Skomasowana propaganda, czyli o wyjątkowym przeglądzie w Gdańsku

Zaczynamy od najbardziej znanych dzieł propagandy filmowej. Na pierwszy rzut idzie „Pancernik Potiomkin” i „Triumf Woli”. Później mamy filmy, które w poszczególnych krajach otwierają fazę propagandy totalnej. „Czarna koszula”, która jest rodzajem wizytówki włoskiego faszyzmu jest dobrym tego przykładem. Mussolini stosunkowo późno zaczął używać tego typu propagandy, ale później szybko nadrabiał braki – mówi portalowi Histmag.org profesor Eugeniusz Cezary Król, historyk i politolog, dyrektor Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, tłumacz niemieckiej literatury historycznej.

To właśnie za sprawą profesora, a także dzięki działaniom Muzeum II Wojny Światowej udało się zorganizować trzydniowy przegląd filmów propagandowych, który startuje już w najbliższy czwartek w Gdańsku. Wstęp na wszystkie pokazy jest wolny.

W programie trzydniowego przeglądu znajdują się filmy propagandowe wyprodukowane w stalinowskim ZSRR („Pancernik Potiomkin”, „Do jutra”) nazistowskich Niemczech, („Triumf woli”, „Hitlerjunge Quex”), faszystowskich Włoszech („Czarna koszula”) i bierutowskiej PRL („Trzy opowieści”).

Co ciekawe, przy tym ostatnim filmie, jak mówi profesor Król, mało brakowało, a swojego talentu użyczyłby sam Andrzej Wajda. - Nie wyszło z powodów organizacyjnych. Dziś chyba Andrzej Wajda może powiedzieć jednak, że miał wtedy szczęście. „Trzy opowieści” to schematyczne kino propagandowe – mówi naukowiec.

Wiele ciekawostek i komentarz historyczny zapewni zgromadzonym w kinie widzom właśnie profesor Król, który przed każdym filmem wygłosi krótki wykład na jego temat. W przypadku dwóch pokazów, historyk zamieni się też w tłumacza i lektora – niektóre z dzieł nie doczekały się wcześniej profesjonalnych tłumaczeń.

Po każdym filmie planowana jest również dyskusja z udziałem publiczności.

Ciekawie zapowiada się film „Do jutra”, czarno-biały, niemy dramat społeczny produkcji radzieckiej z 1929 r., wyreżyserowany przez Jurija Taricza i Ivana Bahara. Akcja filmu toczy się w zachodniej Białorusi, która w latach 20-stych XX w. była częścią II Rzeczypospolitej, a głównymi bohaterami są białoruscy gimnazjaliści. Dzieci Białorusinów uczą się w specjalnym gimnazjum, przy którym funkcjonuje przytułek dla sierot. Przytułkiem kieruje surowa dyrektorka, która odbiera sierotom przekazywane im pieniądze i dary. Kolejne losy białoruskich gimnazjalistów bardzo się komplikują, w grę wchodzi więzienie, zabójstwo, sąd, a w końcu ucieczka głównych bohaterów do ZSRR, lecz z zamiarem powrotu pewnego dnia.

• Bardzo ciekawy film – komentuje profesor. - W ZSRR był taki okres, taka moda na budzenie twórczości kulturalnej w poszczególnych republikach. Ale później z trzaskiem to wszystko zamknięto, a przy okazji zamknięto także „parę” ludzi – komentuje.

Interesujący się historią gdańszczanie z pewnością kojarzą profesora Króla z cyklicznych spotkań z jego udziałem, organizowanych przez Muzeum II Wojny Światowej. Historyk prezentował tam już propagandowe filmy i wyjaśniał widzom związane z nimi niuanse. Tak było chociażby z filmem „Heimkehr”, wyprodukowanym w propagandowej „stajni” Josefa Goebbelsa.

Nie wykluczam, że taki przegląd filmów propagandowych może stać się cyklicznym wydarzeniem w Gdańsku. Wiele zależy od frekwencji na najbliższych seansach – mówi profesor Król. - Trochę się obawiam, jak publiczność przyjmie aż sześć takich filmów. Pamiętajmy, że są to dzieła, utrzymane w zupełnie innej konwencji niż obecne kino. Tutaj nie będzie szybkiej akcji i montażu na zasadzie teledysku – uśmiecha się historyk.

Program przeglądu:

26 czerwca, czwartek - godz. 17.00 - Pancernik Potiomkin, reż. Sergiej Eisenstein, ZSRR, 1925, 70 min

godz. 18.40 - Triumf woli, reż. Leni Riefenstahl, Niemcy, 1935, 114 min

27 czerwca, piątek - |godz. 17.00 - Do Jutra (Biały wir, Ojciec), reż. Jurij Tarycz, I. Bachar, ZSRR, 1929, 64 min

godz. 18.40 - Hitlerjunge Quex : Ein Film vom Opfergeist der deutschen Jugend, reż. Hans Steinhoff, Niemcy, 1933, 87 min

28 czerwca, sobota - godz. 17.00 - Czarna koszula, reż. Giovacchino Forzano, Włochy, 1933, 85 min

godz. 19.00 - Trzy opowieści, reż. Czesław Petelski, Konrad, Nałęcki, Ewa Poleska, Polska, 1953, 99 min

Adres: Kino Neptun w Gdańsku, ulica Długa 57.