pierwszym właścicielem – Carlem Calvanusem Guccim, kupcem z dworu królowej Bony. W połowie XVI w. rękopis zakupił Polak, Jakub Wargocki, przemyski rzemieślnik, finansista i rajca miejski. Około 1572 r. księgę uzupełniono o karty z listą świąt ruchomych i modlitwami. Dzieło było więc wykorzystywane w praktyce.

Dalsze dzieje rękopisu są trudne do zbadania. Wiadomo, że w 1713 r. otrzymał je w darze Karol Stanisław Radziwiłł. W magnackich dobrach „Godzinki” były najprawdopodobniej przetrzymywane aż do rozbioru Polski lub do schyłku wojen napoleońskich, kiedy to wiele dzieł trafiło do bibliotek petersburskich.

Jesienią 2016 r. „Godzinki” Jakuba Wargockiego zostały wystawione na sprzedaż przez dom aukcyjny w Londynie. Pracownik polskiej Biblioteki Narodowej zbadał rękopis i potwierdził jego autentyczność. Biblioteka podjęła decyzję o zakupie "Godzinek" za pół miliona złotych. Transakcję udało się sfinalizować dzięki mecenatowi Fundacji PZU. Dzieło zostało zdigitalizowane i jest już dostępne w Internecie.

Źródło: tvnwarszawa.tvn24.pl, bn.org.pl