Włodzimierz Lenin (1870–1924)

Włodzimierz Lenin (1870-1924), zdjęcie wykonane ok. 1916 r. w Szwajcarii.

Włodzimierz Lenin (1870–1924) przyszedł na świat jako Władimir Iljicz Uljanow 10 kwietnia/22 kwietnia (starego/nowego porządku) 1870 roku w Symbirsku (dziś Uljanowsk) nad Wołgą. Był synem Ilji Uljanowa, nauczyciela i urzędnika oraz Marii z domu Blank. Ochrzczony został w symbirskiej cerkwi św. Mikołaja. Miał liczne rodzeństwo – trzy siostry i trzech braci (jeden z nich zmarł krótko po urodzeniu).

Dla młodego Uljanowa szczególnie istotny okazał się okres nastoletni – gdy miał 16 lat, zmarł jego ojciec, co mocno dotknęło młodzieńca. Jednocześnie w podobnym okresie starszy brat Lenina, Aleksandr, zaczął działać w lewicowych ruchach rewolucyjnych, przygotowując nawet zamach na cara. Za swoje zaangażowanie w ów spisek został skazany na śmierć i powieszony w 1887 roku.

Władimir Uljanow lewicowymi ideologiami politycznymi zainteresował się bliżej w trakcie studiów – za udział w protestach studenckich został nawet wydalony z uczelni w Kazaniu. Zdołał jednak ukończyć naukę w 1890 roku w trybie eksternistycznym. W następnych latach mieszkał w Samarze, gdzie udało mu się nawet otworzyć własną praktykę prawniczą. W 1893 roku przeniósł się do Petersburga, gdzie kontynuował działalność polityczną, w tym okresie poznał też swoją przyszłą żonę, Nadieżdę Krupską.

Lenin przemawiający w marcu 1919 roku (fot. G. P. Goldstein, domena publiczna).

W latach 1895–1900 Uljanow przebywał na zesłaniu na Syberii, w 1898 roku biorąc ślub w cerkwi z Krupską. Następnie przebywał na emigracji w Niemczech, Anglii i Szwajcarii, w 1901 roku przyjmując ostatecznie pseudonim „Lenin” (zaczerpnięty od nazwy rzeki – Leny). W 1903 roku stanął na czele frakcji bolszewików w Socjaldemokratycznej Partii Robotnicze Rosji (w wyniku rozłamu, prócz bolszewików uformowała się też frakcja mienszewików). Po wybuchy rewolucji 1905 roku powrócił do Rosji, gdzie starał się działać incognito. w 1908 roku przeniósł się do Paryża, w kolejnych latach zdarzyło mu się również mieszkać np. w Krakowie czy na Podhalu.

Po wybuchu I wojny światowej został aresztowany w Galicji przez władze cesarskie, które wzięły go za rosyjskiego szpiega. Uwięzienie trwało jednak stosunkowo krótko. W 1917 roku, po wybuchu rewolucji lutowej, powrócił do ojczyzny, przybywając na Dworzec Fiński w Petersburgu, gdzie wygłosił słynne przemówienie krytykujące Rząd Tymczasowy.

25 października (7 listopada) 1917 roku wybuchła rewolucja, na czele której stanął Włodzimierz Lenin. 12 (25) listopada odbyły się wybory do rosyjskiej Konstytuanty, w których bolszewicy, wedle przewidywań, nie osiągnęli większości (wygrali lewicowi eserowcy), szybko więc uznali Konstytuantę za organ kontrrewolucyjny. Pochodną rewolucji była też wojna domowa w Rosji, trwająca aż do roku 1922, kiedy to „biali”, kierujący się chęcią utrzymania dotychczasowego systemu rządów, ponieśli ostateczną porażkę.

Lenin przemawia, z prawej strony trybuny stoi Trocki, 5 maja 1920 (domena publiczna)

Rząd Lenina zaczął wprowadzać liczne reformy społeczno-gospodarcze, w tym np. znacjonalizowano różne gałęzie gospodarki, takie jak bankowość. W marcu 1918 roku Rosja Sowiecka podpisała tzw. traktat brzeski, co oznaczało wycofanie się tego kraju z działań wojennych. Kilka miesięcy później zaaprobowano plan czerwonego terroru, przemocy wymierzonej (przynajmniej w założeniu) w burżuazyjne warstwy społeczeństwa. Tymczasem, 30 sierpnia 1918 roku, Lenin padł ofiarą zamachu – został postrzelony przez Fanny Kapłan, związaną z eserowcami.

Zamach ten poważnie wpłynął na zdrowie Lenina. Zdołał on jeszcze m.in. utworzyć w 1922 roku Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, jednak, będąc już pod koniec roku po dwóch udarach, wycofał się z życia politycznego. W marcu kolejnego roku nastąpił trzeci udar, a sam Lenin zmarł 21 stycznia 1924 roku. Po śmierci stał się obiektem swoistego kultu zarówno w Związku Radzieckim, jak i innych państwach, w których komuniści zdobyli władzę.

Włodzimierz Lenin – często zadawane pytania:

• Jak wyglądało życie Lenina przed rewolucją październikową?

Lenin urodził się w rodzinie, która niezbyt pasowała do jego późniejszego profilu politycznego – zamożnej, liberalno-konserwatywnej. Wkrótce jednak zszedł na ścieżkę lewicowego rewolucjonisty. Jak wyglądał jego żywot przed rewolucją październikową? [CZYTAJ WIĘCEJ]

• Jaki był stosunek Lenina do religii?

Włodzimierz Lenin, po śmierci swojego ojca, określił się publicznie jako ateista, a z czasem jego niechęć do religii wzrastała – uznawał ją za formę ucisku duchowego. W czasie rządów bolszewickich zapoczątkowano brutalną ateizację... [CZYTAJ WIĘCEJ]

• Kto próbował zabić Lenina?

30 sierpnia 1918 roku w Zakładach Michelsona w Moskwie 28-letnia Fanny Kapłan próbowała pozbawić życia Lenina. Można powiedzieć, że w pewien sposób zamach „udał się z opóźnieniem” – odniesione przez wodza rewolucji rany pogorszyły jego stan zdrowia, doprowadzając do śmierci w 1924 roku. Co kierowało Kapłan tamtego sierpniowego dnia? [CZYTAJ WIĘCEJ]

• W jaki sposób kształtowały się poglądy dyktatora?

Lenin dopiero na studiach zaczął się angażować mocniej w politykę. Co najbardziej wpłynęło na kształt jego poglądów? [CZYTAJ WIĘCEJ]

Dowiedz się więcej! Przejdź do listy naszych pozostałych materiałów o Włodzimierzu Leninie i tematach pokrewnych!

Zapisz się za darmo do naszego cotygodniowego newslettera!