Cezary Harasimowicz – „Tajemnica Iny” – recenzja i ocena
Cezary Harasimowicz – „Tajemnica Iny” – recenzja i ocena
Ina Benita (urodzona jako Inna Florow-Bułhak) to jedna z najbardziej intrygujących postaci polskiego kina, wielka gwiazda filmowa i teatralna lat 30., oskarżana o kolaborację w trakcie II wojny światowej, uznana za zmarłą podczas ewakuacji kanałami w trakcie powstania warszawskiego. Zachwycająca uroda i niezwykła charyzma w połączeniu z talentem przyniosły jej uwielbienie widzów. Życie Iny i jej losy powojenne owiane były tajemnicą, a za domniemaną współpracę z okupantem miała zostać skazana na zapomnienie. Życiorys aktorki przez lata budził wiele kontrowersji i pytań, część z nich została wyjaśniona niedawno na łamach Histmaga dzięki Markowi Telerowi, który opublikował dowody potwierdzające, że przeżyła powstanie i zmarła w 1984 r. w Stanach Zjednoczonych.
Dowodem na to, że postać aktorki nadal fascynuje, jest książka Cezarego Harasimowicza, „Tajemnice Iny”. Autor jest uznanym scenarzystą i pisarzem, którego bogaty dorobek filmowy i teatralny, a także czerpanie z aktorskich doświadczeń matki, pozwoliły mu na niezwykle rzetelne oddanie realiów filmowego świata. W powieści fikcja miesza się z faktami, o czym czytelnik zostaje lojalnie ostrzeżony na początku, odtworzenie losów Iny poprzedzone było jednak badaniami i poszukiwaniami, co sprawia, że otrzymujemy wiernie przedstawiony życiorys aktorki.
Bohaterów tej książki jest dwoje – narrator Jerzy i przedmiot jego fascynacji, czyli wielka gwiazda Ina Benita. Jerzy to młody człowiek, działający w Armii Krajowej, którego zadaniem w ramach walki z okupantem jest likwidowanie zdrajców ojczyzny. Ina Benita to przedmiot jego największej fascynacji, wręcz obsesji, momentami przybierającej chorobliwy odcień i przysparzającej mu w konsekwencji wielu problemów i cierpień. Inę poznajemy poprzez jego marzenia i fantazje na temat jej życia, które odtwarza na podstawie wszelkich dostępnych mu materiałów. Przelewający swoją opowieść na kartki notatnika Jerzy to marzyciel, nie pasuje do niego działalność, której się podjął. Bohater, choć fikcyjny, oddaje w pewien sposób realia życia młodych ludzi w Warszawie podczas wojny, jego rzeczywistość była rzeczywistością wielu innych. Ina Benita jest dla niego nie tylko obiektem pożądania, jej osoba i jego obsesja realnie zmieniają jego życie i czynią z niego postać tragiczną, rozdartą między obowiązkiem a uczuciem.
Narracja prowadzona jest niejako dwutorowo, autor opowiada swoje losy, których chronologia przerywana jest przez odtwarzanie przez niego życiorysu Iny Benity. Otrzymujemy dzięki temu dwie historie: opowieść o młodym działaczu Armii Krajowej oraz dzieje tragicznych losów sławnej aktorki. Miłość Jerzego do kobiety, której nigdy nie poznał, komplikuje jego życie w momencie, gdy otrzymuje rozkaz zlikwidowania jej za zdradę ojczyzny. Fakt zlecenia tego zadania właśnie jemu, żywiącemu do Iny tak silne uczucia może wydawać się odrobinę naciągany i niewiarygodny, jest to jednak niezbędny punkt fabuły, prowokujący bohatera do śledztwa na temat życia aktorki, dzięki czemu odkrywane są przed czytelnikiem jej tajemnice.
Książka napisana jest żywym językiem, wciąga czytelnika w przedstawiony świat i niemalże zaraża obsesją narratora na punkcie Iny. Powieść łączy w sobie wątki kryminalne, które zawierają się w rozwiązywaniu zagadki, z opowieścią o realiach życia podczas wojny, wraz z całym jego tragizmem. Najważniejsza w niej jednak jest postać Iny Benity, która odgrywa tak istotną rolę w życiu narratora, że obsesja na jej punkcie nadaje kierunek i sens jego życiu. Autor stworzył ciekawą postać Jerzego, aby jego ustami opowiedzieć o losach Iny, wyrazić poprzez niego fascynację nią, jednocześnie oddając wojenną codzienność zwykłego człowieka.
„Tajemnica Iny” to dobra pozycja, której jedyną słabą stroną może być dla miłośników aktorki fakt, iż nie jest ona jedyną jej bohaterką, a zawiera dodatkową, fikcyjną opowieść. Szkoda też, że na okładce nie znalazło się zdjęcie Iny, które bohater latami nosił w kieszeni na sercu, taki mały detal mógłby pomóc jeszcze bardziej wczuć się w opowiadane wydarzenia. Książka na pewno godna jest polecenia nie tylko osobom zainteresowanym postacią Iny Benity, ponieważ opisana w niej historia młodego człowieka żyjącego w okupowanej Warszawie jest interesująca sama w sobie. Istnieje jednak duża szansa, że czytelnik ulegnie czarowi Iny choć odrobinę i podzieli fascynację narratora. Zachęcam do lektury!
