Ramię przy ramieniu? Żydzi w polskich dążeniach niepodległościowych 1794–1918 – nowa wystawa czasowa ŻIH
Ekspozycja prezentuje 150 oryginalnych dzieł z epoki: ryciny, zdjęcia i obrazy. Najstarsze pochodzą z ok. 1800 r., najnowsze z lat 30. XX w. Przedstawiają wspólne zmagania z rosyjskim wrogiem, braterstwo na zesłaniu, a także epizody dyskryminacji ze strony Polaków. Dokumentują udział konkretnych osób w czynie zbrojnym. Jedną z nich jest Berek Joselewicz, który stał się symbolem pojednania polsko–żydowskiego i walki o niepodległość wspólnej Ojczyzny.
Wystawie
towarzyszy bogaty program
wydarzeń towarzyszących – spotkania poświęcone m.in. Karolowi Beyerowi i
Maksymilianowi Fajansowi, fotografom Warszawy, udziałowi polskich Żydów w
rewolucji 1905 roku czy przemianom przestrzeni miejskiej Warszawy w XIX wieku,
a także oprowadzania i spacery śladami żydowskich bohaterów powstań narodowych.
To losy Żydów warszawskich –
szczególnie tak zwane zbratanie polsko-żydowskie podczas wielkich manifestacji
patriotycznych w 1861 roku – znajdują się w centrum ekspozycji. Jak pisze
kurator wystawy Jakub Bendkowski:
Warszawa była nie tylko miejscem patriotycznych pochodów rozpędzanych przez carską policję, ale też terenem działań spiskowców, takich jak Aleksander Sochaczewski (Lejb Sonder). To z tego ośrodka, głównie ze środowiska maskilów, rekrutowali się Żydzi – powstańcy styczniowi, którzy działali później w całym Królestwie. (…)
Pamiętać przy tym należy, że nad miastem górowała Cytadela, przez którą wiodła droga na katorgę. Wielu żydowskich powstańców – także tych działających daleko od Warszawy – przez bramę twierdzy udało się na daleką Syberię, gdzie spędziło wiele lat, a niekiedy nigdy z niej nie powróciło.
Na plakacie wystawy widzimy fotografię dziewięciu mężczyzn, Polaków i Żydów, aresztowanych w październiku 1861 roku za udział w obchodach rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki w Warszawie i zesłanych na Syberię. Są to:
- Stanisław Ambrożewicz (Ambroziewicz), student Akademii Medyko-Chirurgicznej,
- Jakub Feingold, subiekt,
- Władysław Garczyński,
- Bernard Goldmann, student Akademii Medyko-Chirurgicznej, uczestnik powstania styczniowego, aresztowany, uciekł z więzienia, od 1870 w Galicji, polityk, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego,
- Józef Hertz, subiekt, następnie kupiec w Warszawie,
- Saladyn Ramlow (Ramloff), lekarz, student Akademii Medyko-Chirurgicznej, słuchacz Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo, w powstaniu styczniowym lekarz obozowy, organizator ambulansów i lekarzy wojskowych w czasie wojny francusko-pruskiej, lekarz przy budowie Kanału Panamskiego,
- Henryk Senator, student Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie,
- Maksymilian (Maurycy) Unszlicht, absolwent Szkoły Rabinów, student Akademii Medyko-Chirurgicznej,
- Leon Wagenfisz, uczył się w Szkole Rabinów,
student Akademii Medyko-Chirurgicznej, uczestnik powstania styczniowego,
ponownie aresztowany, więziony w Cytadeli Warszawskiej, zesłany na ciężkie
roboty, powrócił do Warszawy po 20 latach.
Wystawę można oglądać w siedzibie ŻIH do 26 marca 2023 r.
Ramię przy ramieniu? Żydzi w polskich dążeniach niepodległościowych 1794-1918
Wystawa czasowa 13.11.2022-26.03.2023
Koncepcja: Monika Krawczyk
Kuratorzy: Jakub Bendkowski, Paweł Fijałkowski
Autorzy tekstów: Jakub Bendkowski, Paweł Fijałkowski, Marek Gałęzowski
Projekt wystawy: Aneta Faner
Wykonanie: Kontra Pracownia Plastyczna Tomasz Marzec
Identyfikacja wizualna i projekt katalogu: Bartosz Tymosiewicz
Redakcja: Aleksandra Żdan
Opieka konserwatorska: Violetta Bachur
Komunikacja i program wydarzeń towarzyszących: Przemysław Batorski i Franciszek Bojańczyk
Wypożyczający: Biblioteka Narodowa, Muzeum Niepodległości, Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Narodowe w Warszawie
Partnerzy: Muzeum Narodowe w Warszawie, Biblioteka Narodowa, Muzeum Niepodległości
Patronat Honorowy: Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej
Patronat medialny: TVP Kultura, Histmag.org, Jetline, Stroer
Kontakt w sprawie wystawy:
Dział Projektów Kulturalnych i Komunikacji, [email protected] tel. 22 827 92 21 wew. 109
Finansowanie:
Projekt pn. „Organizacja wystaw dotyczących bohaterstwa Żydów w dziejach Polski” dofinansowano z środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
