„Spisek Komandorów” to słuchowisko o losach Stanisława Mieszkowskiego

Komandor Stanisław Mieszkowski, twórca i pierwszy komendant powojennej Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej. Aresztowany pod fałszywymi zarzutami w 1950 roku przez funkcjonariuszy Głównego Zarządu Informacji MON. Skazany na karę śmierci, którą wykonano w 1952 roku.

Zobacz także:

• Kadry Ludowego Wojska Polskiego. Polityka personalna w wojsku w pierwszych latach powojennych
• Politrucy w Marynarce Wojennej. Przyczynek do charakterystyki

Armia Rokossowskiego - jak radziecki marszałek stworzył siłę polskiego wojska?

„Spisek Komandorów” to słuchowisko stworzone według tekstu Wojciecha Fułka, zrealizowane w Radiu Gdańsk, które prezentowane będzie na Scenie Teatralnej Trójki po raz drugi po długiej przerwie. Spektakl wyreżyserował Paweł Chmielewski. Kanwą opowiadanej historii jest dramatyczna historia komandora Stanisława Mieszkowskiego, komandora Marynarki Wojennej, który został pośmiertnie mianowany kontradmirałem. Był też szefem Sztabu Głównego Marynarki Wojennej i dowódcą Floty.

20 października 1950 roku Mieszkowski został aresztowany przez funkcjonariuszy Głównego Zarządu Informacji MON i poddany brutalnemu, trwającemu dwa lata śledztwu. Sprawa ta otrzymała nazwę „procesu komandorów”. W latach 1950–1952 na podstawie sfałszowanych dowodów w sprawie działalności szpiegowskiej prowadzono bowiem postępowanie wobec siedmiu oficerów Marynarki Wojennej (MW) przez Główny Zarząd Informacji (GZI). W efekcie, 21 lipca 1952 roku Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał komandora na podstawie artykułu 86 § 1, 2 KK WP oraz artykułu 7 w związku z artykułem 15 § 2 małego kodeksu karnego na karę śmierci z utratą praw na zawsze i przepadkiem mienia. Wyrok ten wykonano 16 grudnia 1952 roku w Więzieniu Mokotowskim w Warszawie. Zwłoki komandora zostały potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Natomiast w 1956 roku wszyscy skazani zostali zrehabilitowani.

Przypomnijmy, że premiera wspomnianej sztuki odbyła się 1 listopada 2019 roku. Jej akcja toczy się w dwóch planach czasowych. Pierwszy z nich stanowią lata 1950-1952, z kolei drugi dotyczy czasów współczesnych. Część współczesna sztuki, osadzona w 2017 roku, jest fikcyjna, ale, jak podkreśla autor, odwołuje się do prawdziwych zdarzeń.

Los głównego bohatera – komandora Stanisława Mieszkowskiego, dowódcy Floty Marynarki Wojennej w Gdyni oraz jego towarzyszy – to najmroczniejsze karty polskiej powojennej historii. Na okładce płyty z zapisem spektaklu czytamy: „fałszywie oskarżeni, brutalnie torturowani, skazani w sfingowanym procesie, zamordowani, pochowani w bezimiennych grobach” – czytamy w komunikacie radiowej Trójki.

Do udziału w projekcie zaangażowali zostali artyści z Gdańska, Gdyni i Warszawy. W spektaklu występują: Krzysztof Janczar, Dorota Kolak, Mirosław Baka, Piotr Cyrwus, Krystyna Łubieńska, Ewelina Oleś, Igor Michalski, Piotr Biedroń, Dariusz Szymaniak, Dominik Rougier oraz Robert Silski.

Polecamy e-book Tomasza Leszkowicza – „Oblicza propagandy PRL”:

Książka dostępna również jako audiobook!