Najstarsze abecadło na świecie?

Fragment wapiennego kamienia, zapisanego starożytnymi, egipskimi słowami, może być najstarszym na świecie abecadłem. Zabytek pochodzi z XV wieku p.n.e. Zapisane na nim słowa ułożone są w określonym porządku, w którym kluczową rolę odgrywa pierwsza litera oraz dźwięk potrzebny do jej artykulacji.

Tabliczka zapisana hieratycznym pismem z XV w. p.n.e. (opublikowano na licencji Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported)

Porządek liter na starożytnym odłamku to nie używany dziś na zachodzie model „ABC”, ale tzw. Halaham (HLHM). Korzystali z niego starożytni Egipcjanie i Arabowie, pojawiał się też w etiopskich manuskryptach. Zarówno ABC jak i HLHM występowały na terenach Syrii w XIII w. p.n.e., czego dowodzą tabliczki zapisane pismem klinowym, znalezione w okolicach starożytnego miasta Ugarit. Pierwszy model był preferowany przez Fenicjan, którzy następnie przekazali go Grekom. Później trafił do alfabetów inspirowanych greckimi i łacińskimi.

Zabytkowe „abecadło” zostało wprawdzie odkryte 20 lat temu przez brytyjskich egiptologów, ale nie udało się wtedy odczytać zapisanych na nim znaków. Dokonał tego dopiero Ben Haring z Uniwersytetu w Leiden, wspierany przez Holenderska Organizację Badań Naukowych (NWO).

Tekst stanowi niekompletną listę wyrazów, zapisanych tzw. pismem hieratycznym – uproszczoną wersją staroegipskich hieroglifów, wykorzystywanym w życiu codziennym. Po lewej znajduje się kolumna pojedynczych znaków, najprawdopodobniej stanowiących skróty poszczególnych wyrazów. Dzięki zastosowanemu rozwiązaniu tabliczka mogła uczyć nie tylko do nauki pisania, ale też czytania i wypowiadania słów.

Liczne inskrypcje ze starożytnego Egiptu do dziś pozostały nieodczytane. Pismo hieratyczne i powiązane z nim hieroglificzne często nie trzymały się alfabetycznego ładu. Mimo to zapiski ze starożytnego Egiptu stanowią ważny etap w kształtowaniu znaków, przeradzających się później w litery alfabetu. Wiele tych znaków zawiera właśnie odłamek znaleziony rozszyfrowany przez Bena Haringa. Zawarta na nim lista stanowi zatem kluczowy element dla rekonstrukcji najwcześniejszego alfabetu w historii.

Źródło: http://phys.org/