Żydowski sport w dawnej Warszawie – relacja ze spotkania

O swojej książce opowiadali dr Grażyna Pawlak, prof. Daniel Grinberg i Maciej Sadowski. Na spotkanie przybyło wielu zaproszonych gości, obecny był prof. Kajetan Hądzelek, prezes Fundacji Centrum Edukacji Olimpijskiej i prezes honorowy Polskiego Związku Koszykówki. Wśród gości była także najwybitniejsza polska płotkarka Grażyna Rabsztyn, dyrektor Departamentu Rozwoju i Promocji Sportu w Ministerstwie Sportu i Turystyki Wojciech Kudlik oraz dr hab. Rafał Żebrowski z Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Daniel Grinberg, Rafał Żebrowski i Grażyna Pawlak (fot. Marlena Sztyber)

Dr Grażyna Pawlak już na samym początku spotkania podkreśliła, że nie ma sportu żydowskiego, jest natomiast sport środowisk żydowskich. I właśnie udział mniejszości żydowskiej w życiu sportowym lat międzywojennych był znaczący. Podczas swojego wykładu jeden z autorów, prof. Daniel Grinberg, tłumaczył, że według niego historia sportu nie jest traktowana poważnie – ważniejsze niż aspekty społeczne czy kulturowe stały się statystyki. Tymczasem historia sportu jest częściej historią kultury. Książka „Bądź silny i odważny” ma łamać stereotypy dotyczące mniejszości żydowskiej oraz uzupełniać to co niedopowiedziane. Jak mówił prof. Grinberg, sport odgrywał w życiu tej mniejszości znaczącą rolę. Żydzi, którzy aspirowali do asymilacji poprzez kulturę fizyczną, podkreślali swój patriotyzm i formułowali tożsamość. Odnosili sukcesy w sportach wodnych – skoki do wody, pływanie, piłka wodna – oraz w tenisie stołowym.

Nie da się nie wspomnieć o tym, że sport żydowski był ściśle powiązany z polityką, a każda partia miała inną jego wizję. Bund popierał sport robotniczy i dyscypliny zespołowe oparte na współpracy, zaś powstające od początku XX wieku Kluby Wszechświatowego Związku Żydowskich Towarzystw Gimnastyczno-Sportowych „Makabi” skierowane były na sporty olimpijskie. Sam tytuł albumu, „Bądź silny i odważny”, zaczerpnięty jest właśnie z logo tej organizacji. Jak tłumaczył prof. Grinberg, żydowskie kluby nie ograniczały się jednak tylko do działalności sportowej. Były one czymś więcej: posiadały biblioteki i czytelnie, organizowały grupy samokształceniowe, spotkania towarzyskie czy wyjazdy krajoznawcze.

Zobacz też:

• Sport żydowski w Krakowie - relacja z wystawy
• Syjonizm i football. Krótka historia Beitaru Jerozolima

Drugą częścią spotkania była prezentacja prowadzona przez Macieja Sadowskiego, który zajmował się wyszukiwaniem i przygotowywaniem zdjęć do albumu. Przedstawione zostały fotografie z obozów, zajęć ruchowych oraz Makabiady, czyli Żydowskich Igrzysk Olimpijskich. Jak stwierdził Sadowski, dzisiejsze zdjęcia przedstawiające sport niewiele różnią się od zdjęć archiwalnych – wszystkie przedstawiają akcję, wysiłek i ruch, a każde zdjęcie połączone z tekstem tworzy nową wartość. W albumie najważniejsi bohaterowie pokazani są na osobnych stronach, wśród nich między innymi pięściarz Szapsel Rotholc oraz tenisista i poliglota Ernest Wittman, który wielokrotnie grał w parze deblowej z królem Szwecji Gustawem V. W książce sporo jest też o żydowskich szachistach, oddzielny fragment poświęcony jest między innymi pierwszemu oficjalnemu mistrzowi Polski w szachach Dawidowi Przepiórce. Czytelnik znajdzie w publikacji także archiwalne obrazy Warszawy.

Maciej Sadowski (fot. Marlena Sztyber)

Głos w dyskusji zabrał również Rafał Żebrowski. Wskazywał on na rewolucyjność okładki książki, którą można połączyć z rewolucją kulturową i mentalnościową jaka miała miejsce w społeczeństwie żydowskim. Na koniec dr Grażyna Pawlak podziękowała współautorom publikacji oraz Muzeum Historii Żydów Polskich. Jeszcze przed spotkaniem autorzy otrzymali wiele pisemnych gratulacji, między innymi od marszałka Sejmu Ewy Kopacz oraz Ambasady Amerykańskiej. Głównym sponsorem albumu było Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a współorganizatorem dyskusji była Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra. Książka jest do kupienia w Muzeum.

Redakcja: Tomasz Leszkowicz