Evelina Kristanova (red.) – „Polityka a media w Polsce w XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia” – recenzja i ocena
Evelina Kristanova – „Polityka a media w Polsce w XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia” – recenzja i ocena
Recenzowana publikacja powstała w ramach centralnego projektu badawczego Instytutu Pamięci Narodowej „Twórcy, dziennikarze i naukowcy wobec władz komunistycznych”, a zadedykowana została profesorowi Rafałowi Habielskiemu, znawcy historii prasy polskiej i autorowi m.in. „Politycznej historii mediów w Polsce w XX wieku”, z okazji jego 65. urodzin. Redaktorką wydania jest prof. Evelina Kristanova, badaczka mediów specjalizująca się w historii mediów, koncentrująca swą uwagę głównie na dziejach polskich katolickich czasopism społeczno-kulturalnych XX wieku. Fakt ten nie jest bez znaczenia, bowiem dominantą publikacji są wydawnictwa chrześcijańskie, bądź artykuły dotyczące tematyki religijnej.
Publikacja opatrzona wstępem, który napisała prof. dr hab. Evelina Kristanova, składa się z dziesięciu artykułów wyczerpująco opisujących omawiane zagadnienia, opatrzonych bogatą bibliografią. Badacze poruszyli w nich m.in. kwestię działalności patriotycznej Związku Dziennikarzy Polskich we Lwowie latach 1909–1918 (dr hab. Katarzyna Drąg), roli „Gościa Niedzielnego”, z lat 1923-1926, stanowiącego egzemplifikację periodyku katolickiego jako narzędzia obrony wartości chrześcijańskich w (ks. dr Rafał Śpiewak) czy kwestii gry z cenzurą w „Tygodniku Powszechnym” w latach 1945–1953, piśmie określanym przez autorkę – dr hab. Małgorzatę Strzelecką – mianem jednego z „okrętów flagowych katolicyzmu społecznego, a także historii Instytutu Wydawniczego PAX, który był największym wydawnictwem o profilu katolickim w Polsce pod rządami komunistów (dr hab. Cecylia Kuta) i pierwszego powojennego pisma obozu narodowego w Polsce, czyli „Słowa Narodowego” (dr Anna Szwed-Walczak).
W publikacji omówiono też działalność Wydziału Kultury KC PZPR wobec spraw książki w schyłkowym okresie PRL (prof. dr hab. Dariusz Jarosz), jak również przeanalizowano rynek książki drugiego obiegu wydawniczego w Polsce w latach 1976–1989/1990 (dr hab. Cecylia Kuta). Ks. Mariusz Frukacz podjął temat roli mediów w ewangelizacji, a ks. Rafał Leśniczak - komunikowania politycznego w wybranych polskich portalach o tematyce religijnej w latach 2019-2020 (deon.pl, gość.pl, aleteia.pl, stacja7.pl, wiara.pl), z kolei dr Katarzyna Forst przeanalizowała język, jakim posługują się media, wskazując, że stanowi on narzędzie wpływu i instrument walki politycznej we współczesnej Polsce.
Zdecydowana większość artykułów dotyczy rzeczywistości medialnej doby Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, a zaledwie dwa – księdza dr hab. Rafała Leśniczaka szczegółowo analizującego wybrane portale oraz dr Katarzyny Forst przyglądającej się zmianom w komunikacji politycznej po 1989 roku (w tym ostatnim artykule zabrakło jednak przykładów i cytatów odnoszących się do najnowszej historii związków mediów i polityki, tak obficie przytaczanych przez ks. Leśniczaka, który przeanalizował treści publikowane na łamach portali oraz przytoczył wiele cytatów obrazujących omawiane zagadnienie) – odnoszą się do współczesnej mediosfery, rozumianej jako środowisko mediów mające bezpośredni wpływ na człowieka – aktywnego użytkownika mediów, prosumenta.
„Polityka a media w Polsce w XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia” to publikacja, choć bardzo interesująca i ukazująca tytułowe zagadnienia z różnych perspektyw badawczych, daje niepełny obraz związków łączących politykę i mediach w XX i XXI roku. Dominują teksty prezentujące katolicki punkt widzenia na złożone problemy religijne, kulturalne i społeczno-polityczne. Autorzy zastrzegają, że omówione zostały wybrane zagadnienia i nie sposób z tym polemizować, jednakże czytelnikowi może brakować szerszego spojrzenia na medialną scenę. Z pewnością jest to wartościowa publikacja, poszerzająca wiedzę o medialnym mikrokosmosie, która powinna stanowić jedną z lektur zarówno studentów dziennikarstwa, historii, jak i politologii. Należy mieć nadzieję na kontynuację i kolejną odsłonę publikacji dotykającej nieopisanych jeszcze związków mediów i polityki z pogranicza XX i XXI i XXI wieku.
