Bair Irincheev - „Wojna zimowa. Białe piekło Sowietów” - recenzja i ocena
Autorem książki jest rosyjski pisarz, Bair Irincheev, którego zainteresowania badawcze koncertują się wokół armii fińskiej oraz linii Mannerheima w okresie II wojny światowej. Przystępując do lektury książki, miałem pewne obawy, czy autor (ze względu na swoją narodowość) zachowa pełną obiektywność. Moje obawy szybko się rozwiały. Po pierwsze autor poświęcił 8 lat na naukę języka fińskiego, aby móc prowadzić samodzielne badania w fińskich archiwach wojskowych. Po drugie, Bair Irincheev opisując działania na poszczególnych frontach, prezentuje je zawsze z dwóch uzupełniających się perspektyw: fińskiej i radzieckiej.
Praca została podzielona na sześć dużych rozdziałów. Pierwszy z nich jest rodzajem wstępu, który opisuję krótką historię wzajemnych relacji pomiędzy Finlandią a Rosją. Czytelnikowi zostają również przedstawione przyczyny wybuchu wojny pomiędzy tymi państwami w listopadzie 1939 r. Rozdziały od drugiego do piątego opisują przebieg konfliktu. Każdy z nich przedstawia osobny teatr działań, uwzględniając chronologię poszczególnych kampanii. Ostatnia część książki dotyczy finalnych walk oraz zakończenia wojny.
Niewątpliwym plusem książki jest to, że autor opisując poszczególnie działania wojenne, przedstawia je z perspektywy obu walczących stron. Dzięki temu, sami możemy zobaczyć jak z pozoru nieistotne działania jednej ze stron konfliktu, w ocenie przeciwnika miały kluczowe znaczenie. Opisując poszczególne kampanie, autor wplata w swą narrację liczne świadectwa oraz wspomnienia radzieckich i fińskich żołnierzy. Dzięki temu książkę czyta się jednym tchem. Możemy zapoznać się z tym jak wyglądała sytuacja na froncie oczami dowódców sztabowych, jak i zwykłych szeregowców na pierwszej linii frontu.
W swojej pracy Irincheev, koryguje również narastające przez 75 lat różne mity i nieprawdziwe informacje. Szczegółowo przedstawia przyczyny niepowodzeń Armii Czerwonej, szukając podłoża klęski nie tylko w braku doświadczonych oficerów (co było efektem wielkiej czystki), ale również braku koordynacji pomiędzy piechotą i wojskami pancernymi, czy pośpiesznie stworzonych planów inwazji. Przyczyn długotrwałego i skutecznego oporu Finów (oprócz oczywistej motywacji obrony własnej ojczyzny i lepszej znajomości terenu walk), Irincheev dopatruje się w świetnie opracowanych planach obrony granic, dwumiesięcznych (i absolutnie tajnych) przygotowaniach armii fińskiej, poprzedzających konflikt oraz wykorzystaniu głównych sił, na kluczowych odcinkach frontu (przesmyk karelski).
Dużą zaletą recenzowanej przeze mnie publikacji jest świetny materiał ilustracyjny przedstawiający żołnierzy, dowódców, pola bitew, uzbrojenie czy fotografie zwiadu lotniczego. Zdjęć w książce jest naprawdę dużo, a każde z nich jest szczegółowo podpisane i umieszczone w odpowiednim fragmencie książki. Całość uzupełnia kilka załączników, na które składają się słowniczek terminów wojskowych, fińskiego i radzieckiego żargonu wojskowego czy porównania składów dywizji obu armii.
Nie można dzieła Baira Irincheeva, traktować jako wyczerpującej monografii dotyczącej Wojny Zimowej, choćby przez (o czym wspomniana na początku autor) brak jakiegokolwiek opisu walk na morzu i powietrzu. Jest to jednak dobrze napisania i świetnie udokumentowana źródłowo pozycja, która może stanowić punkt wyjścia do prowadzenia nowych badań nad tym interesującym konfliktem.
