Śląskie nowości cyfrowe (2)

1. Almanach i leksykon żydostwa polskiego, t. 1, Lwów 1937.

Okładka pierwszego tomu Almanachu i leksykonu żydostwa polskiego .

Słowo „żydostwo” jest nieobecne w głównym obiegu medialnym. Wystarczy sprawdzić w wyszukiwarce Google. Pierwszy wynik to „Lista światowego żydostwa” z kwiatkami w stylu: Demi Moore – Demetra Gene Guynes – (aktorka amerykańska; narkomanka) czy Boris Becker – Boris Franz Becker – (tenisista; alkoholik; ur. Leimen, Niemcy). Może jednak warto, by słowo „żydostwo” wróciło na szpalty gazet czy główne strony portali internetowych. Oczywiście, w swoim przedwojennym, neutralnym znaczeniu. Przekonuje o nim Almanach i leksykon żydostwa polskiego. Miał to być początek monumentalnej serii wydawniczej, którą można streścić słowami „napisana przez Żydów, o Żydach, ale nie tylko dla Żydów”. Niestety, wybuch II wojny światowej sprawił, że ukazały się jedynie trzy tomy.

2. Agnieszka Tułowiecka, Herbarz i quasi-herbarze: wokół konstrukcji genologicznych Bartosza Paprockiego, Katowice 2009.

Genealodzy chętniej sięgają do herbarzy Adama Bonieckiego czy Seweryna Uruskiego niż do pochodzących z XVI wieku dzieł Bartosza Paprockiego. W sumie to zrozumiałe, bo zawierają więcej informacji. Paprocki jednak słusznie uchodzi za jednego z ojców polskiej (i czeskiej) heraldyki. Agnieszka Tułowiecka spogląda na dzieła Paprockiego z perspektywy nie historyka, lecz teoretyka literatury.

Warto zaznaczyć, że mamy tutaj do czynienia z pracą doktorską, niedawno obronioną na Uniwersytecie Śląskim. Pomysł z publikacją jest bardzo dobry, bo nie wszystkie dysertacje mają szanse ukazać się drukiem. Tym, którym się to nie uda, zalegają w uniwersyteckich archiwach, nieraz zupełnie zapomniane. Idea publikacji w bibliotekach cyfrowych pozwoli zapobiec takim zjawiskom.

3. Jolanta Szulakowska-Kulawik, Groty, legendy i rycerze, czyli muzyka do trylogii J.R.R. Tolkiena „Władca Pierścieni”, 2008.

W zbiorach ŚBC można znaleźć nawet wykłady. Przykładowo, w lipcu zamieszczono wystąpienie Jolanty Szulakowskiej-Kulawik, teoretyka muzyki, wykładowczyni na Akademii Muzycznej w Katowicach. Wykład został poświęcony muzyce we Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena. Wprawdzie mam wątpliwości, czy rozbieranie utworów literackich na części pierwsze nie zabija ich uroku, ale niektórzy lubią takie rzeczy. A oto fragment wykładu: „Władca Pierścieni” jako relikt romansów rycerskich, legend arturiańskich, postmodernistyczny przykład ożywczych funkcji tradycyjnych motywów, zrealizowanych i pojmowanych intertekstualnie, poddanych metamorfozie na zasadzie autorskiej kreacji, exemplum specyficznego dla orientacji końca średniowiecza „harmonijnego akordu symboli” oraz przenika się onirycznych sfer zakotwiczonych w celtyckich obrzędach i stref realnych, przesiąknięty fundamentalnym w średniowieczu rozważaniem dylematu moralnego – jest obrazem zjawiska, które Umberto Eco określił jako „affectio imaginaria”.

4. Pamiętniki o wojnach kozackich za Chmielnickiego przez nieznanego autora wydane z rękopismu [!], Wrocław 1840.

Juliusz Kossak, Zagłoba zdobywa chorągiew , 1886.

To ciekawe źródło do dziejów Rzeczypospolitej Obojga Narodów połowy XVII w. Korzystał z niego Henryk Sienkiewicz, kreśląc w Ogniem i mieczem obraz bitwy pod Machnówką. Tam właśnie pan Zagłoba zdobył kozacką chorągiew. Albo na odwrót. W każdym razie porównanie obu opisów pokazuje, ile dobry pisarz może wykrzesać ze źródła historycznego.

5. Listy Kościuszki do jenerała Mokronowskiego i innych osób pisane, zebrał i opracował Łucjan Siemieński, Lwów 1877.

Kolejne źródło też nie ma nic wspólnego z historią Śląska, a i dla niego znalazło się miejsce w Śląskiej Bibliotece Cyfrowej. Zawiera listy Tadeusza Kościuszki pisane do różnych osób. Część właściwa publikacji jest poprzedzona kilkudziesięciostronicowym wstępem, przedstawiającym dzieje insurekcji kościuszkowskiej. Niewątpliwie, ułatwia to lekturę listów polskiego bohatera narodowego.

6. Bibliografia Bielska-Białej i powiatu bielskiego za lata 2007-2008, red. Teresa Dziemińska, Bielsko-Biała 2009.

Publikacja ta, jak każda bibliografia, ma być przydatnym narzędziem – i niczym więcej. Bibliografia zamieszczona w internecie jest bardziej użyteczna od tej wydanej tylko w papierowej wersji. W lipcowych nowościach ŚBC pojawiła się najnowsza bibliografia dla Bielska-Białej i jego okolic, czyli swoim zakresem obejmująca dwie krainy historyczne: Śląsk i Małopolskę.