Burzyciel mitów i odkrywca tajemnic – Bogusław Wołoszański wraca z nowym sezonem „Sensacji XX wieku”
Prapremiera pierwszego odcinka serii odbyła się 29 września w warszawskim kinie Czary. Na spotkaniu obecni byli twórcy programu, m.in. Bogusław Wołoszański, Konrad Głuchowski i Tomasz Dudek, zajmujący się rekonstrukcją bitew, a także przedstawiciele Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie. Prowadzący „Sensacje XX wieku” Wołoszański opowiadał o tematach poruszanych w jego nowych produkcjach, a także celach, które chciał osiągnąć dzięki przypominaniu o opisywanych wydarzeniach. Seansowi towarzyszył wykład o Enigmie, która została zaprezentowana publicznie po raz pierwszy od czasu jej renowacji.
(fot. materiały promocyjne National Geographic Channel). W tym sezonie autorzy serii zaprezentują sześć odcinków. Pierwszy z nich, zatytułowany „Szabla polska”, będzie można obejrzeć już 18 października na kanale National Geographic Channel i dzień później w paśmie teatralnym w TVP1. Opowiada on o bitwie pod Komarowem z 1920 roku. To pozostające w cieniu bitwy warszawskiej starcie stało się jednym z najważniejszych momentów wojny polsko-bolszewickiej. Dziennikarz przedstawił motywy, kulisy i przebieg działań wojskowych prowadzonych pod Zamościem. Siły sowieckie, dowodzone przez Siemiona Budionnego, przeznaczone początkowo do zdobycia Lwowa, z rozkazu Michaiła Tuchaczewskiego zostały skierowane na północ w celu niesienia pomocy oddziałom walczącym pod Warszawą. Nie zdołały one jednak dotrzeć na miejsce, w drodze napotkały bowiem opór polskich żołnierzy skupionych w okolicach Zamościa. Miasto w planach Budionnego miało zostać zdobyte bez żadnego trudu, nie przewidział on jednak decyzji polskich wojskowych i zdolności deszyfantów, którzy mieli znaczący wkład w przebieg wojny. Bogusław Wołoszański w swoim programie wyjaśniał, w jaki sposób Polakom udało się zwyciężyć tę potyczkę, a także jak ten sukces wpłynął na losy całej wojny. Prowadzący omawiał taktykę, jaką przyjęły obie armie, i decyzje, które wpłynęły na bieg historii.
Premierowy odcinek, oprócz bogatego opisu bitwy, odwzorowuje także minione wydarzenia – twórcy programu zdążyli już nas przyzwyczaić do ciekawych i bardzo dobrze odtworzonych przez aktorów warstw fabularnych, które przybliżają widzom kolejne wątki omawianych historii. Nie inaczej jest w tym przypadku – odnajdziemy tu charakterystyczne dla serii rekonstrukcje bitew, a także narracje o postaciach dowódców i innych bohaterów powiązanych z tymi walkami, które sprawią, że odbiorcy będą mogli pełniej wyobrazić sobie panujące wtedy warunki i będą mieli szansę zetknąć się z żywą historią. W programie wystąpili znani aktorzy sceniczni i filmowi, m.in. Artur Dziurman i Marcin Kwaśny.
(fot. materiały promocyjne National Geographic Channel). Na spotkaniu Bogusław Wołoszański zwrócił uwagę na dzisiejszą kondycję terenów, na których miały miejsce opisywane walki. Podkreślił, że toczy się walka o zachowanie tego historycznego miejsca w dawnej postaci, ponieważ władze mają w planach inny rodzaj zagospodarowania tego terenu. Ten program to wynik pracy bardzo dużej liczby osób. Chciałbym zwrócić państwa uwagę na dwie osoby – Konrada Głuchowskiego i Tomasza Dudka. Odtwarzają oni na polach pod Zamościem bitwę pod Komarowem. Walczą także o ten teren – jeśli się im nie uda, wkrótce na cudowne pole wtargną elektrownie wiatrowe, które zepsują krajobraz. Bitwa pod Komarowem się nie skończyła, ona nadal trwa – podsumował dziennikarz.
Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis!
Twórca „Sensacji XX wieku” przedstawił również tematy poruszane w kolejnych odcinkach serii. Drugi z nich opowiadać będzie o gen. Własowie. Bogusław Wołoszański obala w nim mit zakorzeniony w świadomości Polaków, rozprawiając się z nieprawdziwymi informacjami na temat działalności własowców w czasie Powstania Warszawskiego. – To człowiek, który chciał usunąć Stalina, dlatego związał się z Hitlerem. Został skazany na karę śmierci wykonaną w 1946 roku. Propaganda sowiecka stworzyła swoją wersję jego historii, rozpowszechniała mit o własowcach mordujących ludność w powstaniu warszawskim, a ich tak naprawdę nie było – zauważa Wołoszański.
(fot. materiały promocyjne National Geographic Channel). Gen. Andriej Własow stał się radzieckim bohaterem po przyczynieniu się do obrony Moskwy przed ofensywą niemiecką w końcu 1941 roku. Jego armia miała później wziąć udział w przełamaniu oblężenia Leningradu, jednak pozostawiona bez wsparcia została zdziesiątkowana przez głód i mróz. Jej dowódca trafił do niewoli, gdzie zaproponował Niemcom utworzenie rosyjskich wojsk do walki z Armią Czerwoną – późniejszej Rosyjskiej Armii Wyzwoleńczej. Od tej pory został uznany za zdrajcę swojego narodu, za co po wojnie poniósł śmierć przez powieszenie na fortepianowej strunie. Jego nazwisko wykorzystano do nazywania wszystkich osób, które zdecydowały się na współpracę z Niemcami – mianowano ich „własowcami”.
Ostatnie cztery odcinki zostały poświęcone polskim deszyfrantom Enigmy. Bogusław Wołoszański mówił, że zależało mu na przybliżeniu prawdziwej wersji tej historii, obrazującej pełny wkład Polaków w złamaniu szyfru tej maszyny. – Liczę na to, że seria uzyska państwa uznanie. Chciałem wykorzystać National Geographic do popularyzacji wiedzy o Polakach, którzy odszyfrowali Enigmę. Wbrew częstych ostatnio opinii nie Alan Turing, ale oni pierwsi dokonali tego przełomowego odkrycia – przypominał znany popularyzator historii. Kolejne filmy będą opisywać zarówno historię pracy polskich badaczy odkrywających metody działania tego urządzenia, jak i ich losów po wojnie.
(fot. materiały promocyjne National Geographic Channel). Na spotkaniu odbyło się pierwsze po renowacji zaprezentowanie przywróconej do użytku maszyny szyfrującej Enigma. Temu wydarzeniu towarzyszył wykład przedstawiciela warszawskiego Muzeum Techniki i Przemysłu, który omawiał historię tego urządzenia i objaśniał jego działanie i metodę szyfrowania wiadomości. Enigma była martwym eksponatem, ale ta sytuacja się zmieniła, bo jej układ został poddany renowacji – w tej chwili jesteśmy w stanie zaszyfrować i odszyfrować wiadomości tak, jak kiedyś robili to Niemcy – mówił prelegent. Stworzona przez Artura Scherbiusa niemiecka Enigma nie była pierwszą maszyną szyfrującą – przed nim podobne wynalazki opracowali Szwedzi, Amerykanie i Holendrzy, jednak to ona zdobyła uznanie wśród służb państwowych. – Enigma to jedno z najbardziej skomplikowanych urządzeń szyfrujących. Powstała jeszcze przed dojściem Hitlera do władzy – opowiadał muzealnik Choć Brytyjczycy szacowali, że potrzeba 20 lat na złamanie jej szyfru, Polakom udało się to osiągnąć w ciągu trzech lat. Dzisiaj znaleziono sposób na przywrócenie jej do dawnego stanu, który umożliwia kodowanie informacji, dzięki czemu odbiorcy będą mogli zapoznać się z jej działaniem na własnym przykładzie. Odnowioną Enigmę będzie można podziwiać w Muzeum Techniki i Przemysłu.
Sensacje XX wieku w 2015 roku po dziesięcioletniej przerwie ponownie trafiły na ekrany telewizorów jako wspólna produkcja TVP i National Geographic. Program, stworzony przez Bogusława Wołoszańskiego w 1983 roku, przybliża nieznane oblicze wydarzeń historycznych z XX wieku, najczęściej z czasów II wojny światowej. Do tej pory powstało około tysiąca odcinków. Dokumenty z udziałem wielu znanych i wybitnych autorów były wielokrotnie nagradzane prestiżowymi nagrodami.
Redakcja: Tomasz Leszkowicz
