William Balck – „Rozwój taktyki w ciągu Wielkiej Wojny” – recenzja i ocena
Wznowiona przez wydawnictwo Tetragon książka Rozwój taktyki w ciągu Wielkiej Wojny, była jedną z najważniejszych i najpopularniejszych niemieckich prac okresu międzywojennego dotyczących tej tematyki. Doczekała się ona zresztą wkrótce po publikacji w 1920 roku tłumaczeń na hiszpański, rosyjski, polski, angielski i grecki. Jej autor, generał porucznik William Balck, już przed I wojną światową był autorytetem w dziedzinie taktyki. Zawdzięczał to przede wszystkim swoim książkom, a w szczególności wielotomowemu dziełu Lehrbuch der Taktik ([Podręcznik taktyki]), które wielokrotnie wznawiano i tłumaczono. W czasie Wielkiej Wojny Balck dowodził krótko brygadą na froncie wschodnim, a potem różnymi dywizjami na froncie zachodnim – m.in. 51 Dywizją Rezerwową walczącą nad Sommą. Był wielokrotnie odznaczany, w tym również najwyższym pruskim orderem „Pour le mérite”.
Zwrócić uwagę należy na to, że pierwsze niemieckie wydanie Rozwoju taktyki w ciągu Wielkiej Wojny pojawiło się w 1920 r., a drugie, zmienione i uzupełnione o ponad 70 stron, dwa lata później. Ze względu na to autor, zmarły już w 1924 r., pracując nad tą książką, mógł oprzeć się na jedynie nielicznych opracowaniach dotyczących taktyki stosowanej podczas I wojny światowej i bazować musiał w dużym stopniu na własnych obserwacjach oraz regulaminach.
Obecne wydanie jest reprintem polskiego tłumaczenia z 1921 roku, opartego na pierwszym wydaniu Entwicklung der Taktik im Weltkriege, przygotowanego przez Tadeusza Różyckiego, pracującego ówcześnie w stopniu majora w Sztabie Generalnym. Zostało ono poprzedzono krótkim słowem wstępnym Tadeusza Kutrzeby – w tym czasie podpułkownika Sztabu Generalnego, który we wrześniu 1939 r. wsławił się dowodzeniem Armią „Poznań”. W obecnym wydaniu dodano jeszcze wstęp autorstwa Jarosława Centka z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, zatytułowany Generał William Balck i jego analiza rozwoju taktyki w I wojnie światowej.
Właściwą treść książki składa się z przedmowy autora oraz z dwunastu rozdziałów. Pierwszy z nich zajmuje się wzajemnym stosunkiem wyszkolenia pokojowego i rzeczywistości wojennej. Kolejne trzy omawiają odpowiednio: wojnę ruchową, pozycyjną na zachodzie w latach 1914–1917 oraz walki na wschodzie i we Włoszech. Rozdział piąty zatytułowany Technika na wojnie poświęcono m.in. wykorzystaniu samochodów, czołgów, technicznych środków łączności, gołębi pocztowych i psów meldunkowych, lotnictwa, broni chemicznej itd. Następna część książki omawia doświadczenia wyniesione z walki obronnej w wojnie pozycyjnej. Krótki rozdział siódmy przedstawia niemieckie metody prowadzenia natarć o celach ograniczonych, a ósmy zastosowanie karabinów maszynowych w głównych armiach walczących w I wojnie światowej. W części dziewiątej obszernie opisano natarcie piechoty w wojnie ruchowej, w tym m.in. wpływ warunków atmosferycznych oraz specyfikę walki w lesie i o miejscowości. Ostatnie trzy rozdziały poświęcone są odpowiednio: kawalerii, artylerii oraz działaniom w roku 1918. Pracę zamykają uzupełnienia wynikające z nowych publikacji wydanych po ukończeniu książki przez Williama Balcka. Godne uwagi są zawarte w tekście schematy i szkice przedstawiające bojowe szyki pododdziałów oraz fortyfikacje armii walczących na froncie zachodnim.
Należy więc stwierdzić, że praca Williama Balcka jest godna polecenia każdemu czytelnikowi zainteresowanemu taktyką stosowaną podczas I wojny światowej i z pewnością pozwoli lepiej zrozumieć, jak wyglądał ten konflikt, zwłaszcza na rzadko przedstawianym poziomie plutonów, kompanii i batalionów.
Redakcja i korekta: Agnieszka Kowalska
