„Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka” – recenzja i ocena
„Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka” – recenzja i ocena
Hans Frank, z wykształcenia prawnik, był związany z Hitlerem od momentu uczestnictwa w nieudanym puczu monachijskim. Od 1925 roku pozostawał doradcą prawnym Führera, a od 1926 roku (z małą przerwą) był członkiem NSDAP. Odpowiadał za zglajszlachtowanie środowiska niemieckich prawników, za co został nagrodzony w grudniu 1934 roku powołaniem na ministra Rzeszy bez teki.
Po agresji Trzeciej Rzeszy na Polskę został mianowany od dnia 15 września 1939 roku na stanowisko szefa wyższego zarządu cywilnego okupowanych ziem polskich przy naczelnym dowództwie Wehrmachtu Ober-Ost, a od dnia 26 października 1939 roku na stanowisko generalnego gubernatora okupowanej Polski. Funkcję tą pełnił do końca wojny. Podczas aresztowania 4 maja 1945 roku dobrowolnie oddał wywiadowi wojskowemu USA 38 tomów dziennika służbowego, który z kronikarską precyzją dokumentował wszelki działania generalnego gubernatora. Dzięki temu stał się on bardzo znaczącym materiałem dowodowym podczas procesu w Norymberdze.
Prezentowana przez Instytut Pamięci Narodowej edycja dziennika Franka zawiera trzydzieści sześć dokumentów różnej objętości, które oryginalnie znajdują się w pierwszym tom diariusza oraz pierwszym tomie protokołów i stenogramów z różnych posiedzeń. Pokazują one sposób kształtowania się administracji w Generalnym Gubernatorstwie, a także przyjętą przez Niemców politykę wobec ludności polskiej na zajętym terytorium. W opisywanych spotkaniach brało udział bardzo wielu wojskowych i urzędników najwyższego szczebla. Dzięki próżności i skrupulatności „polskiego króla” (tak określał sam siebie Frank) możemy poznać z imienia i nazwiska osoby odpowiedzialne za wdrażanie nazistowskiej polityki na terenie okupowanej Polski.
Szczególną uwagę zwraca dokument numer 2 z recenzowanego wyboru, a mianowicie „Sprawozdanie z wizyty Heinricha Himmlera i Hansa Franka w Warszawie oraz przyjęcia wydanego na cześć niemiecko-radzieckiej Komisji Granicznej”. W skrótowej formie przedstawia obiad wydany przez generalnego gubernatora w pałacu Blanka na cześć niemiecko-radzieckiej Komisji Granicznej oraz wygłoszone mowy na cześć dalszej niemiecko-radzieckiej przyjaźni, o której zapewniali zarówno Frank, jak i współprzewodniczący Komisji, radziecki dyplomata Aleksander Alexandrow. Jest to jeszcze bardziej ciekawe w obliczu ostatnich wypowiedzi prezydenta Federacji Rosyjskiej.
Wybór dokumentów poprzedzony jest wstępem Pawła Kosińskiego, w którym autor przybliżył losy zapisków generalnego gubernatora, zmiany objętościowe w obecnie znanej formie dziennika (teraz jest to czterdzieści, nie jak w 1945 r. trzydzieści osiem tomów) oraz dotychczasowe wybiórcze edycje tegoż materiału. Co ciekawe, recenzowana pozycja jest swego rodzaju „zajawką”, która ma na celu zwrócenie uwagi czytelników na planowane wydanie całości dzienników Hansa Franka. Będzie to pierwsza całościowa ich publikacja.
„Rok 1939 w dzienniku Hansa Franka” choć nie jest objętościowo zbyt obszerny, to jednak zawiera bardzo ciekawe dokumenty dotyczące początków niemieckiej okupacji. Wytyczone wtedy główne kierunki polityki wobec ludności polskiej były konsekwentnie realizowane w dalszych latach, włącznie z terrorem i eksterminacją.
