„Wawel na starej fotografii do 1939 roku” – recenzja i ocena

Konstrukcja

Album składa się ze wstępu i czterech wyraźnie wyodrębnionych części: „Zamek na wawelskim wzgórzu”, „Sale i komnaty wawelskie”, „Królewska katedra królewska na Wawelu”, „Wydarzyło się na Wawelu”. Konstrukcja jest optymalna dla prezentowanej treści, klarowna i czytelnik łatwo się w niej orientuje.

Przedmowa pracy wskazuję tematykę, jaka będzie prezentowana. Anna Gaczoł omawia powody z jakich Muzeum zdecydowało się wydać ta publikację i charakteryzuje zbiory z których pochodzą przedstawiane zdjęcia.

Każda część albumu zbudowana jest w identyczny sposób. Część zasadnicza poprzedzona zostaje syntetycznym wstępem, zawierającym podstawowe informacje na temat prezentowanej dalej tematyki. Dalsza część ma również charakter symetryczny. Przedstawione zostaje zdjęcie, po czym następuję dość obszerny komentarz wskazujący, co znajduje się na danej fotografii, wraz z krótkim opisem historii powstania poszczególnych elementów architektonicznych, które możemy zaobserwować na fotografii.

Wyjątkowość fotografii

Zdjęcia zebrane w tym albumie mają charakter unikalny i to z wielu powodów. Najważniejszym z nich jest fakt, że pochodzą sprzed II Wojny Światowej i ze zbiorów dotychczas nie wykorzystywanych w publikacjach. Wyjątkowość fotografii podkreśla fakt, iż w latach, z jakich pochodzą fotografie dokonywano największych i najważniejszych renowacji budynków znajdujących się na Wawelu. To właśnie z tamtych czasów pochodzi w znacznej mierze obecny kształt zabytkowej budowli.

Pierwsza cześć przedstawia nam Wzgórze Wawelskie z każdej strony. Uwagę zwraca przede wszystkim podkreślanie tego jakich zmian w tym miejscu dokonali Austriacy. Chodzi tu przede wszystkim o uczynienie z dawnej siedziby polskich monarchów elementu systemu fortyfikacji przygotowanych na wypadek konfliktu z Rosją. Następnie przedstawione zostają zabudowania znajdujące się na Wawelu wraz z opisem do czego były używane. Dużą wartość ma zestawienie ze sobą fotografii prezentujących dany budynek przed i po renowacji, wraz z podkreśleniem jak wiele ma on wspólnego z jego pierwotnym wyglądem. Jest to szczególnie widoczne na zdjęciach przedstawiających arkadowy dziedziniec, który przed renowacją wyglądał o wiele mniej efektownie.

W kolejnej części zaprezentowane zostają poszczególne komnaty i sale znajdujące się na Wawelu, aż po pomieszczenia o charakterze czysto administracyjnym. Dostrzec można wyraźnie jak bardzo zaniedbane były znajdujące się tam zabudowania i jak duża praca została włożona w to by przywrócić Wawelowi świetność. Należy w tym miejscu podkreślić bardzo ważną rolę architekta Odrzywolskiego, dzięki któremu możemy oglądać dawną siedzibę polskich władców w obecnej postaci.

Niezwykle ciekawie zostają opisane i przedstawione wnętrza poszczególnych sal reprezentacyjnych zamku królewskiego. Gruntownie zaprezentowane zostały wszystkie jego komnaty, wraz z opisami przeznaczenia i charakteru wystroju, podkreślającymi bogactwo i unikalność ich wystroju.

Część trzecia szczegółowo prezentuję Katedrę Wawelską, zarówno w ujęciu całościowym jak i poszczególne elementy jej wystroju. Wstęp do tej części jest bardzo istotny; pokazuje bowiem w jaki sposób i dlaczego znalazły się w niej poszczególne elementy architektoniczne. W fotografiach prezentowanych tu widać praktycznie całą polską historię i jej ciągłość. Przedstawiono praktycznie każdy element Katedry i jego historię. Omówione zostało także pochodzenie i stan pierwotny wystroju i to jak zmieniał się on z biegiem lat. W tej części albumu najciekawsze są moim zdaniem fotografie krypt wawelskich.

Ostatnia część, w moim przekonaniu najbardziej interesująca, przedstawia najistotniejsze wydarzenia do których doszło na Wawelu, uwiecznione na zdjęciach przed 1939 rokiem. Zostają tutaj zaprezentowane takie uroczystości jak pogrzeby, wydarzenia kulturalne czy wizyty ważnych osobistości – najszerzej przedstawiony zostaje pogrzeb Józefa Piłsudskiego. W albumie znajdziemy także zdjęcia z uroczystości złożenia do krypt wawelskich ciał Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Album zawiera również fotografie z wizyt władców innych państw m.in. króla Rumunii czy regenta Węgier. To właśnie te ważne wydarzenia pokazują nam Wawel jako miejsce pełne życia i wskazują na znaczenie tego miejsca dla historii Polski.

Ocena

Recenzowany album jest godny najwyższego uznania, zarówno ze względu na zasób fotografii jak i na konstrukcję przyjętą przez autorów i wydawcę. Prezentowane fotografie pozwalają nam prześledzić przemiany Wawelu od końca wieku XIX, aż po rok 1939. Pokazują jak wiele elementów zmienili w nim w czasie zaborów Austriacy niekiedy bezpowrotnie niszcząc unikalne elementy architektoniczne i to jak wielką pracę w jego restaurację włożyli polscy architekci.

Należy też przyznać, że album stoi na doskonałym poziomie pod względem wydawniczym. Jego konstrukcja jest jasna i przejrzysta, a papier kredowy, na którym zostały zaprezentowane fotografie jest najwyższej jakości.

Ze wszystkich wymienionych powodów nie waham się wystawić recenzowanemu albumowi najwyższej możliwej noty. Z niecierpliwością oczekuję na kolejne wydawnictwa Muzeum Historycznego Krakowa.

Redakcja: Michał Przeperski