5 najciekawszych propozycji IPN w październiku

Do tej pory ani polska, ani niemiecka historiografia nie wyeksponowały i nie przeanalizowały w pełni znaczenia Selbstschutzu w pierwszych miesiącach okupacji w Polsce. Dominuje refleksja nad aspektami militarnymi polskiej wojny obronnej oraz zbrodniami armii niemieckiej i funkcjonujących przy niej grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa. Niniejszy tom jest pierwszą polską monografią Selbstschutzu (1939–1940), a także pierwszym opracowaniem tego tematu w ujęciu komparatystycznym, pokazującym odmienności i podobieństwa w działaniu oraz rolę tej organizacji w różnych regionach Polski.

Książka ta stanowi próbę analizy stosunków między państwem polskim a mieszkającą w nim mniejszością i emigracją rosyjską w latach 1926–1935. Czytelnik znajdzie w tej książce analizę położenia społeczności rosyjskiej w Polsce, frakcji politycznych, na jakie się dzieliła, ewolucji polityki państwa na szczeblu centralnym i wojewódzkim oraz tajnego oblicza stosunków polsko-rosyjskich.

Książka opisuje dzieje Jasnej Góry w okresie Polski „ludowej", od zakończenia II wojny światowej aż do końca rządów Wojciecha Jaruzelskiego.

Jasna Góra jest jednym z najbardziej znanych sanktuariów maryjnych na świecie i najważniejszym w Polsce. Dla Polaków jest stolicą duchową i centrum licznych pielgrzymek. To tutaj często zapadają decyzje Episkopatu Polski. Od pierwszych lat powojennych była ośrodkiem obrony narodu polskiego i Kościoła katolickiego przed ideologią komunistyczną. Odegrała kluczową rolę w wielkim programie milenijnym prymasa Stefana Wyszyńskiego. Do sanktuarium wielokrotnie przybywał Jan Paweł II. Było ono miejscem, w którym Polacy zawsze czuli się wolni i do którego przychodzili mimo terroru czasów stalinizmu, nagonki propagandowej czasów Władysława Gomułki i Edwarda Gierka, wprowadzonego przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego stanu wojennego. Na Jasną Górę przybywali działacze „Solidarności”, manifestując swoje przywiązanie do religii i tradycji narodowych, a od których odwracały się władze Polski „ludowej”. Sanktuarium było silną przeszkodą w kształtowaniu umysłów młodych pokoleń w duchu „nowych” laickich wartości, w wychowaniu bez Boga.

Zasadniczym celem obszernego, monograficznego albumu jest upowszechnienie wiedzy o funkcjonowaniu w Wielkopolsce i na ziemi łódzkiej „wzorcowego okręgu Rzeszy”, w którym prowadzona była najbardziej rasistowska i bezwzględna polityka narodowościowa spośród wszystkich obszarów bezpośrednio wcielonych do Niemiec. Naziści przeprowadzili tu najbardziej powszechne i brutalne przesiedlenia ludności oraz zainicjowali bezprecedensową i totalną eksterminację Żydów w pierwszym nazistowskim obozie zagłady w Chełmnie nad Nerem. Reichsgau Wartheland był poligonem doświadczalnym narodowego socjalizmu, gdzie ludność nieniemiecka pozbawiona została wszelkich praw ludzkich, ograbiona z majątku i poddana eksterminacji. W trakcie dwuletniej pracy nad książką autor zebrał imponującą kolekcję siedmiu tysięcy fotografii, w publikacji wykorzystano ponad tysiąc z nich. W większości są to zdjęcia dotąd niepublikowane lub publikowane w bardzo ograniczonym zasięgu. Książka składa się z ośmiu rozdziałów, w których za pomocą obszernych opisów i komentarzy przedstawiono dzieje Kraju Warty z perspektywy ludności polskiej, żydowskiej i niemieckiej.

Obszerna i bogato ilustrowana monografia poświęcona Centralnej Agencji Fotograficznej (CAF), instytucji powołanej do tworzenia serwisu fotograficznego dla prasy codziennej. Obejmuje całokształt spraw związanych z „drogą zdjęcia od wydarzenia do czytelnika”. Opisuje tworzących ją ludzi – fotoreporterów, dziennikarzy, politycznych decydentów. Przedstawia zróżnicowane mechanizmy, które regulowały proces, którego finalnym efektem była publikacja zdjęcia. Czasem następowała ona wiele lat po jego wykonaniu. Przedstawione zostało funkcjonowanie wieloszczeblowej cenzury, wpływ rządzącej monopartii czy tajnej policji politycznej. Znalazły się w niej niepublikowane wcześniej zdjęcia. Odtworzone zostały też kulisy powstania i nieoczywiste losy niektórych dobrze znanych fotografii. Ramy czasowe publikacji obejmują okres powojenny oraz próbę adaptacji agencji do nowej rzeczywistości na początku lat 90. XX wieku.

Zobacz także pozostałe nowości wydawnicze IPN na stronie: LINK.

Polecamy również pozostałe książki, które Instytut Pamięci Narodowej ma w swojej ofercie.