Zabytkowa radiostacja nadała komunikat w wigilijny poranek

Zobacz też: Boże Narodzenie - historia i świąteczne tradycje

Urządzenie oddane do użytku osiemdziesiąt cztery lata temu zachowało pełną sprawność do dnia dzisiejszego. Chociaż wyszło już ze służby, to kilka razy do roku jest uruchamiane celem wysłania w eter okolicznościowego komunikatu.

O unikalności znajdującego się w Grimeton sprzętu świadczy nie tylko jego wiek, lecz także zasada działania. Fala nośna jest w nim generowana na drodze elektromechanicznej, a nie przy pomocy układu elektronicznego, jak ma to miejsce w nowocześniejszych konstrukcjach. Od lipca 2004 roku ten niepowtarzalny relikt wczesnej epoki radiokomunikacji znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Nadajnik w Grimeton (fot. Gunther Tschuch, źródło: Wikipedia, licencja: CC ASA 2,5).

Treść dzisiejszego wigilijnego komunikatu, jak nietrudno się domyślić, zawierała między innymi życzenia świąteczne i noworoczne, a także podstawowe informacje o instalacji znajdującej się w tej małej, szwedzkiej miejscowości.

Nieco historii

„Wielka radiostacja” została zbudowana w latach 1922-1924 celem zorganizowania efektywnej łączności transatlantyckiej. Umiejscowienie placówki w Grimeton nie było przypadkiem. Zadecydowała o tym między innymi topografia terenu, który, opadając w kierunku oceanu, był wolny od naturalnych przeszkód mogących tłumić emitowane fale radiowe. Alternator zaprojektowany przez szwedzkiego inżyniera mieszkającego w Ameryce, Ernesta Alexandersona został podłączony do imponującego systemu antenowego, złożonego z sześciu masztów (każdy o wysokości 127 metrów), między którymi rozpięto dwanaście miedzianych przewodów. Cała instalacja przetrwała do naszych czasów w stanie niemal nienaruszonym.

Antena nadajnika w Grimeton (fot. Gunnar Larsson, licencja: GNU FDL, źródło: szwedzka Wikipedia.

Niestety, takiego szczęścia nie miał jej polski odpowiednik – Nadawcza Radiostacja Transatlantycka Babice wybudowana w pobliżu Warszawy na początku lat dwudziestych XX wieku. Budynki oraz maszty antenowe wchodzące w jej skład zostały wysadzone 16 stycznia 1945 przez wycofującą się armię niemiecką.

Odbiorcy

Zakres fal bardzo długich (VLF) na którym operuje radiostacja w Grimeton nie jest już powszechnie stosowany w radiokomunikacji. Wciąż używa go m.in. wojsko do utrzymywania łączności z okrętami podwodnymi oraz nawigacji. Do kogo były więc adresowane życzenia wysłane w ten dość nietypowy sposób? Przede wszystkim do pasjonatów – radioamatorów i krótkofalowców, własnoręcznie budujących sprzęt odbiorczy i prowadzących nasłuch na tym paśmie.

Polski radioamator-krótkofalowiec, Jacek Lipkowski (SQ5BPF) na temat transmisji z Grimeton

Staram się odbierać transmisje Grimeton Radio/SAQ od 2006 roku. Jest to urządzenie, które stanowiło w swoim czasie szczytowe osiągniecie techniki, a obecnie jest jedynym takim zachowanym na świecie. Warto pamiętać, że jest to stacja bliźniacza do już nieistniejącej Radiostacji Transatlantyckiej w Babicach pod Warszawa.

Odbiór SAQ wymaga konstrukcji własnego (bardzo prostego) odbiornika, co jest dodatkowym źródłem satysfakcji.

Niestety odbiór tej stacji jest coraz trudniejszy z powodu coraz większego zaśmiecenia widma radiowego przez człowieka. Warto posłuchać radia (nie tylko SAQ), póki jeszcze nie utonęło ono w morzu zakłóceń.

Bibliografia

1. Transmission on Christmas Eve, [na:] Radiostation Grimeton SAQ (dostęp 21.12.2008).
2. Varberg Radio Stadion [na:] UNESCO World Heritage Centre (dostęp 21.12.2008).
3. Grimeton – a heritage for humanisty [na:] http://www.grimetonradio.se (dostęp 21.12.2008).
4. Marcin Łada, Aneta Kołaczyńska, Zapomniana rocznica, 21.12.2008 [na:] Gazeta Babicka online (dostęp 21.12.2008).

Zredagował: Kamil Janicki