5 najciekawszych propozycji IPN w sierpniu

Zbiór artykułów dotyczących wojny polsko-bolszewickiej ze szczególnym uwzględnieniem Bitwy Warszawskiej. Autorzy pochodzą z Polski, Ukrainy i Rosji. Wojna stoczona z sowiecką Rosją w latach 1919–1920 przeszła do pamięci Polaków jako jedno z najważniejszych wydarzeń w historii narodu. Dzisiaj wydaje się, że dobrze znamy przebieg działań na rozległym teatrze wojny z bolszewikami. Jednak okazuje się, że konflikt polsko-sowiecki 1920 r. tylko pozornie jest dobrze opisany przez historyków. Mimo że bezpośrednio wzięły w nim udział dwie strony, to miał on odbicie w polityce zarówno krajów europejskich, jak i Stanów Zjednoczonych. Jeśli więc potraktujemy wojnę polsko-bolszewicką globalnie, przyjrzymy się konfliktowi z różnych perspektyw, otworzy się przed nami obszar tematów niezbadanych. Okazuje się, że historycy zrobili bardzo dużo, ale jeszcze nie wszystko.

Autor książki pokazuje, że kard. Stefana Wyszyńskiego należy włączać do grona pisarzy polskich. Jego pisarstwo jest dokumentem, świadectwem, ale również refleksją filozoficzną i religijną, medytacją, modlitwą, kazaniem. W publikacji pokreślono właśnie wielogatunkowość zapisów prymasa, a niejednokrotnie także ich pograniczność. Uwagę poświęcono też kwestiom językowym w piśmiennictwie prymasa. Książka pokazuje pisarstwo Wyszyńskiego w nowej optyce, dotychczas pomijanej przez badaczy. Jest skierowana do młodej generacji czytelników, ale będzie cennym źródłem również dla badaczy spuścizny Prymasa Tysiąclecia.

Kim sir Alex Ferguson jest dla Manchesteru United czy Arsène Wenger dla Arsenalu, tym Stefan Żywotko dla JS Kabylie, klubu dumnych Kabylów z Algierii, gdzie z powodzeniem i z wielkimi sukcesami pracował przez prawie 14 lat, sięgając po kolejne mistrzostwa i triumfy na kontynencie afrykańskim, na długo przed tym, zanim błysnął tam Henryk Kasperczak. Do dziś wiele osób, nie tylko w Algierii, pamięta o polskim trenerze, który w styczniu 2020 r. skończył 100 lat! Historia tego pochodzącego z Kresów szkoleniowca to historia nie tylko polskiego futbolu. Można powiedzieć, że jest równolatkiem Polskiego Związku Piłki Nożnej, który został założony niespełna trzy tygodnie przed tym, kiedy pan Stefan się urodził. Pochodzi ze Lwowa czy raczej Zniesienia, które w 1920 r. było jeszcze wioską, a do głównego miasta Kresów zostało włączone dziesięć lat później. To we Lwowie uczył się piłkarskiego abecadła i poznał wielkie gwiazdy polskiego sportu okresu międzywojennego, z Wacławem Kucharem na czele. To w zakładzie szewskim pana Wacka uszyto mu na miarę prawdziwe futbolowe buty, co wtedy było naprawdę czymś. To też tam, w dzielnicowym klubiku Zniesieńczanka gonił za piłką. Prawdziwą miłością zostali jednak Czarni Lwów, klub, który był w cieniu wielkiej Pogoni, jednego z najbardziej zasłużonych klubów w historii naszej piłki.

Monografia poświęcona jest środowiskom katolików świeckich w PRL w latach 1956–1989. Książka składa się poniekąd z dwóch części. W pierwszej przedstawiono historię środowisk, w drugiej zaś poszczególnych postaci z nimi związanych, czasami mniej znanych bądź po prostu zapomnianych. Książkę uzupełniają w większości dotąd niepublikowane fotografie pozyskane ze zbiorów prywatnych.

Opisana w tej książce historia pełna jest niejednoznaczności, a optymizm i nadzieja przeplatają się ze zwątpieniem, uległością i niemocą. Świeckim katolikom – bohaterom tej opowieści – przyszło żyć w czasach trudnych i skomplikowanych, w warunkach narzuconych przez bieg historii. Katolicy przez cały okres PRL znajdowali się w potrzasku między niezależnością, pełną wolnością działania, przekonań i myśli a narzuconymi przez komunistów warunkami współegzystencji. To uwikłanie w system musiało skłaniać do alternatywnych wyborów, rodziło też różne postawy. Przecięcie tego węzła gordyjskiego oznaczałoby całkowitą marginalizację, zamknięcie tych przestrzeni, w których można było w jakiś sposób funkcjonować, formułować programy, ograniczyłoby starania wyłącznie do obrony kultury i uniwersalnych wartości ewangelicznych. Jednak poziom kontroli ze strony władz wymuszał pewne decyzje. Taka była cena koncesji udzielonej środowiskom katolickim przez reżim komunistyczny.

Książka zawiera ponad 50 popularnonaukowych artykułów autorstwa historyków krakowskiego Oddziału IPN przybliżających najważniejsze wydarzenia prowadzące do odzyskania przez Polskę niepodległości w listopadzie 1918 r. Artykuły te ukazywały się pierwotnie w ramach cyklu „Zanim nastała wolność”, przygotowanego na setną rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości w 2018 r.

Zobacz także pozostałe nowości wydawnicze IPN na stronie: LINK.

Polecamy również pozostałe książki, które Instytut Pamięci Narodowej ma w swojej ofercie.