Szymon Wrzesiński - „Epidemie w dawnej Polsce” – recenzja i ocena

O epidemiach, które przetoczyły się przez Europę i świat, napisano już bardzo wiele. Również Polska ich nie uniknęła. Wydaje się jednak, że wiedza na ten temat nie jest powszechna i w zasadzie ogranicza się do grona pasjonatów i specjalistów. Książka Szymona Wrzesińskiego pt. „Epidemie w dawnej Polsce” ma szansę ten stan rzeczy zmienić, przedstawia bowiem wspomniany temat w niezwykle interesujący i barwny sposób.

Autor jest absolwentem Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych, a także Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. To także miłośnik historii społecznej, do której stara się nas przekonać w trakcie lektury. Jego książka opisuje okoliczności i specyfikę różnych chorób zakaźnych, które pojawiały się na ziemiach polskich, odnosząc się zarówno do sposobów, jakimi zarazy wdzierały się do miast i wsi, jak również do najróżniejszych konsekwencji wynikających z pojawienia się masowych chorób i zgonów.

Wrzesiński nie ogranicza się jedynie do opisów chorób oraz przeróżnych metod, jakimi próbowali im zaradzić ówcześni medycy. Sięga znacznie głębiej. Uświadamia czytelnikowi, jak wielki wpływ miały epidemie na kulturę, zwyczaje i przesądy, a także na funkcjonowanie organów państwa. Autor przytacza wiele istotnych wydarzeń, takich jak bitwy, oblężenia, decyzje polityczne czy nawet rozbiory Polski, które ukazane zostają w kontekście nasilania się zachorowań na wszelkiej maści choroby zakaźne.

Czytelnik może zatem dowiedzieć się, co i kogo obarczano za pojawienie się zarazy, jak starano się wyjaśnić jej naturę, jakie były reakcje i sposoby uniknięcia choroby, a wreszcie jakie były metody i skutki zapobiegania podobnym nieszczęściom. Autor niezwykle obrazowo opisuje także praktyki religijne i zabobony. Nie dziwią więc bogate wzmianki na temat rytualnych form samookaleczania się czy też przedstawienia wampirów, rzekomo odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się niejednej groźnej choroby.

Bardzo interesujące są także opisy związane z czystością i wymogami sanitarnymi, sankcjonowanymi prawnie przez wrocławskich rajców. W jednym ze swoich dzieł utrwalił te informacje cytowany przez Wrzesińskiego Samuel Beniamin Klose. Warto przy tym nadmienić, że książka zawiera wiele cytatów z kronik, dokumentów, listów i dzieł literackich. Jest to dużą zaletą tej pozycji i niejednokrotnie pozwala wczuć się w specyfikę opisywanych wydarzeń. Moim zdaniem zdarzają się miejsca, w których nagromadzenie tychże cytatów może nieco przytłaczać, choć jest to zapewne kwestia gustu i upodobań.

Książka „Epidemie w dawnej Polsce” obfituje w ciekawe szczegóły, mało znane fakty i wydarzenia historyczne, a przede wszystkim stanowi przekrojowy zapis przeróżnych zwrotów w dziejach, jakie dokonały się pod wpływem epidemii. Jest to bardzo interesujący aspekt historii Polski, ukazany w nietypowym świetle.

Lektura książki jest niewątpliwie wciągająca. W trakcie czytania można wprawdzie natknąć się kilkakrotnie na nieco karkołomne, dziwnie skonstruowane i zawiłe zdania, mimo tego jednak czyta się ją łatwo i szybko. Czytelnikowi na pewno przypadną do gustu liczne przykłady, ciekawe opisy i anegdoty, obrazowo wzbogacające prezentowany materiał. Pozycja jest więc z pewnością godna polecenia i, poza kilkoma dyskusyjnymi tezami, stanowi bardzo dobry wstęp do prowadzenia własnych badań na temat przedstawionych w niej zagadnień.

Redakcja: Michał Przeperski

Korekta: Agnieszka Kowalska