Rocznica wybuchu II wojny światowej lokalnie. Obchody w Zgierzu

Położony nad Bzurą Zgierz (58 tys. mieszkańców) graniczy od południa z Łodzią i wchodzi w skład aglomeracji łódzkiej.

Uroczyste obchody zapoczątkowała polowa uroczysta msza święta odprawiona o godz. 11 na Placu Stu Straconych. Liturgia sprawowana w tym miejscu była nawiązaniem do tradycji mszy św. odprawionych na Placu w 50. i 60. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę.

Tegorocznej koncelebrze z udziałem księży z czterech zgierskich parafii przewodniczył Biskup Ireneusz Pękalski. Po zakończeniu mszy św. wspólnie z Prezydentem Jerzym Sokołem złożył on, w imieniu wszystkich uczestników obchodów oraz mieszkańców Zgierza, pod krzyżem przy pomniku symboliczną wiązankę kwiatów. Następnie biskup udzielił błogosławieństwa na drogę uczestnikom grupy rowerowej III Rajdu Edukacyjnego Szlakiem Walk Wrześniowych 28 pułku Strzelców Kaniowskich i Kresowej Brygady Kawalerii w Gminie Zgierz.

Wspomniany Rajd był drugim punktem programu rocznicowych obchodów. Grupa rowerowa w liczbie ok. 30 osób, w tym członkowie Sekcji Kolarskiej „Szwadron” im. 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich przy Oddziale PTTK w Ozorkowie, na właściwą trasę Rajdu – Szlakiem Kresowej Brygady Kawalerii – wyruszyła o godz. 13 spod Remizy OSP w Ustroniu.

Ponad 250 pieszych uczestników Rajdu – w większości uczniów i młodzieży szkół ze Zgierza i Gminy Zgierz oraz grupa ze Strykowa i grupa rowerowa z Besiekierza – rozpoczęło swój udział od złożenia o godz. 14 hołdu poległym żołnierzom 28 pSK pod obeliskiem w Kęblinach. Upamiętnia on nocny bój tego pułku stoczony 7 września 1939 r. Wypełniając rozkaz przejścia do rejonu koncentracji Armii Łódź w rejonie Strykowa i Głowna, krwawą walką, w której poległo nawet do 150 żołnierzy, pułk odbił zajęty już przez Niemców majątek w Kęblinach, czym umożliwił sobie dalsze działania.

Kębliny. Obelisk upamiętniający walki

Po krótkiej uroczystości grupy wraz ze swoimi opiekunami wyruszyły na trasę. Zgodnie z tradycją Rajdu towarzyszyły im 2 zaprzężone wozy konne przygotowane przez Stowarzyszenie Agroturystyczne Ziemi Zgierskiej. Obie grupy rajdowe – piesza i rowerowa – spotkały się półtorej godziny później na cmentarzu parafialnym w Białej, przy kwaterze poległych żołnierzy 28 pSK, których ekshumowano tutaj wiosną 1940 r. z tymczasowych mogił w ogrodzie kęblińskiego majątku. Ich tragiczną wrześniową epopeję przypomniał Stanisław Frątczak z Sekcji Kolarskiej „Szwadron”. Podkreślił on wagę tej nekropolii, jako miejsca, gdzie spoczywają niezidentyfikowani żołnierze. To niczym Grób Nieznanego Żołnierza na mniejszą skalę – stwierdził p. Frątczak. Imiona oraz stopnie poległych pozostały nieznane. Wcześniej w czasie wojny, podczas wspomnianej ekshumacji, na identyfikację nie pozwoliły władze okupacyjne, potem tożsamości żołnierzy nie wyjaśniły nawet archiwalia. Wartę przy grobach trzymali członkowie Stowarzyszenia Historycznego „Strzelcy Kaniowscy” z Łodzi, od lat pielęgnujący tradycję historii i walk 28 pułku.

Cmentarz w Białej. Żołnierze przed bratnią mogiłą 28 pułku

Wystawa pojazdów wojskowych

Ostatni punkt niedzielnych obchodów został przygotowany na niedalekim poligonie w Jeżewie, we współpracy z Jednostką Wojskową Nr 4474. Tutaj zbierali się wszyscy uczestnicy Rajdu. Na mieszkańców gminy i miasta czekały liczne atrakcje: pokaz pojazdów militarnych, prezentacja fragmentów otwartej 3 września w Muzeum Miasta Zgierza wystawy „28 pułk Strzelców Kaniowskich w Kampanii wrześniowej 1939” i żołnierska grochówka, której każdy mógł najeść się do syta. Wśród zebranych przechadzali się członkowie grup rekonstrukcyjnych: żołnierze polscy i niemieccy.

Warto było zwrócić uwagę na Grupę Rekonstrukcyjną „Żelazny Orzeł” w mundurach Wermachtu z okresu bitwy. Z bliska można było przyjrzeć się szczegółom wyposażenia i umundurowania żołnierzy obu walczących stron.

Na godzinę 17:30 wszyscy zebrani zostali zaproszeni na imprezę plenerową: rekonstrukcję boju stoczonego przez żołnierzy 28 pSK z wojskami niemieckimi 7 września 1939 r. pod Kęblinami. Karabinowe palby strzelców, ogień niemieckich rkm-ów z pozycji pod majątkiem, huk imitowanych wybuchów pocisków artyleryjskich i moździerzowych oraz kurz i dym przez niemal pół godziny przybliżały zebranej publiczności obraz pola walki pamiętnej bitwy. Przygotowany historyczny komentarz ułatwiał zrozumienie przebiegu walki: ponawianych ataków kolejnych batalionów pułku, podrywanych do boju komendami swoich dowódców.

Bitwa zakończyła się oczywiście zdobyciem Kęblin (tak jak 70 lat temu), a grupa niemieckich obrońców została wzięta do niewoli. Polacy i jeńcy przemaszerowali następnie przed zebraną publicznością. Tą defiladą zakończyła się, myślę wielce interesująca i dająca poznać dzieje Ziemi Zgierskiej, impreza historyczna.

Całość niedzielnego programu historycznego została zrealizowana w ramach projektu „Pamięć o historii naszą siłą” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego – Kapitał Ludzki.

Zobacz też

• II wojna światowa w Histmag.org!
• Wrześniowe rekonstrukcje (I, II, III, IV, V, VI)
• Obrona Grochowa. Inscenizacja historyczna w Warszawie
• Nowy punkt na polskiej mapie pamięci

Zredagował: Kamil Janicki