Stanisław Kłosowski – „Włoscy architekci i muratorzy z Piuro i ich działalność na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku” – recenzja i ocena
Stanisław Kłosowski – „Włoscy architekci i muratorzy z Piuro i ich działalność na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku” – recenzja i ocena
Stanisław Kłosowski jest z wykształcenia konserwatorem zabytków. Jego publikacja „Włoscy architekci i muratorzy z Piuro i ich działalność na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku” jest wynikiem kilkuletnich badań autora w polskich, włoskich i białoruskich archiwach. Kwerendy dostarczyły nowych faktów na temat działalności lombardzkich artystów w Polsce omawianego okresu, a wnikliwa analiza dzieł pozwoliła na dokonanie nowych atrybucji. Stanisław Kłosowski obrał sobie za cel wszechstronne zbadanie losów artystów i rzemieślników z Piuro, które słynęło ze świetnych kamieniarzy i budowniczych, a których obecność w Rzeczypospolitej udokumentowana jest od XVI wieku.
Książka ukazała się w dwóch wersjach językowych, włoskiej i polskiej, dlatego autor zadbał o nakreślenie tła historycznego obu krajów, aby kontekst był zrozumiały dla czytelników zarówno jednej jak i drugiej wersji. Rozpoczyna oczywiście od przedstawienia pokrótce losów Piuro i specyfiki miasta, skupiając się szczególnie na architekturze tego regionu i polskich wątkach, które można w nim odnaleźć. Kolejne rozdziały omawiają losy i dzieła poszczególnych artystów, za wyjątkiem drugiego, traktującego o epitafium piurejczyka Giovaniego Battisty Vertematego z klasztoru Ojców Franciszkanów w Krakowie.
Przedstawienie niektórych artystów, takich jak Antonio Barlenda, Giovanni, Tomasz i Cristoforo Serta, Pietro Trapolini czy Antonio Mora jest stosunkowo mało obszerne ze względu na znikomą ilość źródeł i zachowanych dzieł (w niektórych przypadkach nawet brak tych ostatnich). Autor stara się jednak zawrzeć w książce jak największą ilość pewnych informacji, wielką wagę przywiązując do wpływu rodzinnego miasta na ich życie i sztukę. Analizuje solidarność okazywaną sobie przez członków danej grupy migracyjnej, podobieństwa w modelu zatrudniania i przekazywanie z pokolenia na pokolenie tradycji muratorskich i kamieniarskich, czego przykładem jest rodzina Bonai.
Dwóch artystów z Piuro szczególnie zapisało się w historii za sprawą zrealizowanych przez nich dzieł: Antonio Pelacini i Giovanni Malinverni. Na temat ich życiorysów zachowało się zdecydowanie więcej informacji, które autor dokładnie charakteryzuje. Najważniejsza realizacja Antonia Pelaciniego, czyli kościół i klasztor Ojców Bernardynów w Leżajsku, przedstawiona została zarówno od strony historycznej, jak i artystycznej. Stanisław Kłosowski stosując fachową terminologię szczegółowo opisuje formy i detale architektoniczne, szuka prawdopodobnych źródeł inspiracji i wskazuje na cechy charakterystyczne stylu tego artysty. Podobnie czyni w przypadku Giovanniego Malinverniego, ukazując historię i opisując architekturę zrealizowanej przez niego kolegiaty Świętej Trójcy w Ołyce i kilku innych przypisywanych mu kościołów. Pracę kończy analiza chemiczno-technologiczna zapraw murarskich, mająca pomóc w ustaleniu związków pomiędzy poszczególnymi warsztatami artystycznymi.
„Włoscy architekci i muratorzy z Piuro i ich działalność na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku” jest pracą wzbogaconą wieloma zdjęciami, reprodukcjami obrazów i rycin oraz aneksem z tłumaczeniami łacińskich dokumentów. Publikacja zawiera kilka błędów drukarskich, niektóre strony zostały powtórzone, przez co paru brakuje. Szkoda, ponieważ widać ogromny nakład pracy włożony w jej przygotowanie, a treść prezentuje ogromny profesjonalizm.
Stanisław Kłosowski chciał upamiętnić piurejczyków działających w Polsce poprzez przybliżenie ich życiorysów i potwierdzonych źródłowo dzieł architektury. Badając środowisko emigracyjne, okoliczności przybycia artystów na tereny Rzeczypospolitej, odpowiada na pytania gdzie i dlaczego się osiedlali oraz jaką rolę odegrały ich dzieła w rozwoju architektury nowożytnej na naszych ziemiach.
„Włoscy architekci i muratorzy z Piuro i ich działalność na ziemiach Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku” to książka odznaczająca się wysokim poziomem naukowości i profesjonalnym podejściem, w którym widać pasję autora do omawianego zagadnienia. Ta naukowa pozycja nie jest przeznaczona dla szerokiego grona czytelników, jednak dla badaczy i pasjonatów tematyki z pewnością będzie stanowiła cenną i interesującą lekturę.
