Kwartalnik „Karta” nr 88 – recenzja i ocena
Walka o Milenium 1966 roku pomiędzy władzami PRL a Kościołem miała właściwie charakter duchowy, nie zaś fizyczny. Każda ze stron starała się maksymalnie zaktywizować „swoją” część społeczeństwa – ulice wielu miast stały się miejscem, gdzie jarmarczno-kolorowe obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego sąsiadowały przez przysłowiową miedzę z kościelnymi obchodami Milenium Chrztu Polski. Dzięki dość ciekawej formule zaproponowanej czytelnikom przez redakcję „Karty” możemy prześledzić tamte wydarzenia przez pryzmat wypowiedzi i wspomnień ich uczestników. Znajdziemy więc tu nie tylko wybór z listów i kazań Prymasa Stefana Wyszyńskiego, ale także notatki intelektualistów i ludzi władzy. Dość ciekawie podsumował te rozważania prof. Andrzej Friszke słusznie wskazując, że momentami ludowe i mistyczne obchody Milenium wpędzały w konfuzję intelektualistów, którzy nie sympatyzowali z komunistami, ale także nie umieli identyfikować się z religijnością mas. Dodatkowo całość segmentu dotyczącego spraw 1966 roku okraszona jest zdjęciami archiwalnymi.
Innymi zaproponowanymi tematami 88 numeru są wspomnienia Jerzego Bandrowskiego z wizyty w przedwojennym Nipponie, wzbogacone oczywiście o archiwalne zdjęcia Japonii. Bardzo interesujące są także fragmenty wspomnień Hansa-Jürgena Massaquoi, syna Niemki i Liberyjczyka, który jako czarnoskóre dziecko dorastała w owładniętym nazistowskim szałem Hamburgu. To ciekawe świadectwo nienawiści rasowej zostanie w całości wydane w tym roku nakładem Ośrodka KARTA. Publikowane fragmenty osadziła w kontekście historycznym prof. Anna Wolff-Powęska.
Kolejnym wartym uwagi świadectwem są listy Izraela Aljuche „Lutka” Orenbacha z getta w Tomaszowie Mazowieckim. Bieda i okrucieństwo dzielnicy żydowskiej są w nich tylko tłem dla doznań duchowych, przede wszystkim miłości. Orenbach pisze do swojej ukochanej Edith Blau do czasu aż zostanie ona wywieziona do getta w Rydze. Listy „Lutka” zostaną wydane na przełomie 2017 i 2018 roku.
W periodyku Ośrodka KARTA nie może także zabraknąć kwestii pamięci i niepamięci. Tym razem problem ten jest analizowany na dwóch pozornie dalekich od siebie biegunach: pogromu kieleckiego i sowieckich ofiar z Azerbejdżanu, przede wszystkim z wyspy Nargin. Wydarzenia w Kielcach zostały przedstawione przez pryzmat relacji świadków, zaś azerski gułag przybliża nam Eldar Zejnałow, dyrektor Centrum Obrony Praw Człowieka Azerbejdżanu. Mówiąc o terenach wschodnich, warto zapoznać się też z artykułem „Memoriał” a bezprawie, w którym opisywane są kolejne przykłady łamania praw obywatelskich i politycznego manipulowania historią w Federacji Rosyjskiej.
Duże zainteresowanie czytelników powinny też wzbudzić fragmenty dzienników Małgorzaty Niezabitowskiej, która wspólnie z mężem Tomaszem Tomaszewskim przebiła „żelazną kurtynę”. Jej zapiski i zdjęcia docierały z pogrążonej w stanie wojennym Polski do Francji i stawały się natychmiast pierwszym źródłem informacji. Całość dzienników zostanie wydania jesienią nakładem Ośrodka KARTA.
Tradycyjnie już ostatnie strony „Karty” poświęcone są działaniom lokalnym, a także opisowi ekspozycji zdjęć Zbyszka Siemaszki dokumentujących Warszawę lat 50. i 60., zorganizowanej przez Dom Spotkań z Historią. Nie mogło tu też zabraknąć informacji o nabytkach Archiwum Ośrodka KARTA oraz podziękowania dla wspierających.
Nie pozostaje więc niż innego, jak zachęcić do lektury najnowszej „Karty” i zapoznania się z oferowanymi nam tematami. Nie będzie to czas stracony.
Kupuj świetne e-booki historyczne i wspieraj ulubiony portal!
Regularnie do sklepu Histmaga trafiają nowe, ciekawe e-booki. Dochód z ich sprzedaży wspiera działalność pierwszego polskiego portalu historycznego. Po to, by zawsze był ktoś, kto mówi, jak było!
Sprawdź dostępne tytuły pod adresem: https://sklep.histmag.org/
