5 najciekawszych propozycji IPN w marcu

Historia oddziału Konspiracyjnego Wojska Polskiego o kryptonimach „Jastrzębie” i „Oświęcim” ppor. Alfonsa Olejnika „Babinicza”, działającego w latach 1946–1947 między Wieluniem a Częstochową. Autor przedstawia dzieje oddziału na tle historii KWP, a także rysuje społeczno-polityczny portret zbiorowy partyzantów: ich poglądy, codzienność, motywacje, a także ich dalsze losy, w tym represje i życie w czasach PRL. Narrację dopełniają aneksy i wykaz osób zaangażowanych w działalność „Jastrzębi”.

Publikowane w niniejszym tomie dokumenty przedstawiają powstawanie, rozwój struktur oraz działalność aparatu bezpieczeństwa publicznego w województwie białostockim w pierwszym roku jego istnienia. Materiały ukazują pełną dyspozycyjność UB wobec Sowietów, bezwzględną walkę z podziemiem niepodległościowym, której celem było podporządkowanie komunistom całego społeczeństwa.

Tematem książki są działania ludności w granicach przedwojennego polskiego Górnego Śląska na rzecz miejscowych Żydów i żydowskich więźniów zlokalizowanych na tym obszarze obozów koncentracyjnych i obozów pracy. Różne formy pozytywnych postaw zilustrowane zostały opisami indywidualnych historii ratowania ludności żydowskiej na wspomnianym terenie. Dotyczą one ponad 160 osób. Z tego ponad 96 proc. osób udzielało schronienia, pozostali pośredniczyli w znalezieniu kryjówki lub udzielali pomocy doraźnej. 112 osób pomagających zostało uhonorowanych tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata przez Yad Vashem. Ustalenie liczby tych, którzy otrzymali pomoc, nastręcza wiele trudności. Było to nie mniej niż 147 osób, z czego zdecydowana większość była ukrywana. Trudność pojawia się przy oszacowaniu liczby przebywających czasowo albo wymiennie w kryjówkach zbiorczych. Niepełne dane dotyczą również udzielających pomocy i otrzymujących pomoc podczas marszów ewakuacyjnych z KL.

Niniejszy wybór dokumentów ukazuje działalność komunistycznej policji politycznej na terenie województwa poznańskiego w okresie pierwszego dziesięciolecia po zakończeniu II wojny światowej. Publikowane normatywy pozwalają na uchwycenie podstawowych planów kierownictwa szczebla centralnego oraz regionalnego. Dokumenty te są podstawą do wyznaczenia kierunków, celów oraz metod pracy poszczególnych komórek organizacyjnych resortu. Ze względu na ich fundamentalny charakter powinny znaleźć się w centrum zainteresowania badaczy zajmujących się analizą działalności aparatu bezpieczeństwa wobec określonych środowisk, instytucji i osób.

Tematyka tomu obejmuje głównie postępowania karne, prowadzone w sprawach obejmujących swym zakresem zbrodnie popełnione przez Niemców i Sowietów podczas II wojny światowej (1939–1945). Proces ścigania najokrutniejszych zbrodniarzy znanych historii i identyfikacji ich ofiar jest przedstawiony w zupełnie wyjątkowej formie. Artykuły zamieszczone w publikacji pokazują bowiem aspekty pracy Instytutu Pamięci Narodowej w sposób do tej pory niedostępny dla szerszego kręgu odbiorców – przez opisanie kolejnych etapów dochodzenia do prawdy o minionych wydarzeniach z punktu widzenia prokuratora.

Zobacz także pozostałe nowości wydawnicze IPN na stronie: LINK.

Polecamy również pozostałe książki, które Instytut Pamięci Narodowej ma w swojej ofercie.