Odgłosy mezolitycznych pogrzebów rozbrzmiewają na nowo

Profesor Dani Nadel i doktor Danny Rosenberg z Instytutu Archeologii im. Betty i Filipa Zinmanów Uniwersytetu w Hajfie przedstawili wyniki swoich badań dotyczących kultury natufijskiej. Jej nazwa pochodzi od stanowiska archeologicznego w Wadi-an-Natuf w Izraelu. Kultura ta przeżywała rozkwit między 10500 a 9000 r. p.n.e. Tworzyła ją osiadła lub półosiadła ludność, która opierała się, jak każda przedneolityczna społeczność, w dalszym ciągu na zbieractwie i łowiectwie i jedynie w niewielkim stopniu zaczynała eksperymentować z rolnictwem. Śladami jej bytności są pozostałości osiedli, głównie fundamenty kamiennych domostw, oraz znaleziska związane z obrzędami pogrzebowymi. Społeczności te jako pierwsze chowały zmarłych na obszarach podobnych do znanych nam cmentarzy, wcześniejsze kultury nie przykładały dużej wagi do wyboru miejsca pochówku.

Moździerze charakterystyczne dla kultury natufijskiej (fot. Hanay, opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported).

Badanie stanowisk grobowych pokazało jak wielką rolę ludność kultury natufijskiej przywiązywała do obrzędów pogrzebowych. Ozdabiała ona, jako jedna z pierwszych, miejsca pochówków liśćmi i kwiatami. Wyniki najnowszych badań pary badaczy wskazują, że społeczności te urządzały również wielkie stypy oraz wystawne pogrzeby. W ich trakcie używano specyficznych narzędzi, którymi zafascynowali się dr Rosenberg oraz prof. Nadel. Były to ogromne, nawet stukilogramowe, mające metr wysokości kamienne moździerze. Należą one do największych artefaktów znajdowanych na stanowiskach należących do kultur z tego okresu. Obrzęd ucierania w nich pożywienia miał mieć wielkie znaczenie dla utrzymania świadomości i jedności w społeczności. Charakterystyczne odgłosy wydawane przez kamienie pełniły funkcje podobną do dzwonów kościelnych, nawołujących do modlitwy lub uczestnictwa we wspólnym zgromadzeniu.

Powszechne występowanie tych moździerzy oraz wnioski wyciągnięte z oględzin stanowisk archeologicznych sugerują, że narzędzia te mogły nie tylko spełniać funkcje praktyczną przy ceremoniach pogrzebowych, ale także służyły porozumiewaniu się z lokalnymi społecznościami. Dźwięk ucierania mógł być na na tyle donośny, by mieszkańcy okolicznych wiosek mogli go usłyszeć i przybyć na ważne uroczystości. Moździerze te są stale odnajdowane na niemal każdym stanowisku archeologicznym związanym z kulturą natufijską – w Syrii, Libanie, Jordanii oraz Izraelu. Może to pomóc rozwinąć teorię prof. Nadel i dr Rosenberg.

Źródła: newhistorian.com, sciencedaily.com.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz