Zaślubiny Polski z Morzem: zamiast rozpoznawalnej rocznicy pamiętamy wyłącznie o biegu „Od Hallera do Hallera”

Żołnierze 10 pułku piechoty 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty podczas uroczystości zaślubin Polski z morzem w Kołobrzegu, 18 marca 1945 (domena publiczna)

10 lutego 1920 roku władze II Rzeczypospolitej nadały uroczystościom Zaślubin Polski z Morzem niezwykłą rangę. Generałowi Józefowi Hallerowi towarzyszyli przedstawiciele rządu, sejmu, dyplomaci Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. Pucki dworzec tego dnia był przyozdobiony flagami narodowymi, a na przybycie specjalnego pociągu z gen. Hallerem oczekiwały pododdziały wszystkich rodzajów broni ze sztandarami, liczne delegacje miast i oczywiście wielu mieszkańców okolicznych miejscowości.

Główne uroczystości odbyły się nad Zatoką Pucką, a najistotniejszym punktem ceremonii był wjazd na koniu gen. Hallera na skraj zamarzniętej zatoki i wrzucenie przez niego pierścienia w Bałtyk. Co ciekawe, pomysł z pamiątkowym pierścieniem narodził się w ostatniej chwili. Generał Józef Haller tuż przed uroczystością otrzymał dwie złocone obrączki z napisem „Gdańsk – Puck 10 lutego 1920”. Jedną z nich wrzucił do morza, a drugą nosił na palcu aż do śmierci. Na pamiątkę uroczystych zaślubin dokonano poświęcenia i wbicia w morze słupa z wyrytym od strony morza orłem Jagiellonów, a od strony lądu napisem, symbolizującym wydarzenie.

Na uwagę zasługuje fakt, że kolejne rocznice dnia zaślubin obchodzono w II RP nie tylko ze względu powrotu Polski nad morze, ale również jako święto wyzwolenia poszczególnych miejscowości spod panowania niemieckiego, m.in. przedstawiając w prasie wyniki pierwszego urzędowego polskiego spisu ludności. Miało to uzmysłowić, że właściwie powiaty na Kaszubach nigdy nie były rdzennie niemieckie.

W 1927 roku podkreślano, że mimo szczupłego dostępu do morza, jest to** najprawdziwsze okno na świat.** Dzięki temu polska żegluga stawała się coraz bardziej potężna. Na dziesiątą rocznicę zaślubin z morzem wspominano o sukcesach przemysłowych, jakie dał Polsce dostęp do Bałtyku. W rocznicowych odezwach przypominano, iż „nasze morze jest warunkiem naszej Niepodległości". W zasadzie do 1939, co roku 10 lutego kontynuowano propagowanie osiągniętych celów morskich i portowych – zwłaszcza tych związanych z Gdynią.

10 lutego 1945 roku w Londynie odbyło się przyjęcie organizowane przez Szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej dla uczczenia 25-lecia odzyskania przez Polskę dostępu do morza. Na zebraniu pojawił się premier Tomasz Arciszewski, przedstawiciele Rady Narodowej, instytucji społecznych, wojska, lotnictwa itd. Wśród obecnych był gen. Józef Haller, któremu dziękowano za symboliczne podkreślenie władania Polski nad morzem. W przemówieniach można było odczuć „wiarę w niedługi powrót do ojczyzny”…

W wyniku II wojny światowej Polska uzyskała blisko 500-kilometrowy pas wybrzeża. Komunistyczne władze z oczywistych względów nie zamierzały kultywować symboliki, jaka powstała w 1920 roku, w Pucku. W związku z tym na pamiątkę zdobycia Kołobrzegu przez I dywizję Armii Wojska Polskiego, komuniści ustanowili swoje zaślubiny z Bałtykiem, kiedy to 18 marca 1945 roku, kpr. Franciszek Niewidziajło stojąc na murze wschodniego pirsu kołobrzeskiego portu, wyrzucił w morskie fale obrączkę.

Po upadku PRL-u możliwy stał się powrót do oficjalnych puckich uroczystości. Święto z 10 lutego 1920 roku nie weszło jednak do kanonu polskich dat historycznych, które kojarzone byłyby przez większość Polaków. Podczas 75. rocznicy z udziałem Lecha Wałęsy, wspominano, że nie należy zmarnować szansy, jaką daje dostęp do Bałtyku, ale na słowach niestety się kończyło. Szerzej o zapomnianym geście gen. Hallera stało się głośno w 2000 roku, gdy 80. rocznicę z udziałem władz państwowych transmitowała po raz pierwszy na żywo telewizja publiczna. Dziesięć lat później obchody w Pucku odbyły się z najważniejszymi osobami w państwie, między innymi z udziałem ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego i marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego.

Józef Haller (fotografia koloryzowana, domena publiczna)

Mimo to, Zaślubiny Polski z Morzem nadal są świętem lokalnym. Cóż, środek zimy raczej nikogo nie mobilizuje, aby stworzyć z tego historycznego wydarzenia coś naprawdę wielkiego. Mówiąc jednak poważniej, czy jest co świętować? Polska niestety nie jest państwem, które króluje na Morzu Bałtyckim, nie wspominając już o tym, że od wielu lat w opłakanym stanie znajduje się Marynarka Wojenna.

Rocznica wydarzenia z 10 lutego 1920 roku, powinna stać się dorocznym aspektem nad problemami związanymi z polską gospodarką morską czy żeglugą – i nie chodzi o przemówienia wygłaszane przez polityków czy samorządowców za każdym razem podczas corocznych uroczystości – tylko stworzenie jakiejś istotnej konferencji z różnymi podmiotami gospodarczymi.

A tak w zasadzie jedynym z najbardziej rozpoznawalnych punktów popularyzujących obchody Zaślubin Polski z Morzem, pozostaje od kilku bieg „Od Hallera do Hallera”, w ramach którego w tym roku wystartuje ponad pół tysiąca osób z całego Pomorza.

Artykuły publicystyczne w naszym serwisie zawierają osobiste opinie naszych redaktorów i publicystów. Nie przedstawiają one oficjalnego stanowiska redakcji „Histmag.org”. Masz inne zdanie i chcesz się nim podzielić na łamach „Histmag.org”? Wyślij swój tekst na: [email protected]. Na każdy pomysł odpowiemy.