Turniej historyczny 2013. Etap finałowy - klucz odpowiedzi
Tydzień pierwszy: Polska
1. W okresie średniowiecza Zakon Kaznodziejski był najliczniejszym zakonem na ziemiach polskich. W połowie XV wieku jego członków było najpewniej około 800. Najliczniejsze grono dominikanów mieszkało w Krakowie, gdzie w 1472 roku miało ich być 60. W innych klasztorach zakonników było znacznie mniej, w każdym konwencie starano się jednak utrzymać pewną ich minimalną liczbę. Ile wynosiła ta liczba i dlaczego unikano spadku liczby braci w klasztorze poniżej tego poziomu?
Odp.: 12 zakonników. Reguła zakonna mówiła, że konwent powinien składać się z przynajmniej z 12 braci, w innym wypadku tracił on swoje prawa, m.in. do wyboru przeora.
Źródło: Jerzy Kłoczowski, Polska prowincja dominikańska w średniowieczu i Rzeczpospolitej Obojga Narodów, W Drodze, Poznań 2008, s. 19.
Zasady oceniania: Przyznawano 1 pkt za wskazanie liczby 12 oraz 1 pkt wyjaśnienie przyczyny trzymania się tej liczby. Nie była punktowana odpowiedź, według której przyczyną było nawiązanie do liczby apostołów. Takowe rzeczywiście istniało, jednak trzymanie się liczby przynajmniej 12 zakonników w konwencie wiązało się z czynnikami czysto prawnymi, nie zaś ideowymi.
2. W Rzeczpospolitej wydarzenia polityczne chętnie obśmiewano zgrabnymi wierszykami i pamfletami. W jednym z nich czytamy:
„Uderzono w wszystkie dzwony
Dobry król będzie z Jabłony,
A teraz mówią chłopięta
Dobry będzie z Nieporęta!”
Do elekcji którego z królów Rzeczpospolitej odnosi się ten wierszyk?
Odp.: Jana Kazimierza.
Źródło: Jadwiga Brzezińska-Laszczkowa, Karol Ferdynand. Królewicz Polski i biskup wrocławski, Księgarnia Akademicka, Kraków 2009, s. 165.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie właściwego monarchy.
3. Pewien XVII-wieczny polski pisarz polityczny ostro rozprawiał się z rodzimymi wadami narodowymi. W jednym z wierszy wyśmiewał sprowadzanie szlachectwa do genealogii i przodków. Krytykował obwieszanie domów obrazami, które miały być jedynym świadectwem szlachectwa, jednocześnie twierdząc, że w jego oczach większy jest szlachcic prosty, ale dzielny, niż bogaty, ale tchórzliwy. Jak nazywał się (podaj imię i nazwisko) i najwyższy sprawowany przezeń urząd?
Odp.: Krzysztof Opaliński, wojewoda poznański
Źródło: Sławomir Baczewski, Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim (druga połowa XVI wieku–XVII wiek), Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009, s. 133.
Zasady oceniania: Warunki opisane w pytaniu spełnia dwóch pisarzy: Krzysztof Opaliński, wojewoda krakowski oraz Wacław Potocki, podczaszy krakowski. Przyznawano po 2 pkt za wskazanie dowolnego z nich.
4. W XVIII wieku pewien polski polityk pisał:
„Polacy! Można w zaciszu odludnego rozmyślania układać taką formę rządu, aby w nim korona spadała zawsze na głowę w Rzeczpospolitej najcnotliwszą, a to wolnemi całego narodu głosami. Ale doświadczenie obala tę idealną rządową budowę. Uczą nas przykłady, że w obszernym kraju elekcja nigdy nie jest dziełem ani części największej, ani części najrządniejszej narodu”.
Wymień imię i nazwisko osoby, która tak zdecydowanie występowała przeciw elekcyjności rodzimego tronu.
Odp.: Ignacy Potocki.
Źródło: Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racją stanu a partykularyzmem, pod. red. Zbigniewa Anusika, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007, s. 210.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie Ignacego Potockiego. Nie uznawano odpowiedzi „Edward Gibbon”: choć cytowany fragment Potocki zapożyczył od Gibbona, to jednak w pytaniu wyraźne zaznaczono, że chodzi o polskiego polityka. Przy tym nie cały przytoczony tekst pochodzi od angielskiego historyka.
5. Członkami tej organizacji działającej w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce nie mogli być Żydzi. Dzieliła się ona m.in. na sektory miejski i wiejski. Szefowi tego pierwszego poświęcono film fabularny. Podaj nazwę tej organizacji. Ilu posłów udało jej się wprowadzić do Sejmu II RP w roku 1922, a ilu w 1928?
Odp.: Był to Obóz Zjednoczenia Narodowego. Nie wprowadził do sejmu żadnego posła, został bowiem założony dopiero w lutym 1937 roku.
Źródło: Jacek M. Majchrowski, Silni–zwarci–gotowi, PWN, Warszawa 1985, passim.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie, że w obu przypadkach organizacja nie wprowadziła do sejmu ani jednego posła.
6. Tradycja organizowania świąt partyjnych tytułów prasowych trafiła do PRL z Francji, gdzie organizowano święto „L’Humanité”. Który polski dziennik jako pierwszy zaczął organizować swoje święto, mające formę festynu połączonego z wydarzeniem propagandowym? Gdzie wydawano ten tytuł?
Odp.: „Głos Olsztyński”, Olsztyn (pierwszy organizator tego rodzaju imprezy) lub „Trybuna Robotnicza”, Katowice (twórca trwałego modelu, na którym wzorowano się w latach późniejszych).
Źródło: Alina Słomkowska, Prasa w PRL, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, s. 87; Rafał Habielski, Polityczna historia mediów w Polsce w XX wieku, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009, s. 342.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie jednego z dwóch tytułów i odpowiadającego mu miejsca wydawania.
7. W drugiej połowie lat 50. pewien polityk PZPR wypowiedział takie słowa:
Nie można (…) na tym zjeździe przejść mimo problemów jak najbardziej związanych z życiem całego kraju, z życiem politycznym kraju (…) Stanowią one przecież główny materiał codziennej pracy dziennikarza.
Zjazd dzisiejszy otworzył tow. Brodzki referatem politycznym, który określał stanowisko ustępującego zarządu i sądzę stanowisko większości tu zebranych. Jednakże nikt czy też prawie nikt nie ustosunkował się do problemów, które zostały postawione na początku zjazdu, tak, że przemówienie tow. Brodzkiego pozostało, że tak powiem, śpiewem solowym.(…)
Chciałbym tylko poruszyć niektóre sprawy. Przede wszystkim mam tu na myśli błędne poglądy dotyczące samej funkcji prasy. Była teoria, o tak zwanej „niezależności” prasy, rozumiana zresztą w sposób różny, mówiono o prasie jako o samodzielnym czynniku politycznym naszej demokracji, podlegającym jedynie opinii publicznej (czyjej opinii?) (…)
Kończąc, chciałbym wyrazić przekonanie, że zjazd podejmie takie uchwały i wybierze takie kierownictwo, które będzie wyrazem konsolidacji środowiska dziennikarskiego wokół polityki partii, które będzie cieszyć się autorytetem i zaufaniem zarówno ogółu dziennikarzy, jak i zaufaniem Komitetu Centralnego Partii.
Podaj imię i nazwisko tego polityka. Jakie piastował wówczas stanowisko?
Odp.: Artur Starewicz, kierownik Biura Prasy KC PZPR
Źródło: AAN, 237/XIX/275, k. 303–318.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie właściwej osoby i stanowiska.
Tydzień drugi: Europa Zachodnia
8. W pierwszej kolejności sprowadzone zostały [relikwie] świętego Kościoła rzymskiego, dar świętej pamięci papieża Hadriana, a później sługi bożego papieża Leona. Posłowie naszego Pana przywieźli relikwie z Konstantynopola i Jerozolimy. Przekazywali je nam też z Italii, Germanii, Akwitanii, Burgundii i Galii najświętsi ojcowie: patriarchowie, biskupi i opaci. Dzięki pobożności i łaskawości naszego Pana, mogliśmy pozyskać cząstki relikwii zdeponowanych na Jego najjaśniejszym dworze, gromadzonych tam od wieków przez poprzedników mego rzeczonego wcześniej Pana – i godnie złożyliśmy je w świętym miejscu. Nazw tych relikwii, których jesteśmy pewni i których dokumenty (breves) otrzymaliśmy od szczodrobliwych darczyńców, nie omieszkaliśmy umieścić w tym niewielkim dziele, jednak pominęliśmy te otrzymywane od świętych ojców relikwie, których autentyczność (nomina) jest dla nas wątpliwa (incerta).
Podaj imię i sprawowane stanowisko autora powyższych słów, a także imię i przydomek „Pana”, o którym mowa w tekście.
Odp.: Autorem jest św. Angilbert, opat klasztoru St. Riquier. Władcą, o którym pisał, był Karol Wielki.
Źródło: Michael McCormick, Narodziny Europy. Korzenie gospodarki europejskiej 300–900, wyd. skrócone, PWN, Warszawa 2009, s. 283.
Zasady oceniania: Przyznawano 0,5 pkt za podanie imienia Angilberta, 0,5 punktu za podanie, iż był on opatem St. Riquier lub pełnił urząd zwany Primicerius Palatii, a także 1 pkt za wskazanie Karola Wielkiego.
9. Początek XVIII zwany jest złotym wiekiem prasy angielskiej. Powstały wtedy gazety w pełnym tego słowa znaczeniu, jak również publicystyka polityczna. Jedna z gazet zawiadomiła wówczas swoich czytelników, że zmniejszyła standardową objętość gazety do połowy, by co najmniej do połowy ochronić czytelników przed „stekiem nieprzyzwoitości”, których pełno jest w zwykłych gazetach. Z kolei wiadomości zagraniczne podawane były bez komentarzy, gdyż uważano je za zbyteczne. Jak pisano, „każdy zapewne ma tyle rozumu w głowie, że może sam dać sobie komentarz”. Jaki był tytuł tej gazety i jaki był rzeczywisty cel tych zaskakująco motywowanych zmian?
Odp.: „Daily Courant”.
Źródło: Władysław Wolert, Szkice z dziejów prasy światowej, Universitas, Kraków 2005, s. 133.
Zasady oceniania: Ponieważ cele zmian można było zasadnie interpretować bardzo rozmaicie, zdecydowano się przyznawać 2 pkt za wymienienie samego tytułu gazety.
10. W 1799 roku, w czasie ofensywy Suworowa we Włoszech, we francuskich kręgach politycznych pojawił się pomysł przeprowadzenia zamachu stanu przeciw Dyrektoriatowi. Akcji tej miał dokonać młody generał, który miał przybyć do Paryża w glorii chwały po założonym z góry pokonaniu Rosjan – i przejąć władzę. Kogo widziano w roli tego generała? Kto był autorem tego planu? Podaj imiona i nazwiska.
Odp.: Gen. Barthélemy Catherine Joubert, Emmanuel Joseph Sieyès
Źródło: Marian Kukiel, Wielkie wojny napoleońskie, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994, s. 65.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za prawidłowe podanie imion i nazwiska każdej z dwóch postaci. Podanie tylko jednego z imion oznaczało utratę 0,5 pkt, a błąd w nazwisku utratę 0,25 pkt.
11. Jaką opcję polityczną w Prusach lat 50. XIX w. nazywano „Kozakami znad Szprewy”?
Odp.: Nazywano tak konserwatystów pruskich, zwolenników monarchii pruskiej, sojuszu z Rosją i przeciwników Wiosny Ludów.
Źródło: Stanisław Salmonowicz, Prusy. Dzieje państwa i społeczeństwa, Książka i Wiedza, Warszawa 2004, s. 314.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie konserwatystów i 1 pkt za wskazanie jedynie na opcję prorosyjską (najistotniejszą cechą tego stronnictwa był właśnie konserwatyzm).
12. W marcu 1888 roku pewien krewki austriacki polityk wdarł się wspólnie ze swoimi towarzyszami do redakcji jednej z gazet i zaatakował jej redaktorów przy użyciu kija. Kim był ten polityk (podaj imię i nazwisko)? Jakie prawne konsekwencje spotkały go w następstwie tego czynu?
Odp.: Georg Ritter von Schoenerer wdarł się do redakcji „Neues Wiener Tagblatt”. Powodem była wydrukowana o parę godzin za wcześnie informacja o śmierci cesarza Wilhelma I. Schoenerer stanął przed sądem, został skazany na cztery miesiące więzienia oraz utratę szlachectwa i praw politycznych na pięć lat. Pozbawiono go tym samym mandatu w wiedeńskiej Radzie Państwa.
Źródło: Brigitte. Hamann, Wiedeń Hitlera, Rebis, Poznań 2013, s. 317.
Zasady oceniania: Przyznawano po 0,5 pkt za wskazanie odpowiedniej osoby oraz podanie informacji o 4 miesiącach więzienia, utracie szlachectwa oraz pozbawieniu mandatu w wiedeńskiej Radzie Państwa (czyli Reichsracie, a nie Reichstagu).
13. Gdzie i kiedy (podaj datę dzienną) odbyła się ostatnia morska operacja desantowa drugiej wojny światowej? Wojska jakiego państwa jej dokonały?
Odp.: Operacja kurylska Armii Czerwonej (lub jej elementy składowe, czyli desanty na Otomari/Sachalin, wyspę Kunaszyr, wyspę Szumszu, wyspę Paramuszir), 18 sierpnia–1 września 1945; radziecki desant na Bornholm, 7–9 maja 1945; francuski desant na wyspę Oléron, 30 kwietnia 1945 r.
Źródło: Jerzy Lipiński, Druga wojna światowa na morzu, Wydawnictwo Lampart, Warszawa 1995, s. 344, 355; David Glantz, August Storm: The Soviet 1945 Strategic Offensive in Manchuria, „Leavenworth Papers”, No. 7, Combat Studies Institute. U.S. Army Command and General Staff College, Fort Leavenworth, Kansas 1983.
Zasady oceniania: Ze względu na niedoprecyzowanie pytania (umieszczono go w zachodnioeuropejskim bloku, lecz nie zaznaczono, że chodzi o ten obszar geograficzny) uznawano trzy odpowiedzi dla trzech różnych teatrów działań wojennych (azjatyckiego, wschodnioeuropejskiego i zachodnioeuropejskiego). Nie uznawano za poprawne odpowiedzi wskazujących operacje, które miały miejsce już po kapitulacji Japonii lub nie miały charakteru zbrojnego starcia.
Przyznawano 1 pkt za właściwe wskazanie operacji i dat (w wypadku szczegółowych odpowiedzi dotyczących operacji kurylskiej mieszczących się w zakresie jej trwania) oraz wskazanie armii/państwa dokonującego operacji. Podanie daty spoza czasu trwania operacji kurylskiej oznaczało w jej przypadku utratę 0,25 pkt.
14. Jednym z najbardziej prominentnych nośników stalinizmu na Zachodzie Europy była w swoim czasie francuska gazeta „L’Humanité”. Wśród jej założycieli znajdował się historyk, który na skutek pewnego ważnego historycznego wydarzenia określił się jako „człowiek skrajnej prawicy”. O jakie historyczne wydarzenie chodzi i jakie były jego konsekwencje polityczne?
Odp.: Daniel Halévy zrobił to pod wpływem wielkich paryskich demonstracji z 6 lutego 1934, których konsekwencją była dymisja rządu Édouarda Daladiera.
Źródło: Robert Paxton, Francja Vichy. Stara gwardia i nowy łat 1940–1944, Bukowy Las, Wrocław 2011, s. 298–301.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie demonstracji z 6 lutego 1934 oraz dymisji rządu Édouarda Daladiera jako ich konsekwencji.
Tydzień trzeci: Europa Środkowa i Wschodnia
15. Kto (podaj imię i przydomek) stał na czele husyckiej delegacji, której przybycie do Krakowa w pierwszej połowie XV wieku doprowadziło do nałożenia przez miejscowego biskupa interdyktu na miasto na okres świąt Wielkiej Nocy?
Odp.: Prokop Wielki lub Goły.
Źródło: Lech Kościelniak, Historia Słowacji, Ossolineum, Wrocław 2010, s. 151.
Zasady oceniania: przyznawano 2 pkt za wskazanie odpowiedniej osoby.
16. Pierwszy spis powszechny w Imperium Rosyjskim wykazał, że na terenie Estonii mieszkało 960 tys. mieszkańców. Są to jednak dane niepełne, gdyż nie uwzględniono w nich pewnego miasta historycznie należącego do Estlandii. O jakim mieście mowa i dlaczego wyniki spisu w tej miejscowości nie zostały włączone do rezultatów z Estonii?
Odp.: Mowa o mieście Narwa. Danych nie uwzględniono, ponieważ od 1722 roku miejscowość ta należała do guberni petersburskiej.
Źródło: Andres Kasekamp, Historia państw bałtyckich, PISM, Warszawa 2013, s. 90.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie miasta oraz przyczyny nieuwzględniania jego ludności w liczbie mieszkańców Estonii.
17. W XIX wieku w publicystyce ukraińskich działaczy narodowych jedną z najbardziej palących kwestii był stosunek ludności ruskiej do Żydów. Mniejszości żydowskiej zarzucano najczęściej, że z pogardą traktuje chłopską część mieszkańców tych ziem. Jeden z publicystów pisał:
Wszyscy Żydzi na Ukrainie uważają się za stan lepszy od chłopskiego. „Chłop (chochoł) to dureń, chłop to gadzina, świnia” – takie wyrażenia słyszeliśmy nieraz od najbiedniejszych Żydów, a także inne, świadczące o tym, że Żydzi poczuwają się do przynależności do klas pańskich, razem ze szlachtą.
Jak nazywał się autor tych słów i w jakim artykule je zawarł (podaj imię, nazwisko i tytuł w polskiej transkrypcji)?
Odp.: Mychajło Drahomanow, Jewriejskij wopros na Ukrainie.
Źródło: Iwan Łysiak-Rudnycki, Między historią, a polityką, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2012, s. 208.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie właściwej osoby oraz tytułu jego dzieła (0,5 pkt za podanie tytułu w polskim tłumaczenie zamiast transkrypcji).
18. Terminem Gagauzi określa się ludność pochodzenia tureckiego zamieszkującą, zarówno Bułgarię jak i Mołdawię i Ukrainę. Kto (podaj nazwisko) i w którym roku po raz pierwszy użył tej nazwy w oficjalnych dokumentach?
Odp.: Zrobił to w 1837 roku urzędnik ministerialny I. Tołstoj.
Źródło: Jerzy Hatłas, Gagauzja i Gagauzi, historia oraz współczesność, Biblioteka Uniwersytecka– Instytut Wschodni Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2009, s. 28.
Zasady oceniania: Pytanie anulowane
19. Jednym z największych przeciwników Armii Czerwonej wśród dowódców estońskiej partyzantki był Endel „Olev” Redlich, nazywany również „Czarna Dłoń”. Dlaczego?
Odp.: Z powodu okaleczenia jego dłoni.
Źródło: Mart Laar, Wojna w Lesie. Walka Estonii o przetrwanie 1944–1956, Wyd. Egis, Kraków 2008, s. 154.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za każdą odpowiedź wskazującą na okaleczenie dłoni.
20. Na czym polegał błąd językowy popełniony przez dziekana piotrogrodzkiego korpusu dyplomatycznego sir Georga Buchanana, kiedy dziękował on za odznaczenie go Medalem Wolności Miasta Moskwa.
Odp.: Zamiast „spasiba”, powiedział „piwo”.
Źródło: Robert Service, Szpiedzy i Komisarze, Znak, Kraków 2013, s. 58.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wyjaśnienie, na czym polegał błąd.
21. Powszechnie uważa się, że pierwszy zabieg usunięcia fragmentów płata czołowego, który miał na celu leczenie chorób psychicznych, przeprowadził szwajcarski psychiatra Johann Gottlieb Burckhardt. Jak nazywał się (podaj imię nazwisko) i jakiej narodowości był lekarz, który przeprowadzał operacje tej części mózgu nieco później, ale przed Portugalczykiem Egasem Monizem, który dostał za swoje dokonania nagrodę Nobla?
Odp.: Ludvig Puusepp, Estończyk.
Źródło: Jurgen Throwald, Kruchy dom duszy, Kraków 1986, s. 258.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie Ludviga Puuseppa i jego narodowości. Pedro Almeida Lima przeprowadzał operacje wraz z Monizem, natomiast Walter J. Freeman robił to już po Monizie.
Tydzień czwarty: reszta świata
22. W armii którego z afrykańskich państw służyć miały łuczniczki używające zatrutych strzał, noszące ubogi strój i pokryte tatuażami aż do kolan? Początkowo stanowiły elitę kobiecych oddziałów tego kraju, brały udział w paradach, były też znakomitymi tancerkami. Później używano ich m.in. do zadań zwiadowczych i znoszenia rannych z pola bitwy.
Odp.: Służyły one w armii Dahomeju.
Źródło: Robert Piętek, Wojna w dziejach Dahomeju od XVII do XIX wieku, Dialog, Warszawa 2001, s. 165.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie Dahomeju i 1,5 pkt za użycie nazwy współczesnego państwa: Benin (po 1975 roku, od kiedy nazwa ta obowiązuje, formacje takie jak opisane już nie istniały).
23. Wybitny filozof, astronom i matematyk, jeden z mistrzów Al-Allamy al Hillego i Kutb ad-Dina asz-Sziraziego, uczeń Nasira ad-Dina at-Tusiego. Brał udział w projekcie budowy obserwatorium w Maradze w Azerbejdżanie zainicjowanym przez chana Hulagu. Był szafi’itą. Jak nazywał się ten muzułmański uczony?
Odp.: Nadżm ad-Din Katibi al-Kazwini.
Źródło: Henry Corbin, Historia filozofii muzułmańskiej, Dialog, Warszawa 2009, s. 231.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wymienienie właściwej osoby.
24. Władca którego z ludów prekolumbijskiej Ameryki musiał przejść przed objęciem władzy rytuał, którego częścią był czterodniowy post w towarzystwie wybranych dostojników, a następnie złożenie przez nich na rzecz bogów ofiary z własnej krwi – upuszczonej za pomocą kolców z agawy – oraz rytualna kąpiel?
Odp.: Rytuał taki musiał przejść przed koronacją władca Azteków.
Źródło: Justyna Olko, Meksyk przed konkwistą, PIW, Warszawa 2010, s. 185.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wymienienie Azteków (Mexików).
25. Był synem kowala i wybitnym, innowacyjnym wojskowym, a przeciwnicy zwali go „Diabłem”. Zmarł w tym samym roku, w którym jego wielki przeciwnik z pola walki przestał pełnić rolę głowy państwa, którego obaj byli obywatelami. Podaj jego imię i nazwisko oraz datę roczną jego śmierci.
Odp.: Nathan Bedford Forrest, 1877. Jego przeciwnikiem, o którym mowa w pytaniu, był oczywiście Ulysses S. Grant.
Źródło: Michał Staniszewski, Zwierzyna w roli myśliwego, [w:] Na z góry upatrzonych pozycjach, red. Bartłomiej Międzybrodzki i in., Infort Editions, Warszawa–Zabrze 2011, s. 213–214.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie właściwej osoby oraz daty jej śmierci.
26. Ulubionym zwrotem używanym przez pewnego dyktatora do podkreślenia wielkości osiągnięć w stosunku do niepowodzeń było wyrażenie „dziewięć palców do jednego”. Gdy jeden z zaufanych poinformował go o makabrycznej klęsce jego reform, dyktator odpowiedział: „Wy, lekarze, po prostu denerwujecie ludzi opowiadaniem o chorobach. Naprzykrzacie się wszystkim. Nie wierzę wam i tyle”. Kim był człowiek, który ośmielił się zakwestionować owe makabryczne reformy tego dyktatora (podaj imię i nazwisko)?
Odp.: Li Zhisui.
Źródło: Frank Dikoetter, Wielki Głód. Tragiczne skutki polityki Mao, Czarne, Wołowiec 2013, s. 388, 467–468.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie właściwej osoby.
27. Od 1965 roku państwo to było jednopartyjne. Jego prezydent motywował to tak:
„System dwupartyjny może być usprawiedliwiony tylko wtedy, kiedy partie różnią się w jakiejś fundamentalnej sprawie (…). Jeżeli, natomiast, mamy system dwupartyjny, w którym różnice pomiędzy partiami nie są zasadnicze, wtedy natychmiast polityka sprowadza się do meczu piłkarskiego. Mecz może oczywiście przyciągnąć bardzo zdolnych graczy; może być interesujący; ale to nadal tylko gra i tylko najbardziej wytrwali fajni (którzy nie są zazwyczaj najmądrzejsi) biorą tę grę bardzo serio”.
O jakim kraju mowa i jaki tytuł nosiła broszura stanowiąca podstawę programu politycznego, którego autorem był wspomniany prezydent?
Odp. Tanzania, broszura Ujamaa lub Deklaracja z Aruszy, których autorem był Julius Nyerere.
Źródło: Adam Leszczyński, Skok w nowoczesność, Krytyka Polityczna, Warszawa 2013, s. 382–385.
Zasady oceniania: Przyznawano po 1 pkt za wskazanie odpowiedniego kraju oraz tytułu broszury.
28. Na początku lat 50. XX wieku w tym azjatyckim kraju od 92 do 96 procent ludności stanowili rolnicy, choć tylko 28% powierzchni tego państwa stanowiły ziemie nadające się do uprawy. Jeszcze w 1961 roku istniało w nim tylko sześć miast liczących powyżej 10 tys. mieszkańców i tylko dziesięć miast o liczbie ludności przekraczającej pięć tysięcy. Głód ziemi powodował, że wielcy obszarnicy dzierżawili należącą do nich ziemię za cenę nawet 80% zbiorów. Amerykański konsultant ds. reformy rolnej w tym kraju stwierdził, iż „znaleźliśmy tu jeden z najgorszych systemów dzierżawnych całej Azji”. O jakim państwie mowa?
Odp.: Mowa o Nepalu.
Źródło: Krzysztof Dębnicki, Współczesna historia Królestwa Nepalu, Dialog, Warszawa 2005, s. 62–63.
Zasady oceniania: Przyznawano 2 pkt za wskazanie Nepalu.
Zasady składania ewentualnych reklamacji wyślemy uczestnikom drogą mailową.
