Co wydarzyło się 1 marca?

Święta na dziś: Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych upamiętnia wydarzenie, uważane za jeden z końców zorganizowanego podziemia antykomunistycznego. 66 lat temu, 1 marca 1951 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie zabito członków IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość: Łukasza Cieplińskiego, Mieczysława Kawalca, Józefa Batorego, Adama Lazarowicza, Franciszka Błażeja, Karola Chmiela i Józefa Rzepkę. IV Zarząd WiN był ostatnim niezależnym kierownictwem głównej organizacji antykomunistycznej w powojennej Polsce. Kolejny, V Zarząd, był już sterowany przez Urząd Bezpieczeństwa.

Sylwetka: 191 lat temu urodził się Francesco Nullo, bohater dwóch narodów: włoskiego i polskiego. Pochodzi z lombardzkiego Bergamo, w młodości związał się z ideą rewolucyjno-narodową, walcząc o wolność Włoch w 1848 roku. To właśnie wtedy poznał Giuseppe Garibaldiego, którego towarzyszem był w kolejnych latach. Brał udział w wyprawie sycylijskiej, w której zasłużył się w bitwach pod Palermo i Reggio. W 1862 roku organizował antyaustriacką partyzantkę w Veneto. W kwietniu 1863 roku przybył do Krakowa chcąc dołączyć do powstańców styczniowych na czele ochotników z zachodniej Europy. W nocy z 3 na 4 maja przekroczył granicę Kongresówki, a już 5 maja zginął w bitwie pod Krzykawką. Zapisał się w pamięci jako jeden z najważniejszych zagranicznych powstańców styczniowych, jego imieniem nazywane są ulice, szkoły, a w okresie międzywojennym był patronem 50 Pułku Strzelców Kresowych.

Z archiwum Histmaga: 1 marca 1938 roku zmarł Władysław Grabski – polityk endecji, ekonomista i historyk. To jedna z najbardziej zasłużonych postaci dwudziestolecia międzywojennego: jako dwukrotny Premier RP zapisał się w historii zwłaszcza jako osoba stojąca na czele rządu od grudnia 1923 do listopada 1925 roku, odpowiedzialna za reformę skarbową i walutową, która postawiła polską gospodarkę na nogi. Na czym polegały reformy Grabskiego? Polecamy nasz tekst na ten temat .

Video historia: przy okazji dzisiejszego święta warto przypomnieć ważny film opowiadający o czasach i wydarzeniach, które upamiętniamy 1 marca. Chodzi o „Przesłuchanie” Ryszarda Bugajskiego – nakręcony w 1982 r. i zatrzymany na siedem lat przez PRL-owską cenzurę film opowiadający o kobiecie aresztowanej w okresie stalinizmu, brutalnie przesłuchiwanej w celu uzyskania obciążających zeznań. Główną rolę zagrała w nim Krystyna Janda, a film, poprzez opowiedzenie historii jednostki niszczonej przez totalitarny system i ukazanie ubeckich tortur nazywany był „najbardziej antykomunistycznym filmem” w historii polskiej kinematografii. Polecamy zobaczenie wybranych scen połączonych z piosenką Jacka Kaczmarskiego, Przemysława Gintrowskiego i Zbigniewa Łapińskiego pt. „Przesłuchanie anioła”:

Polecamy e-book Jakuba Jędrzejskiego – „Hetmani i dowódcy I Rzeczpospolitej”

W sprzedaży dostępne są również druga i trzecia część tego e-booka. Zachęcamy do zakupu!