Stephan Talty – „Agent Garbo” (informacja)
Czy udałoby się lądowanie w Normandii podczas D-Day gdyby nie jeden sprytny agent? Czy możliwe było otrzymanie jednego z najważniejszych odznaczeń armii niemieckiej Krzyża Żelaznego i zarazem bycie wyróżnionym Orderem Imperium Brytyjskiego? Historia życia Agenta Garbo, ekscentryka, ale ideowca zarazem, to przykład mistrzowskiego szpiegostwa, ilustracja sytuacji kiedy jednostka zmienia losy milionów.
Życie Juana Pujola wyglądałoby inaczej gdyby nie to, że jako młodzieniec był świadkiem okrucieństw w latach hiszpańskiej wojny domowej 1936-1939. Wówczas nabrał nieprzejednanej odrazy do faszyzmu, która zdeterminowała jego przyszłe losy. Podejmuje “prywatną wojnę z Hitlerem” i... zostaje niemieckim szpiegiem. Równocześnie zgłasza się także do brytyjskiego wywiadu. Okres jego podwójnej agentury to pasmo spektakularnych osiągnięć. W czasie słynnej akcji D-Day Pujol przekonuje Niemców, że alianci wysadzą desant w innym rejonie francuskiego wybrzeża nad kanałem La Manche ustawiając na brzegu tekturowe makiety czołgów. Pomimo sukcesów po wojnie „Grabo” odchodzi w niepamięć. Nie potrafi odnaleźć się w nowej, pokojowej rzeczywistości i nie do końca może wyzbyć się szpiegowskich manii oraz paranoicznej ostrożności. Przeprowadza się do Wenezueli, gdzie powtórnie się żeni. Dzieciom z drugiego małżeństwa nadaje takie same imiona jakie noszą jego porzucone dzieci w Hiszpanii. Autor, którego Garbo zainteresował głównie jako człowiek, nie boi opisywać się nieznanych szczegółów z jego życia. Juan Pujol ukazany w biografii Taltiego to postać niezwykle barwna, szalony fantasta, urodzony kłamca, zaciekły antyfaszysta, człowiek, który sfingował własną śmierć.
Stephan Talty umiejętne oddaje klimat zakulisowych szpiegowsko-politycznych machinacji i intryg, a także odmalowuje realistyczne, krwawe obrazy realiów pól bitewnych. Skutecznie rozbija pokutujący w kulturze masowej model agenta (w rodzaju Bonda) i ukazuje, jak w istocie przedstawiały się działania czołowych szpiegów w latach drugiej wojny. Autor dosyć swobodnie przechodzi od stylu typowego dla powieści (charakteryzującego się m.in. wplecionymi w osnowę tekstu, krótkimi dialogami) do popularnonaukowego, opisując historyczne tło rozgrywających się na pierwszym planie szpiegowskich wydarzeń korzystając m.in. z pamiętników brytyjskich agentów i odtajnionych akt brytyjskiego wywiadu. W książce obecny jest również wątek polski. Przy słynnej akcji podczas D-Day z Pujolem współpracował podwójny agent Roman Czerniawski “Brutus”.
Stephan Talty jest amerykańskim pisarzem oraz dziennikarzem. Urodził się w Buffalo w rodzinie Irlandzkich emigrantów. Pisał między innymi dla “New York Times Magazine”, “GQ”, “Playboy”, “The Irish Times”, “The Chicago Review”. Jest autorem pięciu książek non-fiction oraz powieści kryminalnej “Black Irish”. Wraz z kapitanem Richardem Phillipsem opublikował w 2010 roku wspomnienia marynarza, który został porwany przez somalijskich piratów.
