„40 kroków. Przewodnik po miejscach związanych z działalnością opozycji antykomunistycznej w PRL na Górnym Śląsku i Zagłębiu”

Do tej pory powstawały książki traktujące o dziejach opozycji związanej z Komitetem Obrony Robotników, ROBCiO, Solidarnością Walczącą, Wolnymi Związkami Zawodowymi‎ itp…, a za miejsce-symbol rodzącej się opozycji traktowano Pomorze, którego sercem jest Gdańsk. Mało kto pamięta, że i na Śląsku nie brakuje pamiątek po opozycyjnej działalności z czasów PRLu.

Twórcy przewodnika „40 kroków..” przywołali z mroków ludzkiej niepamięci wydarzenia rozgrywające się na Górnym Śląsku i w Zagłębiu w czasach Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Z uwagi na przyjęte kryterium dokonano subiektywnego wyboru 40 najbardziej reprezentacyjnych lokalizacji znajdujących się na Śląsku i w Zagłębiu, związanych z najbardziej dynamicznym zrywem wolnościowym w historii regionu w XX wieku. Obszar zawężono do dawnego województwa katowickiego. Przyjęto jeszcze jedno kryterium. Obiekty, które zaprezentowano w przewodniku zachowały się do dnia dzisiejszego i można je zwiedzić. Celem autorów było przedstawienie 40 miejsc związanych z NSZZ „Solidarność” w 40. rocznicę powstania związku. Wymieniono m.in. miejsca związane z pacyfikacją opozycjonistów, działalnością konspiracyjną, charytatywną i polityczną działaczy opozycji w PRL.

Publikacja posiada poręczny format, który idealnie mieści się w dłoni i sprawdzi się w roli przewodnika, którym będziemy posługiwać się w terenie. Jego olbrzymią zaletą jest to, że został napisany przystępnym językiem i jest kolportowany bezpłatnie, a można go otrzymać w siedzibie Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności oraz w wybranych punktach informacji turystycznej. Dzięki temu trafi nie tylko pod strzechy, ale głównie powinien on znaleźć zastosowanie w szkołach. Może być wykorzystywany jako publikacja uzupełniająca dla podręcznika historii, w którym dzieje najnowsze traktowane są nieco po macoszemu, a działalność regionalnych organizacji należących do opozycji antykomunistycznej niemalże nie została uwzględniona.

„40 kroków. Przewodnik po miejscach związanych z działalnością opozycji antykomunistycznej w PRL na Górnym Śląsku i Zagłębiu”: układ treści

Książkę otwiera kalendarium, w którym zaznaczono wszystkie najważniejsze wydarzenia związane z antykomunistycznym podziemiem działającymi na terenie dawnego województwa katowickiego w latach 1969-1989. Nie brakuje tu także ważnych momentów z dziejów działalności opozycji w całym kraju. W spisie uwzględniono marzec 1968, a więc demonstracje studentów wywołane m.in. zdjęciem z afisza „Dziadów”. Ważną datą jest też 23 lutego 1978 roku, kiedy to Kazimierz Świtoń założył w Katowicach Wolne Związki Zawodowe.

Są i Porozumienia Jastrzębskie z 3 września 1980 roku, Porozumienie Katowickie z 11 września 1980 roku, pacyfikacja górników z kopalni „Wujek”, strajk okupacyjny w kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju z 15 sierpnia 1988. Kalendarium zamyka powołanie rządu Tadeusza Mazowieckiego.

Następnie autorzy przystąpili do przybliżenia Czytelnikom 40 miejsc związanych z opozycją. Każdy z obiektów został opisany z tą samą pieczołowitością. Zagadnienia zostały dobrze opracowane i podane w lapidarnej, skondensowanej formie. Czytelnik ma okazję poznać historię opisywanych miejsc, ich początki, a także rozdział w dziejach związany z działalnością opozycji oraz stan współczesny.

Podsumowując, „40 kroków. Przewodnik po miejscach związanych z działalnością opozycji antykomunistycznej w PRL na Górnym Śląsku i Zagłębiu” to wartościowa publikacja, która powinna stać się pozycją obowiązkową w szkołach średnich. Może inspirować nauczycieli historii i regionalizmu do organizowania krótkich wycieczek tematycznych. Warto zaznaczyć, że po wyczerpaniu nakładu drukowanego, publikacja trafi do sieci jako darmowy e-book.

Polecamy e-book Tomasza Leszkowicza – „Oblicza propagandy PRL”:

Książka dostępna również jako audiobook!