Bob Carruthers – „Burzliwa młodość Hitlera” – recenzja i ocena
Bob Carruthers – „Burzliwa młodość Hitlera” – recenzja i ocena
Poza złożonymi uwarunkowaniami społecznymi i rodzinnymi, które zadecydowały o tym, jakim człowiekiem stał się Adolf Hitler, było jeszcze szerokie spektrum czynników historycznych, geograficznych, politycznych i narodowościowych, kształtujących młodego człowieka i jego sposób myślenia. Czynniki zewnętrzne, które oddziaływały na Adolfa Hitlera, miały swoje korzenie głęboko w zawikłanych kolejach niemieckiej i austriackiej historii.
Od pewnego czasu w historiografii panuje swoista moda na szczegółowe analizowanie dzieciństwa i młodości znanych postaci: władców, polityków, tyranów. Niegdyś skupiano się przede wszystkim na ich działalności politycznej. Nie ma wątpliwości, że czas dzieciństwa i młodości wywiera wpływ na dorosłe życie człowieka.
Przywołajmy w tym miejscu choćby słynną książkę „Stalin – młode lata despoty”. W takim właśnie nurcie utrzymana jest nowa praca Boba Carruthersa pod tytułem „Burzliwa młodość Hitlera. Jak wojna światowa i przemoc uliczna ukształtowały wodza Rzeszy”. Ukazała się ona nakładem wydawnictwa Bellona. Jej autor jest znanym brytyjskim historykiem wojskowości. Carruthers jest także filmowcem: producentem i reżyserem. Czy informacje na temat autora to pierwszy sygnał ostrzegawczy? Czy autorowi udało się opowiedzieć o najważniejszych doświadczeniach, które wpłynęły na osobowość zbrodniarza?
Książka ma klasyczny, chronologiczny charakter. Składa się z szesnastu rozdziałów, w których autor śledzi losy Hitlera od urodzenia, po nieudany pucz monachijski. Należy wspomnieć, że Carruthers obficie przytacza obszerne fragmenty tekstów źródłowych, z których korzystał podczas pisania książki. Bardzo często są to cytaty z „Mein Kampf”. Brytyjski historyk idzie tym samym w sukurs wielu współczesnym opiniom, jakoby książka Hitlera nie nadawała się do czytania. Wręcz przeciwnie – a na poparcie swojego poglądu przytacza opinię Churchilla, że żadna inna praca nie zasługuje na bardziej wnikliwą analizę. Uważa ją za intrygującą, ponieważ pozwala nam wejrzeć z bliska w prywatny świat przywódcy III Rzeszy. Autor uważa, że czegokolwiek by nie mówić o Hitlerze, to nie można mu zarzucić tego, że ukrywał swoje poglądy. Ironicznie pisze, że gdyby zachodni politycy wnikliwie przeczytali „Mein Kampf”, to być może losy świata potoczyłyby się inaczej.
Pierwszy rozdział poświęcony jest przodkom przyszłego dyktatora. Autor stara się odpowiedzieć na pytanie, kim byli rodzie Adolfa i dlaczego zmienili nazwisko na Hitler. Podnosi także hipotezę jego żydowskich przodków. W kolejnych rozdziałach czytamy o młodym, zagubionym Adolfie. „Przeciwności w Wiedniu, włóczęga w Wiedniu i Monachium” – ten tytuł dobrze oddaje treść i perspektywę przyjętą przez autora: szczenięce i młodzieńcze lata Hitlera to pasmo licznych przeciwności losu: śmierć matki, nieudane starania o przyjęcie do wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Osobny rozdział został poświęcony „kwestii żydowskiej” – Hitler już jako młody chłopak nabrał przekonań, które doprowadzą do potworności, jakich nie znał świat. W książce szeroko została zrekonstruowana służba wojskowa Hitlera podczas I wojny światowej. Autor zastanawia się, jak to się stało, że chociaż początkowo Adolf robił wszystko, aby uciec przed armią, tuż po wybuchu I wojny zgłosił się na ochotnika. Kilka rozdziałów możliwie szczegółowo opisują lata wojenne – Hitler był sprawnym żołnierzem, a jego postawa nie umknęła uwadze przełożonych. Bob Carruthers szczegółowo wyjaśnia także zamieszanie z wojskowym stopniem Adolfa.
Być może to I wojna światowa ostatecznie ukształtowała Hitlera. To właśnie z niej wziął się u niego kult siły i nacisk na zdecydowane działania. Zrozumiał on, że w ostatecznym rozrachunku liczy się tylko brutalna siła. Ostatnie rozdziały przedstawiają Hitlera jako polityka. Autor nie boi się przyznać, że jako polityk Hitler był bardzo sprawny i niejako „wyprzedził” epokę – sprawny mówca i organizator, przykładający wielką wagę do propagandy. Dość szczegółowo zostaje także podniesiona sprawa zmiany nazwy partii i „prawicowości” Hitlera. „Burzliwa młodość Hitlera” kończy się w dniu 20 grudnia 1924 roku, gdy Adolf Hitler opuścił więzienie po nieudanym puczu monachijskim. Paradoksalnie – jak zauważa historyk – „krótki pobyt w więzieniu przyniósł narodziny nazistowskiej biblii”.
Dla porządku odnotujmy jeszcze, że w książce znajdziemy fotografie Hitlera z omawianego okresu, raporty policyjne na jego temat, a także akwarelę jego pędzla.
Pomimo wcześniejszych obaw, muszę autorowi należy oddać, że dość sprawnie opowiedział o młodości niemieckiego przywódcy. Spełnił tym samym swoje założenie. To solidna książka o młodości Hitlera. Czy „burzliwej”? Myślę, że to każdy oceni sam po lekturze. Niemniej jednak nie nastawiajmy się, że znajdziemy w tej publikacji jakieś rewolucyjne poglądy i nowe spojrzenie na korzenie III Rzeszy.
