Spacer po Cmentarzu Łyczakowskim
Założono go w 1786 roku. Jego powierzchnia wynosi aktualnie 40 ha. Całość terenu zajmowanego przez nekropolię podzielono na 85 pól grobowych. Wzdłuż głównych alej pochowani zostali najznamienitsi Polacy. W bezpośredniej bliskości można dostrzec okazałe kaplice i grobowce bogatych mieszczan i inteligencji. Na nagrobkach widnieją inskrypcje, epitafia oraz fragmenty modlitw, często w formie ostatnich próśb zmarłych. Co interesujące z dzisiejszej perspektywy, w przypadku grobów zbiorowych, zamiast określenia „grób” często spotykamy wyrażenie „dom”.
Podczas spaceru przez cmentarz daje się odczuć atmosfera zadumy i spokoju, szczególnie dzięki bezpośredniej bliskości przyrody – licznych drzew i krzewów. Wydawać by się mogło, że jeśli czas nie zatrzymał się w zupełności, to płynie wolniej. Na początku XX wieku francuski podróżnik, Gabriel Dauchot, nazwał Cmentarz Łyczakowski „ogrodem snu i miłości”. Przechadzając się po nekropolii spotykamy wielką liczbę pomników dłuta wspaniałych rzeźbiarzy, a na nich całą gamę chrześcijańskiej symboliki. Ból i cierpienie zostały poddane personifikacji a reprezentują je zasmucone postacie z rękoma złożonymi w geście modlitwy. Jednakże śmierć to nie tylko smutek. Dla kontrastu dostrzegamy również radosną symbolikę związaną z oczekiwaniem nagrody wiecznej.
W przewodniku po Cmentarzu Łyczakowskim czytamy: „Lwów był miastem bogatym, kupieckim, leżącym na skrzyżowaniu szlaków handlowych. [...] Rozrastało się więc ciągle z postępującą dynamiką to swoiste lapidarium tysięcy nagrobków złączonych w jedną harmonijną całość, przeplecione o letniej porze barwnym kwieciem i świeżą zielenią, a w jesienne, listopadowe święto zmarłych żarzące się setkami tysięcy zniczy, świec i lampionów. [...] Tworzył się nowy obyczaj. Na cmentarz szło się nie tylko na groby swych bliskich bądź na pogrzeb przyjaciół, ale także na spacer wspomnieniowy. A ponieważ przy głównych alejach grzebano zwłoki ludzi zasłużonych na polu kultury, nauki, oświaty i polityki, wędrówka po nich była lekcją poglądową historii”.
Nie sposób wymienić wszystkich sławnych Polaków, którzy spoczęli na tym cmentarzu. Wśród nich są m.in. Maria Konopnicka, Gabriela Zapolska, Karol Szajnocha, Juliusz Konstanty Ordon, Stefan Banach, Artur Grottger, Jan Nepomucen Kamiński. Mieszczą się tu również kwatery polskich bojowników o wolność, w tym powstańców listopadowych i styczniowych.
Mortui sunt ut liberi vivamus
Na północnym wschodzie Cmentarza Łyczakowskiego położony jest Polski Cmentarz Wojskowy, znany powszechnie pod nazwą Cmentarza Orląt Lwowskich (W jego sąsiedztwie leży Cmentarz Ukraińskiej Galicyjskiej Armii z lat 1918-1919). Założono go 24 listopada 1918 roku. Na powierzchni 2,7 ha spoczywa 2859 osób (zdecydowana większość z nich poległa podczas walk polsko-ukraińskich w latach 1918-1919), w tym: 7 generałów (m.in. gen. Tadeusz Rozwadowski, szef sztabu generalnego w latach 1920-1921), 66 dziewczyn i kobiet, 194 nieznanych żołnierzy.
Bibliografia:
- Aries P., Człowiek i śmierć, Warszawa 1989.
- Cmentarz Łyczakowski 1786. Przewodnik, Lwów 2009.
- Kolbuszewski J., Cmentarze, Wrocław 1996.
- Koper S., Spacer po Lwowie. Warszawa 2008.
- Nicieja S. S., Cmentarz Łyczakowski we Lwowie, Wrocław 1989.
Zobacz też:
- Cmentarz Obrońców Wybrzeża w Gdyni
- Spacer po Cmentarzu Łyczakowskim
- Ogromny park pochował umarłych... Cmentarz Centralny w Szczecinie
- Exegi monumentum... Zgierska zbiórka publiczna na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków
- Cmentarz żołnierzy radzieckich na poznańskiej cytadeli
- Znicze na Cmentarzu Mauzoleum Żołnierzy Radzieckich
- Cmentarz żydowski na gdańskim Chełmie
Zredagował: Kamil Janicki
