Przemysław Żukiewicz - „Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka” – recenzja i ocena
Monografia sprawia naprawdę imponujące wrażenie. Walory naukowe i formalne sprawiły, że recenzent książki prof. Andrzej Antoszewski, znawca systemów politycznych Europy Środkowej i Wschodniej, wielki autorytet naukowy, prognozuje, że może ona stać się bardzo szybko szeroko wykorzystywanym podręcznikiem akademickim. Choć książka nie porusza wielu kwestii przywództwa politycznego ze względu na rozumienie przywództwa politycznego jako procesu społecznego, to czytelnik nie rozczaruje się zawartością. Przez pierwsze 300 stron przechodzi się jak burza, które czyta się niezwykle lekko, klarowny język wciąga w tok myślenia autora.
Książka spełnia rolę podręcznika akademickiego dla studentów politologii, stosunków międzynarodowych czy socjologii; specjaliści od wizerunku czy PR, również znajdą w książce wiele interesujących kwestii. Do tej pory brakowało na półkach księgarskich jednej pozycji, która poruszała szeroko pojęcie przywództwa politycznego. Natomiast studenci specjalności Przywództwo polityczne, musieli sięgać po wiele publikacji rozproszonych. Autor, który jest pracownikiem naukowym, we wstępie wyjaśnia, że nie jest to podręcznik akademicki w pełni tego słowa znaczeniu i przeznaczeniu, w znacznej mierze ze względu na jego polemiczny charakter. Publikacja składa się z dziesięciu rozdziałów tematycznych oraz spisu tabel, rysunków, kapsuł, indeksu rzeczowego, osób, nazw geograficznych oraz indeks pozostałych nazw, co jest owocem dobrej pracy redakcyjnej.
Pierwszy rozdział dotyczy ewolucji poglądów filozofów na temat władzy i przywództwa. Dzieli on teorię przywództwa politycznego na teorię wybitnej jednostki, teorię elit,, umowy społecznej oraz teorie postmodernistyczne. Czytelnik, który zapoznał się z filozofią polityki będzie mógł ominąć pierwszy rozdział i rozpocząć lekturę od drugiego, który zawiera definicje przywództwa politycznego, paradygmaty oraz modele przywództwa politycznego.
Książka mogłaby być przewodnikiem dla studentów, którzy piszą prace dyplomowe na temat przywództwa politycznego gdyż w rozdziale drugim znajdziemy wskazówki do prowadzenia metod i technik badań nad przywództwem politycznych od studium przypadków po studia porównawcze, kontekstualnym modelu badania przywództwa politycznego Ammetera (który jest mało znany w Polsce) oraz Haughtona.
Trzeci rozdział dotyczy zmieniających się relacji pomiędzy liderami politycznymi a mediami, korporacjami i ośrodkami wiedzy. Jeśli ktoś do tej pory nie słyszał o agendzie-setting, framingu, primingu, oraz epoce Web 2.0 to koniecznie musi sięgnąć po „Przywództwo polityczne”. W rozdziale tym po raz pierwszy pojawia się tzw. „kapsuła”, która jest wyodrębnioną częścią tekstu, zawierającą przykład z życia politycznego. W całej książce jest ich czternaście stanowiąc bardzo ciekawe uzupełnienie prezentowanej teorii, dlatego czytelnik czeka z niecierpliwością na dalsze kapsuły.
Książka może być również świetnym przewodnikiem dla osoby, która ma ambicje stać się przywódcą politycznym. Przywódca polityczny to nie władca, ale proces społeczny, w którym podmiot społeczny udziela poparcia innemu podmiotowi, ponieważ uznaje go za aktualnie najpełniej odpowiadającego społecznemu wyobrażeniu o ideale lidera oraz mającego największe szanse na zrealizowanie określonych celów akceptowanych przez oba podmioty.
Kolejny rozdział dotyczy psychologicznych uwarunkowań przywództwa transformacyjnego i transakcyjnego, który nie odnosi się do psychiki przywódcy ale porusza polemikę etyki przywódczej. Autor umieścił również spis czynników, które destrukcyjnie wpływają na proces przywództwa politycznego tj: narcyzm, paranoidalność, agresja, błędy z autorytetu oraz konformizm. Autor porusza także kwestie lesbijek i gejów jako liderów politycznych.
Rozdział piąty dotyczy instytucjonalnych uwarunkowań przywództwa politycznego, który dla osoby posiadającej podstawową wiedzę na temat ustroju politycznego jest zbyt długi i zbyt nudny, bowiem porusza kwestie oczywiste (np. oczywiste różnice przywództwa w reżimach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych). Kolejne rozdziały poruszają problem marketingowego aspekty przywództwa, następnie różnice przywództwa w poszczególnych kręgach kulturalnych, oraz w Unii Europejskiej, a także lokalny model przywództwa. Ostatni, dziesiąty rozdział jest próbą bilansu przywództwa politycznego w Polsce po 1989 r., dotychczasowych prezydentów Polski: Wojciecha Jaruzelskiego, Lecha Wałęsy, Aleksandra Kwaśniewskiego oraz Lecha Kaczyńskiego.
Autor w zakończeniu podkreśla edukacyjno-społeczny walor monografii. Wiedza na temat przywództwa przyda się nie tylko dziennikarzom, ale również każdemu z nas. Wszyscy uczestniczymy w życiu społecznym dając kredyt zaufania liderowi, który staje się przywódcą. w celu realizacji naszych interesów. Jednocześnie niepożądana jest sytuacja w której będziemy ponosić dotkliwe konsekwencje udzielając jakiemuś politykowi kredytu zaufania.
Zaletą książki jest również czytelny spis treści, który sprawia że czytelnik może opuścić mało interesujące go rozdziały (np. dotyczące lokalnego poziomu przywódca politycznego). Sądzę, że nie umniejszy to specjalnie wiedzy czytelnika, natomiast pozwoli uniknąć znużenia dużą ilością teorii. Autor jako adiunkt w Katedrze Nauk Społecznych UP w Poznaniu, posiadł solidne fundamenty wiedzy metodologicznej. Jednocześnie książka nie jest naukowym bełkotem, ale interesującą, napisaną lekkim językiem pozycją; w tym również do studiowania w pociągu czy na plaży. W tej książce nie warto też opuścić przypisów, które stanowią solidne dopełnienie treści. W tekście pojawią się również różnego rodzaju rysunki oraz tabele, które są czytelne i zachęcają, aby zatrzymać się na nich dłużej.
Miękka oprawa sprawia, że książka nie jest ciężka i nie sprawia problemu przy transporcie. Wielkość czcionki powoduje, że książkę czyta się przyjemnie. Jedyną wadą jaką udało mi się znaleźć jest mało gustowna strona tytułowa sprawiająca, trochę karykaturalne wrażenie. Mimo tego uchybienia, z pełną satysfakcją przyznaje książce najwyższą ocenę.
Redakcja: Michał Przeperski
