9 świętych, których życiorys wciąż wzbudza kontrowersje

Thomas Craughwell, autor książki Święci nie-święci: O nicponiach, rzezimieszkach, oszustach i wyznawcach szatana, którzy jednak zostali świętymi (oryginalny tytuł: Saints Behaving Badly: The Cutthroats, Crooks, Trollops, Con Men and Devil-Worshippers Who Became Saints, wydana w 2006 roku), twierdzi, że święci byli zwykłymi ludźmi, a to, co ich wyróżniało, to czyny mające na celu zbliżenie do Boga, a nie życie bez skazy. Jego lista kontrowersyjnych świętych zawiera pełną różnorodność postaci: od kobieciarzy i ladacznic, złodziei, poprzez nieprzystosowanych do życia w społeczeństwie egoistów, aż po świętych, którzy najprawdopodobniej nigdy nie istnieli.

Rozwiąźli

Święta Maria Egipcjanka (aut. José de Ribera, 1641 r., domena publiczna).

Św. Augustyn z Hippony żył w IV wieku. Znany był z powiedzenia: Boże, daj mi czystość i cnotę, ale jeszcze nie teraz. Zanim doznał przemiany w wieku 31 lat, miał dwie kochanki, które następnie porzucił, zaręczył się, po czym zrezygnował również z życia w małżeństwie. Resztę swoich dni spędził w celibacie, nauczając w chrześcijańskim duchu.

Płeć piękna również nie pozostawała bez skazy w aspekcie rozwiązłości seksualnej. Św. Maria z Egiptu, żyjąca w IV wieku, uciekła z domu w wieku 12 lat, żyjąc odtąd na ulicy i uwodząc mężczyzn, w tym wielu chrześcijan, sprowadzając ich ku własnej uciesze na złą drogę. Przemiany doznała w kościele w Jerozolimie, gdzie miała zamiar kusić wierzących. Zamiast tego zaczęła jednak modlić się do Maryi i przyjęła komunię. Odtąd żyła w odosobnieniu na pustyni, co wiemy ze świadectwa św. Sofroniusza z VI wieku.

Skrucha na ostatnią chwilę

Podczas gdy wielu świętych podejmowało się konkretnych wyrzeczeń i uczynków przez całe swoje życie, aby dostąpić zbawienia, wielu zostało uznanych za świętych po okazaniu skruchy tuż przed śmiercią, przeżywszy całe swoje życie w grzechu.

Najbardziej rozpoznawalny wśród tego typu postaci jest św. Dyzma, czyli Dobry Łotr – złodziej ukrzyżowany obok Chrystusa. Wyraził żal tuż przed śmiercią, po czym został przyjęty do Raju.

Innym przykładem jest niekanonizowany oficjalnie Jacques Fesch, francuski rabuś, morderca i kobieciarz. Za swoje występki został skazany na śmierć przez zgilotynowanie w 1957 roku. Nawet będąc w więzieniu pozostawał nieugięty. Dopiero tuż przed wykonaniem wyroku, gdy jego głowa spoczywała już w gilotynie, powiedział: Matko Boska, miej litość nade mną. To wystarczyło, aby francuski kardynał polecał Fescha do kanonizacji.

„Święta anoreksja”

Asceza była popularną formą zbliżania się do świętości zarówno w III-IV wieku jak i w czasach średniowiecznych. Asceci byli niezwykle ekstremalni w swej pokucie. To było po prostu niezdrowe, możliwe, że nawet psychotyczne – twierdzi Craughwell.

Święty Szymon Słupnik (koniec XII w., domena publiczna).

Św. Szymon Słupnik, jeden z najsławniejszych pustelników żyjących na słupie w IV wieku, został mnichem w wieku 16 lat. Żyjąc na słupie ściśle pościł, powstrzymując się zupełnie od jedzenia i picia przez 40 dni, przy czym starał się utrzymywać postawę pionową, aby zwiększyć swoje cierpienia. Jego współbracia twierdzili, że nie umiał się on przystosować do życia w społeczeństwie. Jego sława rosła, ludzie pielgrzymowali do niego po rady, ten jednak nie chciał, aby odciągali oni jego uwagę od modłów i duchowego doskonalenia. Radę mogli więc uzyskać tylko ci, którzy wspięli się do niego na górę po drabinie.

Wśród powszechnie poważanych świętych zdarzały się również zachowania dzisiaj klasyfikowane jako zaburzenia odżywiania. Św. Teresa z Avili, znana z opisów ekstaz i rzeźby Berniniego, również podejmowała się ścisłych postów. Według badania opublikowanego w „Journal of Criminal Justice and Popular Culture” w 2001 roku prowokowała również wymioty za pomocą gałązek. To samo badanie traktuje o św. Katarzynie ze Sieny, która prowokowała zwracanie jedzenia spożytego w dniu przyjęcia komunii. W 1954 roku wydano publikację Holy Anorexia, według której połowa średniowiecznych świętych mogła cierpieć na podobne zaburzenia.

Polecamy e-book Kacpra Nowaka – „Konkwista. W imię Boga, złota i Hiszpanii”

Święci, których nie było

Według Craughwella święci, na których istnienie nie ma żadnych dowodów, są najbardziej kontrowersyjni w całej historii kanonizacji.

Przykładem jest św. Barbara, która miała żyć w IV wieku. Prześladowana przez ojca za swą wiarę zapisała się w zbiorowej świadomości jako męczennica. Jej prześladowcy mieli zmienić się w kamienne figury i szarańczę, ojciec zginąć poprzez uderzenie piorunem, jej rany zaś uleczone zostały w fantastyczny sposób. Ta niesamowita historia nie ma jednak żadnych naukowych dowodów na swoje potwierdzenie. W 1969 roku, w czasie weryfikacji kanonu, Kościół usunął jej imię z litanii świętych Kościoła powszechnego.

Kanonizacja dzisiaj

W dzisiejszych czasach zdecydowanie trudniej o oficjalne uwzględnienie postaci w świętych szeregach. Kościół narzuca o wiele surowsze zasady, aby nie dopuścić się pomyłki nadania tytułu komuś, kto na niego nie zasłużył. Kandydatów na świętych może zatwierdzać jedynie biskup, dodatkowo badany jest każdy detal życia postaci, z którą muszą być również związane co najmniej dwa udokumentowane cuda. Zdaje się to być drogą do unikania kontrowersji w kwestiach kanonizacji.

Ojciec Juniper Serra (domena publiczna).

Mimo to świętym został Junipero Serra, który według środowisk rdzennych Amerykanów nie miał w sobie odrobiny świętości. – Jesteśmy zszokowani i nie dowierzamy – powiedział Valentin Lopez, prezes Towarzystwa Plemienia Amah Mutsun w Kaliforni, który prowadził kampanię przeciwko kanonizacji Serry. – Naszym zdaniem święci powinni być ludźmi podążającymi krokami Jezusa Chrystusa i kierującymi się Jego słowami. W stylu życia na misjach Serry nie było ani odrobiny Jezusa Chrystusa – dodaje.

Zobacz też:

• Awantura o kanonizację. Franciszkański misjonarz oprawcą?

– 50 różnych plemion potępiało przypisywanie świętości Junipero – powiedziała Deborah Miranda, profesor literatury w Washington and Lee University w Virginii, autorka książki Bad Indians: A Tribal Memoir, traktującej o doświadczeniach jej przodków w hiszpańskich misjach.

– Moje obiekcje i obiekcje wielu Indian z Kalifornii dotyczą tego, że przypisuje mu się godność w zasadzie za pozbawienie godności wielu naszych kalifornijskich przodków – podkreśla Miranda – Misje zakończyły się wymordowaniem około 90% kalifornijskich Indian żyjących w czasach jego działalności misyjnej, co przyczyniło się do stworzenia kulturowego i emocjonalnego bagażu, który dźwigamy po dziś dzień. Nie jest to kwestia atakowania Kościoła Katolickiego czy papieża Franciszka. Chodzi o upewnienie się, że prawda jest znana i że niesprawiedliwości nie będą kontynuowane w XXI wieku.

Jak twierdzi Miranda, kampania przeciw kanonizacji Serry nie skłoniła Rzymu do jakiejkolwiek reakcji. – Nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi z Watykanu, nawet słowa – stwierdziła – Najwyraźniej nie istniejemy w świecie papieża Franciszka. Są zainteresowani [Kościół] jego notowaniami i jak wielu ludzi może nawrócić, i w zasadzie tym, że jest obecnie sławną postacią z Hiszpanii, podczas gdy Kościół potrzebuje pozytywnego PR-u, celowo więc przeoczają śmierć i kulturowe ludobójstwo rdzennych Amerykanów, kiedy może przynieść im to korzyści.

Źródła: livescience.com, edition.cnn.com

Redakcja: Tomasz Leszkowicz

Polecamy e-book Michała Beczka – „Wikingowie na Rusi”

Książka dostępna również jako audiobook!