Świadomie o przeszłości, świadomie o teraźniejszości. Projekt „XX/XXI wiek. Historia, sztuka, edukacja”
Paweł Czechowski: MOCAK zainaugurował właśnie projekt „XX/XXI wiek. Historia, sztuka, edukacja”. Skąd pomysł na taką właśnie akcję?
Zespół: W Muzeum można do końca września oglądać wystawę „II wojna światowa – dramat, symbol, trauma”. Zależało nam, by towarzyszące wystawie działania łączyły historię z wyzwaniami współczesności. Zainspirowała nas znana na całym świecie książka Timothy’ego Snydera „O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku”. Podobnie jak autor wychodzimy z założenia, że wyciągając wnioski z wydarzeń z przeszłości można się wiele nauczyć. Książka ta będzie wykorzystana przez zaproszonych gości w celu przeprowadzenia autorskich zajęć edukacyjno-artystycznych.
Zaobserwowaliśmy bardzo wyraźną potrzebę stworzenia oferty zajęć edukacyjnych dla młodzieży, które odnosiłyby się do szeroko rozumianej aktywnej postawy obywatelskiej. W obliczu zmian zachodzących zarówno na świecie, jak i w naszym kraju, postanowiliśmy dać szansę młodym ludziom, aby – świadomi różnorodności obywatelskich postaw demokratycznych i niebezpieczeństw czyhających na każdym kroku – nie bali się wzięcia w swoje ręce odpowiedzialności za obecny i przyszły kształt świata.
Nasz projekt bazuje na sile rozmowy. Składa się ze spotkań z artystami, intelektualistami, ludźmi związanymi ze sztuką i kultura. Taka formuła, naszym zdaniem, najlepiej stymuluje do własnych, dalszych poszukiwań, ale także daje realny obraz problemów, które były i są obecne w naszej rzeczywistości. To właśnie potrzeba znajdowania rozwiązań dotyczących najpilniejszych spraw spowodowała, że projekt ten łączy aspekt historycznego spojrzenia na powstające i rozwijające się formy demokratycznych krajów ze sztuką, jako bardzo ważnym elementem istniejącym w krajach dojrzałych demokratycznie. Idea edukacji łączy te dwa światy.
P.Cz.: Do kogo skierowane jest to przedsięwzięcie? Kto koniecznie powinien wziąć udział w przygotowywanych wydarzeniach?
Z.: Projekt jest dedykowany młodym ludziom wkraczającym w dorosłość. Pragniemy, aby młodzież, która będzie mogła pełnoprawnie kreować rzeczywistość w naszym kraju, mogła mieć możliwość wglądu w to, co w społeczeństwie demokratycznym jest najważniejsze. Świadoma postawa obywatelska powinna być rozwijana i kształtowana w sposób wrażliwy na historię i aktualne zmiany zachodzące w naszym społeczeństwie. Ta możliwość rozwoju nie jest dana raz na zawsze – naszym zdaniem jest ciągłym procesem, co świadomi i odpowiedzialni obywatele powinni mieć zawsze na względzie.
P.Cz.: Ważną częścią projektu jest cykl spotkań „O demokracji...”. Czego dokładnie będzie on dotyczył?
Z.: Cykl „O demokracji. 20 lekcji z XX wieku” dla nauczycieli i uczniów szkół ponadpodstawowych to seria autorskich lekcji-warsztatów inspirowanych wspomnianą książką Timothy’ego Snydera. Do poprowadzenia lekcji zapraszamy artystów, filozofów i literatów, specjalistów w swoich dziedzinach. To okazja do poznania osób aktywnie tworzących debatę publiczną w Polsce.
Każda lekcja jest okazją do wspólnej refleksji w kontekście sztuki na jeden ze wskazanych przez Timothy’ego Snydera tematów:
- Lekcja 1. „Nie bądź z góry posłuszny”
- Lekcja 2. „Broń instytucji”
- Lekcja 3. „Strzeż się państwa jednopartyjnego”
- Lekcja 4. „Weź odpowiedzialność za oblicze świata”
- Lekcja 5. „Pamiętaj o etyce zawodowej”
- Lekcja 6. „Miej się na baczność przed organizacjami paramilitarnymi”
- Lekcja 7. „Jeśli musisz nosić broń, bądź rozważny”
- Lekcja 8. „Wyróżniaj się”
- Lekcja 9. „Dbaj o język”
- Lekcja 10. „Wierz w prawdę”
- Lekcja 11. „Bądź dociekliwy”
- Lekcja 12. „Nawiązuj kontakt wzrokowy i prowadź niezobowiązujące konwersacje”
- Lekcja 13. „Uprawiaj politykę w sensie fizycznym”
- Lekcja 14. „Chroń swoje życie prywatne”
- Lekcja 15. „Wspieraj słuszne sprawy”
- Lekcja 16. „Ucz się od ludzi z innych krajów”
- Lekcja 17. „Nasłuchuj niebezpiecznych słów”
- Lekcja 18. „Gdy nadejdzie niewyobrażalne, zachowaj spokój”
- Lekcja 19. „Bądź patriotą”
- Lekcja 20. „Bądź tak odważny, jak potrafisz”
Każdemu tematowi lekcji będzie poświęcone tylko jedno spotkanie. Chętni nauczyciele mogą nadal się do nas zgłosić by wziąć udział w projekcie. Warto dodać, że na uczestników czeka też nowa publikacja – zeszyt edukacyjny z serii „Twórcza Kolekcja” oparty na pracach, które można zobaczyć na aktualnych wystawach poświęconych zaangażowaniu społecznemu.
Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu „Kultura – Interwencje 2020”.
Dodatkowe informacje na temat projektu można uzyskać pod adresem mailowym [email protected] lub telefonicznie 12 263 40 35 (od wtorku do soboty, w godzinach 11–19). Bardzo chętnie udzielimy dodatkowych informacji wszystkim zainteresowanym osobom.
P.Cz.: Jaki zakres tematyczny będą obejmować przygotowywane w ramach akcji warsztaty?
Z.: Część organizowanych przez nas warsztatów skierowanych jest do instytucji partnerskich. Pacjenci Szpitala Klinicznego im. dr. Józefa Babińskiego oraz osoby pod opieką Ośrodka Kuratorskiego nr 3 w Krakowie biorą udział zarówno w warsztatach, jak i oprowadzaniach po wystawach czasowych. W ramach projektu odbywają się również zajęcia i wydarzenia o charakterze otwartym dla wszystkich chętnych. Na najbliższe warsztaty o charakterze otwartym zapraszamy w sobotę 12 września. Podczas zajęć zastanowimy się jak można pielęgnować poczucie wspólnoty za pomocą sztuki, w jaki sposób sztuka może przyczyniać się do oswajania różnic kulturowych i pomagać w znalezieniu wspólnego języka. Warsztaty poprowadzi Joanna Pottle – amerykańska artystka, badaczka i edukatorka. Natomiast dzień później, 13 września można wziąć udział w oprowadzaniu po Kolekcji.
Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK (fot. ze zbiorów muzeum, CC BY-SA 3.0). P.Cz.: „XX/XXI wiek...” to także różne oprowadzania. Jakie wystawy czekają na gości w MOCAK-u?
Z.: MOCAK zawsze prezentuje kilka wystaw. Obecnie możliwe jest zwiedzenie sześciu wystaw czasowych: „II wojna światowa – dramat, symbol, trauma” ; „Dialog z przestrzenią (Kolekcja MOCAK-u)” ; „Współczesne modele realizmu (Kolekcja MOCAK-u)” ; „Papież” ; „Filozof i fotograf” (fotografie Romana Ingardena) oraz „Ekspozycja prywatna Mikołaja Smoczyńskiego”. Oprócz tego prezentujemy cztery wystawy stałe: „Pojęciokształty” Stanisława Dróżdża ; „Live Factory 2: Warhol by Lupa” Krystiana Lupy ; „Biblioteka” Mieczysława Porębskiego, jak również „Kolekcja wokół MOCAK-u”, czyli grupa prac znajdujących się w przestrzeni wokół Muzeum.
P.Cz.: Czas pandemii jest niełatwy także dla muzealników. Jak będzie wyglądać realizacja projektu w dobie sanitarnych obostrzeń?
Z.: To prawda, nie jest to łatwy czas, jednak staramy się dostosować do sytuacji i zadbać o ty, by każda wizyta u nas była jak najbezpieczniejsza. Projekt – choćby przez niską cenę biletów na wydarzenia – jest zachętą do odwiedzenia instytucji. Muzeum jest otwarte już od kilku miesięcy, więc wypracowaliśmy szereg dobrych praktyk, by dbać o bezpieczeństwo sanitarne: prosimy zwiedzających przebywających na terenie muzeum o zakrycie nosa i ust, zachowanie dystansu min. 2 metrów od innych osób, dezynfekcję rąk. Muzeum określa dopuszczalną maksymalną liczbę osób w poszczególnych przestrzeniach dostępnych dla zwiedzających, a część zajęć prowadzimy na świeżym powietrzu.
