Generałowie Sztabu Generalnego w II Rzeczypospolitej
Sztab Generalny w Wojsku Polskim zorganizowano
w październiku 1918 roku, wzorując się na założeniach przyjętych w Austro-Węgrzech.
Ówczesna struktura dawała najwyższą władzę wojskową Radzie Regencyjnej, której
podlegali: minister spraw wojskowych oraz szef Sztabu Generalnego, a także sądownictwo
wojskowe. Pierwsze zmiany miały miejsce już pół roku później, bo w marcu 1919
roku dokonano reorganizacji struktur i podziału kompetencji między Ministerstwo
Spraw Wojskowych i Naczelne Dowództwo – na czele tego drugiego stanął wówczas szef
Sztabu Generalnego. Do kolejnych reform doszło w 1921 roku, kiedy decyzją Józefa
Piłsudskiego Sztab Generalny włączono do Ministerstwa Spraw Wojskowych, w
wyniku czego szef Sztabu Generalnego podlegał ministrowi spraw wojskowych.
Istotne zmiany nastąpiły także po przewrocie
majowym z 1926 roku. Wówczas szef Sztabu Generalnego odpowiadał przed inspektorem
sił zbrojnych. W 1928 roku zmieniono nazwę Sztabu Generalnego, który od końca
grudnia tego roku mianowany był Sztabem Głównym. Właściwie przez cały okres II
RP dochodziło do różnego rodzaju przemian w zakresie kompetencji, obowiązków i
odpowiedzialności dowództwa polskich sił zbrojnych. Rzeczą stałą było natomiast
to, że jedną z najważniejszych funkcji w
Wojsku Polskim pełnił szef Sztabu Generalnego. Kto piastował to stanowisko w
czasach II Rzeczypospolitej?
Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej
Pierwszym szefem Sztabu Generalnego WP w II RP został generał Tadeusz Rozwadowski, który funkcję tę pełnił dwukrotnie od 28 października 1918 roku do 15 listopada 1918 roku oraz od 22 lipca 1920 roku do 1 kwietnia 1921 roku.
Generał Stanisław Szeptycki został powołany na szefa Sztabu Generalnego 16 listopada 1918 roku.
Jako trzeci funkcję szefa Sztabu Generalnego objął generał Stanisław Haller, który w swojej karierze piastował to stanowisko aż trzykrotnie (od 8 lutego 1919 roku do 22 lipca 1920 roku, od 9 czerwca 1923 roku do 16 grudnia 1925 roku oraz przejściowo od 12 do 15 maja 1926 roku).
Po tym, gdy szefem Sztabu Generalnego (po raz drugi) przestał być generał Tadeusz Rozwadowski, funkcję tę 1 kwietnia 1921 roku objął generał Władysław Sikorski.
Schedę po generale Władysławie Sikorskim przejął sam marszałek Józef Piłsudski, po którym po raz drugi stanowisko objął generał Stanisław Haller. Marszałek pełnił tę funkcję od 17 grudnia 1922 roku do 9 czerwca 1923 roku.
Po drugiej kadencji generała Stanisława Hallera kolejnym szefem Sztabu Generalnego od 16 grudnia 1925 roku został Edmund Kessler.
Po ostatnim szefowaniu generała Stanisława Hallera, na czele Sztabu Generalnego stanął generał Stanisław Burhardt-Bukacki. Sprawował tę funkcję od 17 maja 1926 roku do 28 czerwca 1926 roku.
Ostatnim szefem sztabu pod dotychczasową nazwą został Tadeusz Piskor, który od 22 grudnia 1928 roku był już szefem Sztabu Głównego (a nie Generalnego) Wojska Polskiego
Do wybuchu II wojny światowej widoczna była już mniejsza dynamika zmian na wspomnianym stanowisku. Od 3 grudnia 1931 roku do 5 czerwca 1935 roku szefem Sztabu Głównego był generał Janusz Gąsiorowski.
Ostatnim przedwojennym szefem Sztabu Głównego był generał Wacław Stachiewicz. Zajmował to stanowisko od 5 czerwca 1935 roku do 18 września 1939 roku.
Bibliografia
-
P. K. Marszałek, Najwyższe władze wojskowe w systemie ustrojowym II Rzeczypospolitej, Wrocław 2011.
-
R. Szabała-Chełmiński, Sztab Generalny (Główny) Wojska Polskiego w latach 1918–1939, „Studia i Materiały” nr 2 (2018), s. 167–198.
