VIII Turniej Historyczny. Klucz odpowiedzi: pytania 1-10

** Pytanie 1. Ten Sobór Ekumeniczny był jednym z najistotniejszych w historii Kościoła. Zgromadził jednak głównie Ojców ze Wschodu, zaś Zachód reprezentowali nieliczni biskupi. Biskup Rzymu nie przybył, natomiast reprezentowali go dwaj prezbiterzy. Specyficzne było to, że sobór nie odbywał się w żadnym z centralnych ośrodków życia ówczesnego Kościoła, lecz jedynie w pewnej niewielkiej azjatyckiej miejscowości. Mimo to miał kolosalne znaczenie dla ideowych i teologicznych fundamentów wiary chrześcijańskiej. Niestety historycy nie dysponują protokółami z jego obrad, stąd trudno określić dokładny jego przebieg. W jakim mieście i kiedy rozpoczął się ten Sobór?

• Odpowiedź: Nicea (Nikeja) 20 maja 325 roku.
• Źródło: K. Schatz, Sobory Powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła, Kraków 2002, s. 26-32.
• Pytanie 2. Oto fragment ukraińskiej dumki. O jakim wydarzeniu mówi? On, panowie mołojcy, młody jeszcze rozum ma, Zwyczajów kozackich nie zna! Będziemy starymi ludźmi go otaczali, Będą go oni nauczali, Będziemy jego wysoce poważali, Ciebie, ojca naszego, hetmana, wspominali.
• Odpowiedź: Dumka opisuje śmierć Bohdana Chmielnickiego i wybór jego syna Juraszki na nowego kozackiego hetmana. Przyznawaliśmy 2 punkty za wymienienie obu postaci, 1,5 za wybór Juraszki i 0,5 za śmierć Bohdana.
• Źródło: Dumka pochodzi z Na ciche wody. Ludowy epos Ukrainy, wydanie drugie, rozszerzone i poprawione, wyboru dokonał, przełożył i komentarzem opatrzył Jan Mirosław Kasjan, Toruń 2000, s. 147-149.
• *Pytanie 3. Jaki zabytek przedstawiają następujące fotografie:
• Odpowiedź: Kościół św. Anny w Wilanowie.

• Pytanie 4. Oto fragment dziennika spisywanego przez jedenastoletniego chłopca. Jakie wydarzenie opisuje? Niedziela, Turmont, dnia 15 czerwca XXXX roku. W piątek mamusia posadziła pomidory – wszystkich krzaków 170. W sobotę Luda wypędziła krowy, a ja spałem, aż o godz. 8 przyszedł Kaleśniczonek z dwoma żołnierzami i kazali nam wszystko wkładać w ciągu godziny – wszystkiego 150 kg, mamusia nie wiedziała, co włożyć w tak krótkim czasie, włożyła bielizny i ubrania, trochę butów, a ja trzy buteleczki lekarstwa, wziąłem też swoje znaczki i książkę „Ogniem i Mieczem”, myśląc, że spotkam Zbyszka Wojciechowskiego, to mu oddam, i wziąłem jeszcze ołówek i ten oto pamiętnik. Nie pozwalali nam wychodzić z domu, nie wiadomo czemu, potem kazali wszystko to włożyć na wóz i pojechaliśmy naokoło na stację, a tam spotkaliśmy już pana Łączyńskiego z rodziną, z tłumokami, i innych, potem przywieźli z rodziną pana Żarneckiego, pana Tomkiewicza z rodz., pana Cynka z rodz. i bardzo dużo Jeziorosów. Autobusami i ciężarówkami wozili z Jeziorosów, a furmankami z Turmont. Babcia nam trochę przyniosła mąki, cukru i termometr, atrament z obsadką, potem nas posadzili do wagonu towarowego z zakratowanymi oknami. Z tamtej strony jest narysowany nasz dom z okna wagonu, rysowałem go dzisiaj.
• Odpowiedź: IV deportacja ludności z ziem II Rzeczpospolitej zajętych przez ZSRR po 17 września 1939 roku. 15 czerwca 1941 r. rozpoczęła się wywózka na Litwie, gdzie leżał Turmont.
• Źródło: Fragment z dziennika wspominającego deportację z 1941 roku pochodzi z antologii Wschodnie losy Polaków, wybór Wiesław Myśliwski, wstęp Andrzej Garlicki, Łomża 1991, s. 23-24.
• Pytanie 5. Pewien kronikarz rzymski pisał o jednym z cesarzy, iż był niezwykle oszczędny a nawet skąpy. W czasie wypraw wojennych uczestników jedynie żywił nie wypłacając żołdu ani nagród. Znany był też z tego, że stronił od organizacji widowisk, a także bywania na organizowanych przez innych. Tylko raz udzielił pomocy finansowej kilku senatorom, którzy wystarczająco uargumentowali swoje potrzeby. Kto i o kim wyraził taką opinię? (przy cesarzu również nazwa dynastii).
• Odpowiedź: autor - Gajusz Swetoniusz; cesarz – Tyberiusz z rodu Klaudiuszów.
• Źródło: Żywoty Cezarów, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1987, s. 157-158.
• Pytanie 6. Jak kąśliwie zauważył pewien historyk literatury, wydawcy tej serii "bali się za miliony" i to pomimo, że początkowo jej nakład wynosił zaledwie ok. 200 egzemplarzy. Popularność zyskała dopiero po atakach galicyjskiej prasy, przede wszystkim narodowej. Środowisko stojące za wskazaną serią od niej wzięło swoją umowną nazwę. W istotny sposób wpłynęło na myślenie o przyszłości ziem polskich w okresie zaborów. O jakiej publikacji mowa i kim byli jej autorzy (minimum 3 nazwiska)?
• Odpowiedź: Tytuł: „Teka Stańczyka”; Autorzy: Józef Szujski, Stanisław Tarnowski, Ludwik Wodzicki i Stanisław Koźmian. 2 punkty za podanie tytułu i trzech nazwisk (imiona nie były wymagane). 1 punkt za podanie tylko tytułu lub tylko nazwisk autorów. Punkt był tracony, jeśli wśród autorów pojawiły się osoby wcale nimi nie będące, a np. należące do tego samego środowiska (bycie stańczykiem nie jest równoznaczne z byciem autorem „Teki Stańczyka”!).
• Źródło: Zbigniew Fras, Galicja, Kraków 2000.
• Pytanie 7.

Po strajkach studenckich w 1968 r. wielką popularność zdobył sobie wierszyk, mówiący m.in. o rzekomym spisku w którym uczestniczyć mieli prymas i jeden z liderów opozycji, którego wynikiem miało być "zaprzedanie" Polski Żydom. Spisek finansował, według wierszyka, jeden z polityków zagranicznych. Kto taki?

• Odpowiedź: Mao Tse-Tung lub Mosze Dajan.
• Objaśnienie: Chodzi o wiersz Natana Tenenbauma pt. „Rzecz marcowa”. W związku z pytaniem pojawiły się pewne nieścisłości. Wierszyk wielokrotnie powtarzano i przedrukowywano, często pojawiał się z nieco inną frazą: Więc Wyszyński z Kuroniem, za pieniądze Mao. W intencji autora pytania poprawną odpowiedzią byłoby więc w takim wypadku podanie jako finansującego Mao Tse-Tunga (Mao Zedonga). Jednak w związku z różnicami tekstu można było też o finansowanie „spisku” podejrzewać Mosze Dajana, izraelskiego ministra wojny. Dlatego też obydwie odpowiedzi były uznawane jako poprawne. 2 punkty otrzymywała osoba, która podała imię i nazwisko polityka, tym samym w pełni rozpoznając postać. W wypadku odpowiedzi „Mao”, „Dajan”, odpowiadający otrzymywał 1 punkt za dotarcie do wierszyka. Podobnie odpowiedź „Szmuel Dajan” (ojciec Moszego, w początkach państwa Izrael przewodniczący Knesetu, wówczas już polityk emerytowany i mniej znany niż jego syn) była nagradzana 1 pkt za dotarcie do tekstu wierszyka.
• Pytanie 8. W okresie stanu wojennego na ulicach polskich miast pojawił się charakterystyczny plakat przedstawiający trzy postacie, w tym Krzyżaka na koniu. Kim były pozostałe dwie osoby i jak były przedstawione?
• Odpowiedź: Postacie o które pytaliśmy to: kanclerz RFN Konrad Adenauer (w płaszczu krzyżackim) oraz prezydent USA Ronald Reagan (jako kowboj, z rewolwerem).
• Objaśnienie: Chodzi o plakat Z mroków średniowiecza krucjata przeciwko Polsce dostępny np. w internecie, opisuje go też Marcin Zaremba (Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce, Warszawa 2005). Rozpoznanie osoby nagradzano 0,5 pkt, opis przedstawienia jej na plakacie również nagradzany był 0,5 pkt. Raz tylko przyznaliśmy 0,25 pkt (odpowiadający rozpoznał, że chodzi o Kanclerza RFN ale nie wiedział jakiego), dwa razy byliśmy zmuszeni obciąć 0,5 pkt za znaczące literówki w nazwisku polityka.
• Pytanie 9. Jak nazywają się obiekty przedstawione na następujących zdjęciach?
• Odpowiedź: 1. Angkor Wat , 2. Krak des Chevaliers, 3. Głowy Olmeków, 4. Pont du Gard.

|

|

|

• Pytanie 10. Polak (lub Rusin) z Ukrainy, wzięty przez Rosjan do niewoli (prawdopodobnie w czasie wojny 1632-1634) trafił na Syberię. Założył własne minipaństwo nad Amurem, prowadził z Chinami korespondencję dyplomatyczną w języku polskim. O kogo chodzi (podaj imię i nazwisko)?
• Odpowiedź: Nicefor Czernichowski.
• Źródło: Zygmunt Librowicz, Polacy w Syberii, Kraków 1884, s. 15-28.

++Zobacz też: Prawidłowe odpowiedzi na resztę pytań z I etapu turnieju++