5 najciekawszych propozycji IPN we wrześniu

Album zawiera wybór fotografii J. Bryana wykonanych w czasie jego wizyt w Związku Sowieckim w latach 1930-1937, 1946-1947 oraz 1956-1959 ukazujących m.in. życie codzienne w Moskwie, Leningradzie, Kijowie i innych miastach, na wsi oraz na Kaukazie i Syberii. Uzupełniają go teksty Bryana poświęcone jego podróżom do ZSRR i doświadczeniom z fotografowaniem i filmowaniem w tym kraju:

• Przygody pośród syberyjskich pasterzy reniferów / Adventures Among the Reindeer People of Siberia,
• Jak zdobywam zdjęcia / How I Get Pictures,
• Gdybym miał to zrobić ponownie / If I Were to Do It Over Again.
• T. Stempowski w artykule Sowiety nie czarno-białe. Fotografie i teksty z Kolekcji Juliena H. Bryana, 1930-1959 / The Soviets, Not Just Black and White.

„Photographs and Writings from the Collection of Julien H. Bryan, 1930-1959” analizuje rolę fotografii w kształtowaniu obrazu ZSRS na Zachodzie oraz twórczość fotograficzną J. Bryana. Album uzupełnia bibliografia oraz wykaz skrótów i indeks osobowy.

Roman Gieroń, pracownik Oddziału IPN w Krakowie, podjął próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie: na ile zachowane akta postępowań karnych prowadzonych na podstawie tak zwanego dekretu sierpniowego (1944) są źródłem wiarygodnym i wartościowym w badaniach nad relacjami polsko-żydowskimi na wsi małopolskiej podczas okupacji niemieckiej?

Praca, oparta na metodzie analitycznej i syntetycznej, jest w przeważającej części rozprawą źródłową. Wykorzystano w niej przede wszystkim zasoby archiwalne Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie oraz Archiwum Narodowego w Krakowie. Książka składa się z czterech rozdziałów: jednego opisującego tło historyczne oraz trzech zasadniczych.

Autor przeanalizował poszczególne czynności procesowe oraz ich okoliczności, a także opisał osoby biorące udział w sprawach karnych w latach 1945–1950 – od zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i wszczęciu postępowania przygotowawczego, poprzez postępowanie sądowe przed pierwszą instancją, aż do wniesienia środków odwoławczych. Ponadto analizie poddano orzecznictwo sądów powszechnych i wysokość zasądzonych kar, charakteryzując przy tym podsądnych odpowiadających za przestępstwa okupacyjne.

W większości są to protokoły przesłuchań świadków, sporządzone przez pracowników Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskiej w Polsce i jej oddziałów terenowych. Towarzyszą im listy kierowane przez ratowników do GKBZHwP, a także relacje ocalonych. Dokumenty dotyczą najróżniejszych form pomocy, począwszy od wsparcia żywnościowego, poprzez pomoc w zdobyciu fałszywych tożsamości czy też okresowe ukrywanie, a skończywszy na ukrywaniu długotrwałym (wielomiesięcznym, wieloletnim).

W książce opisane są przede wszystkim dzieje NSZZ Solidarność w Polskich Kolejach Państwowych na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w latach 1980-1989. Opisane zostały wszystkie protesty, które miały miejsce na tym terenie, a także działania mające na celu polepszenie warunków płacowych i socjalnych kolejarzy. Narracja nie jest jednak ograniczona do spraw lokalnych, w książce można znaleźć wiele ogólnopolskich kontekstów związanych m.in. z konfliktem na linii władza - kolejarska S; poszukiwaniem właściwiej formuły działania dla sekcji branżowych w ramach struktury NSZZ Solidarność; oraz stanem polskich kolei w latach osiemdziesiątych.

Prezentowana publikacja przedstawia działalność aparatu bezpieczeństwa w powiecie nowosądeckim w latach 1945-1975. Składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów oraz aneksu.

W rozdziale pierwszym omówiono proces organizowania aparatu bezpieczeństwa w powiecie nowosądeckim, jego strukturę oraz zmiany, jakim podlegała w kolejnych latach. Przeanalizowano działalność pionów operacyjnych, Referatu Śledczego, pionów pomocniczych oraz komórek nieoperacyjnych. Ponadto przedstawiono funkcjonariuszy należących do kadry kierowniczej, zaprezentowano obsadę personalną i portret zbiorowy funkcjonariuszy UB/SB w Nowym Sączu.

W rozdziale drugim opisano osobowe środki pracy operacyjnej. Przedstawiono rozwój sieci agenturalnej, a także przykłady wykorzystania przez aparat bezpieczeństwa osobowych źródeł informacji w kontrolowanych operacyjnie środowiskach. Poruszono kwestię roli i wykorzystania w pracy operacyjnej lokali kontaktowych i mieszkań konspiracyjnych.

W najobszerniejszym rozdziale trzecim, składającym się z wprowadzenia i jedenastu podrozdziałów, omówiono kierunki działań operacyjnych nowosądeckiego aparatu bezpieczeństwa prowadzonych wobec środowisk, grup społecznych, organizacji konspiracyjnych, partii politycznych, instytucji religijnych, zakładów pracy, a także poszczególnych osób, traktowanych przez UB/SB jako zagrożenie dla władz.

W aneksie zamieszczono wykaz różnej kategorii spraw operacyjnych, założonych i prowadzonych przez UB i SB w latach 1955-1975.

Zobacz także pozostałe nowości wydawnicze IPN na stronie: LINK.

Polecamy również pozostałe książki, które Instytut Pamięci Narodowej ma w swojej ofercie.