Brytyjskie archiwa odtajniają dokumenty z 1980 roku

Kwestia użyczenia jednostki specjalnej SAS stała się istotna po słynnej akcji z 8 maja 1980 r., gdy jej żołnierze odbili zakładników z irańskiej ambasady w Londynie. Special Air Service została powołana do życia w 1947 r. jako jednostka specjalna, nawiązująca do tradycji oddziałów SAS sformowanych w czasie II wojny światowej przez płk. Stirlinga. Akcja z 1980 roku jest najbardziej znanym przedsięwzięciem tajnej jednostki, w dodatku kontrastującym z nieudaną amerykańską operacją uwolnienia zakładników z ambasady USA w Iranie, która miała miejsce miesiąc wcześniej. Misja „Szpony orła” zakończyła się przedwcześnie, gdy podczas przygotowań śmigłowiec zderzył się z samolotem transportowym. W wyniku wypadku zginęło 8 żołnierzy USA.

Po podkreślonym przez media sukcesie brytyjskiej akcji Foreign Office rozważało „wypożyczenie” jednostki innym krajom. Jak podaje BBC na podstawie odtajnionych dokumentów, warunkiem była zgoda zainteresowanego rządu na przyjęcie pełnej odpowiedzialności prawnej za operację. Oczywiście SAS nie miał działać za darmo: W przypadku powodzenia operacji, zapłata nie powinna być w żadnym stopniu problematyczna. Jednakże jeśli sprawy pójdą źle, wydaje się wątpliwym, by zainteresowany rząd zechciał nam zapłacić bez dodatkowych wysiłków z naszej strony, by go do tego skłonić – cytują dalej dokumenty brytyjscy dziennikarze. Rzecz jasna, komandosi byli już wcześniej gotowi do akcji poza granicami Zjednoczonego Królestwa, na wypadek, gdyby uprowadzeni zostali obywatele brytyjscy.

W części odtajnionych dokumentów udostępnionych w postaci zdjęć (PDF) na stronie National Archives można również znaleźć informacje na temat reakcji Londynu na atak na amerykańską ambasadę w Iranie. Znajduje się tam m.in. korespondencja dyplomatyczna USA i Wielkiej Brytanii w sprawie nałożonych na Iran sankcji, a także analiza nastawienia Francji, Niemiec, Japonii, Szwajcarii i Włoch do ewentualnych działań podejmowanych przez USA wobec Teheranu. Odtajniono i częściowo udostępniono w Internecie również analizy z początku 1980 r., dotyczące sowieckiej interwencji zbrojnej w Afganistanie.

Źródła: The National Archives ; bbc.co.uk.

Korekta: Agnieszka Kowalska