Dublet, pludry i miecz przy boku. Co było modne 500 lat temu?
19-letni Matthaus Schwarz, strona z Trachtenbuch (domena publiczna) Matthaus Schwarz urodził się w 1497 r. w Augsburgu. Zainteresowanie modą towarzyszyło mu od najmłodszych lat. Początkowo kariery szukał gdzie indziej - jako księgowy u boku Jakuba Fuggera, jednego z najbardziej wpływowych bankierów epoki. Dzięki temu mógł osiągnąć płynność finansową, a także zaistnieć na cesarskim dworze. Fugger pożyczał ogromne sumy Karolowi V, cieszył się więc jego szczególnymi względami.
Wkrótce Matthaus Schwarz zaczął realizować swoją pasję. Wnikliwie przyglądał się mieszczańskim ubiorom, notował spostrzeżenia. Sporządzeniem ilustracji zajął się wynajęty przez niego artysta, Narziss Renner. W ten sposób powstał jeden z pierwszych „podręczników mody” (z niem. Trachtenbuch). 36 namalowanych temperą figur przedstawiało sceny z życia codziennego i dopasowany do sytuacji ubiór. W tym tkwi właśnie niezwykła wartość dzieła. - Te ilustracje mówią nam o życiu młodych mieszkańców Augsburga w XVI wieku. Przedstawiono nie tylko ich pracę czy życie rodzinne, lecz także rozrywki – łucznictwo, biesiady - komentuje prof. Maria Hayward, współodpowiedzialna za współczesne wydanie podręcznika Schwarza pod tytułem The First Book of Fashion. The Book of Clothes of Matthaeus and Veit Konrad Schwarz of Augsburg.
Schwarz zarabiał nieźle, ale nigdy nie zbił wielkiej fortuny. Jego podręcznik uwzględnia więc także modę mniej zamożnych mieszczan, w kręgu których obracał się na co dzień. Dzięki znajomości z Fuggerem miał jednak okazję kilkakrotnie stanąć przed cesarzem Karolem V i zaprezentować mu swoje kreacje. Na takie okazje Schwarz popuszczał wodze fantazji, projektując niesamowicie pstrokate i bogate stroje. Ich uzupełnienie stanowiły rozmaite nakrycia głowy (czapki, kapelusze), oraz modne wówczas pludry - sięgające kolan spodnie z bufiastymi nogawkami. Wkrótce Schwarz stał się na tyle popularny wśród arystokracji, że w 1541 r. został nawet nobilitowany.
Schwarz w wieku 21 lat, pozujący w postawie szermierczej (domena publiczna) Projektant kontynuował prace nad podręcznikiem do późnej starości. Następnie schedę tę przejął jego syn, Konrad. W ostatecznej wersji dzieło zawiera więc 137 ilustracji. Barwne figury opatrzone zostały komentarzami autora. Na przykład postać z łukiem podpisana jest tekstem: Zacząłem znów uprawiać strzelectwo. Dublet [charakterystyczny kaftan z bufiastymi rękawami - przyp. aut.] z jedwabnej satyny mieni się w słońcu jak perły i złoto. Właśnie te dopiski sprawiają, że badacze z przymrużeniem oka mówią o dziele Schwarza jako o „pierwszym modowym blogu”.
Wśród zilustrowanych postaci znaleźć można przedstawicieli pospólstwa, kupców, mieszczan przeróżnej zamożności, arystokratów, muzyków, zbrojnych. Interesująca jest też wszechobecna broń biała. Miecz przy pasie służył wówczas nie tylko do samoobrony, lecz także jako modne i eleganckie uzupełnienie stroju. Po jednej z ilustracji, przedstawiającej autora podręcznika z mieczem treningowym w ręku, wnosić jednak można, że umiał posługiwać się bronią. To zaś cenna informacja o ówczesnym społeczeństwie. Mieszczan pociągała kultura wyższych sfer, a ich aspiracje już od średniowiecza wyrażały się noszeniu mieczy i naśladowaniu zabaw rycerskich.
Oryginał Trechtenbuch znajduje się obecnie w Muzeum księcia Antoniego Ulryka w Brunszwiku. Możliwości obcowania z nim dostąpić mogą jednak tylko nieliczni, i to pod okiem pracowników placówki. Dzieło zostało jednak umieszczone wolnym dostępie. Dzięki niezwykłemu podręcznikowi Schwarza możemy cofnąć się w czasie i zajrzeć do codzienności augsburskich mieszczan. W szczególności zaś do ich szafy.
Źródło: thehistoryblog.com, independent.co.uk
