Przegląd imprez historycznych (12.03–18.03.2012)
Kraków: 120 lat Koła Naukowego Historyków Studentów UJ!
We wtorek 13 marca o godz. 15:00 w Auli ks. J. Tischnera Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego (ul. Gołębia 13) odbędzie się uroczysta gala jubileuszowa z okazji 120. rocznicy powstania KNHS UJ.
Koło Naukowe Historyków Studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego założone w 1892 r. świętuję 120-lecie swojego istnienia. Przez lata skupiało studentów, z których wielu zostało wybitnymi historykami, odgrywając często przodowe role w życiu społeczno-politycznym naszego miasta i kraju. Gala Jubileuszowa ma być spotkaniem byłych członków Koła oraz jego sympatyków, tworzących w znacznym stopniu krakowskie środowisko naukowe i kulturalne – informują organizatorzy.
W programie m.in. koncert chóru akademickiego, przemówienia władz Uniwersytetu, Instytutu Historii oraz znamienitych profesorów będących opiekunami koła.
Warszawa: czy i jak rozliczać komunizm?
13 marca o godz. 17:00 w warszawskim Domu Spotkań z Historią (ul. Karowa 20) odbędzie się dyskusja pt. Niewysłany list – debata po latach. Aleksander Kwaśniewski i Zbigniew Gluza rozliczają się z komunizmem. Spotkanie poprowadzi red. Jarosław Gugała.
Zbigniew Gluza i Aleksander Kwaśniewski znają się od lat, w okresie studiów byli na „ty”, jednak ich drogi potoczyły się odmiennie – jeden z nich był aktywnym działaczem opozycji, drugi działaczem PZPR. Kiedy w 1995 roku Kwaśniewski został Prezydentem RP, Zbigniew Gluza, były opozycjonista, w imieniu Ośrodka KARTA napisał „List otwarty do Prezydenta-elekta Aleksandra Kwaśniewskiego”, w którym wezwał Prezydenta do gruntownego rozliczenia się z komunizmem. „Proponuję Panu – już w pierwszych miesiącach kadencji – przyjęcie patronatu nad publiczną rozprawą, w której podsądnym byłby polski komunizm (1918-1989)”. Do rozprawy ani debaty nie doszło ani za pierwszej, ani za drugiej kadencji prezydentury Aleksandra Kwaśniewskiego. Zarząd Ośrodka uznał list za akt samobójczy i zamiast do Kancelarii Prezydenta trafił w zaklejonej kopercie do „zbiorów zamkniętych” KARTY. Od tamtego czasu minęło 16 lat. Aleksander Kwaśniewski nie jest już głową państwa, a list został opublikowany w wydanej na początku 2012 roku książce Zbigniewa Gluzy „Odkrycie KARTY: niezależna strategia pamięci”. Czy po 16 latach możliwy jest powrót do wątków zamieszczonych w nigdy nie wysłanym liście? Czy są one wciąż aktualne? Czy „jedynym ratunkiem dla naszej świadomości zbiorowej” jest w dalszym ciągu rozliczenie się z komunizmem? – nakreślają kontekst i cele dyskusji jej organizatorzy.
Wszystkich zainteresowanych wzięciem udziału w spotkaniu z Aleksandrem Kwaśniewskim i Zbigniewem Gluzą organizatorzy proszą o wysłanie zgłoszenia na adres: [email protected] pod tytułem „Debata Ośrodka KARTA”. W odpowiedzi otrzyma się zaproszenie w wersji elektronicznej, które należy wydrukować i okazać w dniu spotkania w recepcji Domu Spotkań z Historią.
Więcej informacji: dsh.waw.pl
Warszawa: czar kina niemego
Również we wtorek o godz. 18:30 w gmachu Collegium Iuridicum II na Kampusie Centralnym Uniwersytetu Warszawskiego (Krakowskie Przedmieście 26/28) odbędzie się pokaz filmu niemego pt. Mogiła nieznanego żołnierza z 1927 r. (reż. Ryszard Ordyński). Organizatorem spotkania jest Samorząd Studentów Wydziału Prawa i Administracji UW oraz Filmoteka Narodowa, która wydała zrekonstruowany film na DVD, otwierając tym samym nową serię zatytułowaną Kino polskie okresu „Wielkiej Niemowy”.
Po wybuchu wojny z bolszewicką Rosją kapitan Łazowski wyrusza na front, żegnany przez żonę i córkę, która darzy go ogromną miłością. Dostaje się do niewoli rosyjskiej. Z syberyjskiej osady udaje mu się uciec dzięki pomocy zakochanej w nim Rosjanki. Trafia na Krym gdzie w dramatycznych okolicznościach, zawiera znajomość z księżną Turchanową. Ukrywając się pod fałszywym, rosyjskim nazwiskiem podejmuje pracę w fabryce amunicji. Wkrótce jednak zdemaskowany przez sowieckiego komisarza Simonowa, ucieka do Polski. Po wielu dramatycznych przeżyciach, gdy przekracza granicę ojczyzny uskrzydlony wizją powrotu do domu, ginie trafiony zbłąkaną kulą. W czasie gdy kapitan przebywał w Rosji żona, która straciła nadzieję na jego powrót, wychodzi ponownie za mąż. Zrozpaczona tą decyzją córka, próbuje popełnić samobójstwo. Uratowana popada w apatię. Dopiero z chwilą gdy Łazowski umiera „czuje – jak napisano w przedwojennym programie do filmu – że blednie i rozprasza się wizja ojca. A tam daleko wśród pól pokrytych niepokalaną bielą śniegów, ukryła się mogiła nieznanego żołnierza”. Film wyróżnia barwnie zarysowane tło historyczne i obyczajowe. Ciekawostką jest fakt, że do jednej z ról zaangażowano Stanisława Ignacego Witkiewicza, który jednak po paru dniach zdjęciowych porzucił plan filmowy zdegustowany specyfiką pracy na ówczesnym planie filmowym – piszą o filmie organizatorzy pokazu.
Wstęp na projekcje jest wolny. Ilość miejsc ograniczona.
Bytom: nie tylko „dziadek z Wehrmachtu”?
13 marca o godz. 17:00 w gmachu Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bytomiu (pl. Jana III Sobieskiego 3) odbędzie się kolejna dyskusja z cyklu Bytomskie Spotkania z Historią. Wykład pt. Polacy w Wehrmachcie wygłosi prof. Ryszard Kaczmarek. Spotkanie poprowadzi Sebastian Rosenbaum z katowickiego IPN.
Trzecia odsłona Bytomskich Spotkań Historycznych poświęcona będzie problemowi przymusowego wcielania Polaków lub też ich dobrowolnego akcesu do Wehrmachtu. Liczba osób, które się na to zdecydowały lub zostały administracyjnie przymuszone szacowana jest na około 450000. Część przedwojennych ziem polskich, m.in. z województw śląskiego, poznańskiego oraz pomorskiego dekretem z 8 października 1939 roku zostało włączonych do Niemiec jako tzw. ziemie wcielone do Rzeszy. Administracja zarządzająca nowymi terenami miała za zadanie prowadzenia niemieckiej polityki narodowościowej, której jednym z wyznaczników była akcja zniemczania ludności rodzimej. W jej wyniku mieszkańcom terenów wcielonych nadawano obywatelstwo niemieckie, skutkujące obowiązkiem służby wojskowej w siłach zbrojnych Niemiec. Pod koniec 1943 roku prawie 85% mieszkańców powiatów należących do byłego tzw. Górnego Śląska pruskiego i około 50% byłego Górnego Śląska austriackiego należało do trzech pierwszych grup volkslisty, które obligowały ich posiadaczy do służby w Wehrmachcie – informują organizatorzy spotkania.
Prelekcji towarzyszyć będzie dyskusja a także pokaz filmu dokumentalnego Dzieci Wehrmachtu (reż. Mariusz Malinowski, 2009, 44 min.).
Więcej informacji: ipn.gov.pl
Częstochowa: losy pewnych dóbr ziemskich
14 marca o godz. 17:00 w sali 26 Instytutu Historii Akademii Jana Długosza w Częstochowie (al. Armii Krajowej 36a) odbędzie się kolejne otwarte zebranie naukowe miejscowego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego, na którym wykład wygłosi Dziekan Wydziału Filologiczno-Historycznego AJD, historyk XIX w. prof. Dariusz Złotkowski.
Tematem wystąpienia prof. Dariusza Złotkowskiego będą losy „Państwa Kłobuckiego” na tle dziewiętnastowiecznych przemian gospodarczych. „Państwo Kłobuckie” (dobra Ostrowy) było spuścizną starostwa kłobuckiego, które od połowy XVII w. niemal do upadku Rzeczypospolitej znajdowało się w rękach Zakonu OO. Paulinów z Jasnej Góry. Z chwilą zaboru tych ziem przez państwo pruskie (w wyniku II rozbioru) dobra te zostały najpierw nadane Krystianowi hr. Haugwitzowi, a następnie były własnością Lemańskich, hr. Donnersmarcków, by u schyłku XIX w., już pod nazwą dobra Ostrowy, stać się własnością carskiej rodziny panującej. Ten rozległy kompleks dóbr ziemskich i lasów, w ciągu 120 lat podlegał procesom gospodarczym charakterystycznym dla XIX w.: najpierw rozwojowi przemysłu finansowanego przez Bank Polski (do poł. XIX w.), następnie procesowi uwłaszczenia po powstaniu styczniowym, a ostatecznie kapitalizacji u schyłku XIX w. Organizacyjnie i gospodarczo, jako jednostka zwarta, „Państwo Kłobuckie” przestało funkcjonować z chwilą odbudowy niepodległego państwa polskiego w 1918 r. – informują organizatorzy.
Więcej informacji: pthczest.ajd.czest.pl
Kraków: spojrzenie na miasto okiem rysownika
W środę 14 marca o godz. 17:00 w Kamienicy Hipolitów w Krakowie (Plac Mariacki 3) odbędzie się wernisaż wystawy Kraków Bronisława Schönborna przygotowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa przypomni na łączonej wystawie w Kamienicy Hipolitów i Pałacu Krzysztofory twórczość Bronisława Schönborna (1909–1971) – rysownika, który głównym motywem swojego dzieła uczynił Kraków. Na ekspozycji znajdzie się blisko dwieście prac artysty pochodzących z kolekcji naszego muzeum i zbiorów prywatnych. Ideą wystawy jest przypomnienie dzieła rysownika w kontekście współczesności i próba spojrzenia na kulturowe dziedzictwo Krakowa ostatniego półwiecza. Czarno-białe rysunki Schönborna zostaną zestawione z wielkoformatowymi, kolorowymi, współczesnymi fotografiami powielającymi ujęcia znane z przeszłości, ale formalnie z nimi skontrastowanymi. Bohater wystawy był barwną i ciekawą postacią powojennego Krakowa. Ten wielki miłośnik jego historii i kultury swoje pasje artystyczne związał z działalnością dokumentacyjną ocalałych zabytków architektonicznych miasta. Dzięki ogromnej wiedzy o ikonografii Krakowa popularyzował historię jego zabytków wśród turystów jako miejski przewodnik. Zaangażowanie artystyczne łączył także z pracą redakcyjną i dziennikarską publikując na łamach codziennej krakowskiej prasy – piszą twórcy ekspozycji.
Wystawa prezentowana będzie w Kamienicy Hipolitów oraz Pałacu Krzysztofory (Rynek Główny 35) do 20 maja.
Więcej informacji: mhk.pl
Warszawa: ciekawe kino pełne niedomówień
15 marca o godz. 18:00 w DSH odbędzie się kolejne spotkanie autorskiego cyklu prof. Eugeniusza Cezarego Króla (ISP PAN, Collegium Civitas) Przez kino do historii. Tym razem wyświetlony i omówiony zostanie film Witolda Lesiewicza Dezerter z 1958 r.
W mrocznej scenerii kopalnianych szybów ukazano jeden z mało znanych aspektów ruchu oporu Polaków pod okupacją niemiecką na terenie Górnego Śląska. Ponieważ temat ten wiązał się z różnymi drażliwościami, akcja filmu została starannie pozbawiona realiów politycznych. Liczy się przede wszystkim starcie odważnego Polaka-uciekiniera z Wehrmachtu z okrutnymi gestapowcami. Scenariusz wytrawnego fachowca (Jerzy Stefan Stawiński) sprawił, że film, mimo mielizn i niedomówień, ogląda się z zainteresowaniem. Spora w tym zasługa męskiej obsady aktorskiej: Józefa Nowaka, Mariusza Dmochowskiego i Wiesława Gołasa – zachęcają organizatorzy projekcji.
Więcej informacji: dsh.waw.pl
Katowice: problemy PRL z zakonami żeńskimi
15 marca o godz. 14:00 w gmachu Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (ul. Jordana 18) odbędzie się sesja naukowa Represje wobec żeńskich zgromadzeń zakonnych w PRL, współorganizowana przez Wydział Teologiczny UŚ oraz katowicki oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Konferencji towarzyszyć będzie otwarcie wystawy Trudne lata – wielkie dni. Zakony żeńskie w PRL, przygotowanej przez Ośrodek Badań nad Geografią Historyczną Kościoła w Polsce Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Konferencję Wyższych Przełożonych Żeńskich Zgromadzeń Zakonnych w Polsce oraz Oddział IPN w Katowicach. Wystawa przybliża politykę wyznaniową władz Polski Ludowej wobec żeńskich wspólnot zakonnych w latach 1945–1989. Ukazuje represyjne działania komunistycznych władz i spychanie sióstr zakonnych na margines życia społecznego, a także zmagania zakonnic z ówczesną rzeczywistością, ich codzienne życie i pracę oraz zaangażowanie w wielkie wydarzenia z życia Kościoła i narodu. Nie jest ona kalendarium życia zakonnego, chronologiczny układ spełnia rolę symboliczną – informują twórcy ekspozycji.
Więcej informacji: ipn.gov.pl
Kołobrzeg: spotkanie muzealników
W dniach 15-17 marca w Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu (al. Armii Krajowej 13) odbędzie się II Seminarium Muzealnictwa Wojskowego zatytułowane Muzea wojskowe w przestrzeni społecznej. Seminarium stanowi część obchodów półwiecza istnienia Muzeum.
Pragniemy przyjrzeć się tym zjawiskom z punktu widzenia muzealnictwa wojskowego, a więc muzeów tworzących specjalny rodzaj połączenia kolekcji historycznej, zbiorów techniki wojennej, idei państwowych i narodowych, pamięci o znanych postaciach związanych z władzą, polityką i obronnością. Nasze spotkanie będzie próbą określenia roli i zadań, jakie stają przed muzeami wojskowymi w XXI wieku i ich relacjami z lokalną społecznością i organizacjami społecznymi w kontekście obecnej rzeczywistości politycznej, kulturowej i ekonomicznej. Poświęcimy również uwagę formom organizacji muzeów, powoływanych dla upamiętnienia ważnych wydarzeń, postaci i idei o charakterze lokalnym, państwowym czy międzynarodowym, oraz ich roli i miejscu w przestrzeni społecznej i kulturowej – informują muzealnicy.
Więcej informacji (w tym plan oraz informacje kontaktowe): muzeum.kolobrzeg.pl
Wrocław: bohaterscy podwodniacy
W piątek 16 marca o godz. 17:00 w Muzeum Militariów (oddziale Muzeum Miejskiego Wrocławia) odbędzie się wernisaż wystawy ORP „Orzeł – dzieje okrętu.
Wystawa prezentuje historię okrętu podwodnego ORP Orzeł, od rozpoczęcia jego budowy 14 sierpnia 1936 roku, do wyjścia na ostatni patrol 23 maja 1940 r. Pomimo niezwykle krótkiej historii (podniesienie bandery: 2 lutego 1939 r., uznanie za zaginiony: 8 czerwca 1940 r.) okręt zyskał sławę, brawurową ucieczką z internowania w Tallinie i przedarciem się przez Cieśniny Bałtyckie do Wielkiej Brytanii oraz zatopieniem statku Rio de Janeiro z transportem niemieckich wojsk inwazyjnych. W czasach PRL monografia Jerzego Pertka „Dzieje ORP Orzeł” biła rekordy popularności. ORP Orzeł, jako jedyny okręt II RP, był bohaterem filmu fabularnego z 1959 r. w reżyserii Leonarda Buczkowskiego. W ostatnich latach, w związku z pojawieniem się nowych materiałów źródłowych, między historykami i publicystami rozgorzała dyskusja nad interpretacją wojennej działalności okrętu i jego dowódców – informują twórcy wystawy.
Ekspozycja prezentowana będzie do 30 kwietnia.
Więcej informacji: muzeum.miejskie.wroclaw.pl
Warszawa: spotkania z dziełami sztuki
Liczne imprezy organizowane są także przy okazji prezentowanej w warszawskiej Królikarni (ul. Puławska 113a) wystawie KoLekcja w Królikarni.
15 marca o godz. 18:00 w ramach czwartkowych wykładów Spojrzenia na dzieło sztuki odbędzie się wykład Anny Lewandowskiej Okiem konserwatora. Ukryte życie obrazu.
18 marca o godz. 12:00 w ramach warsztatów familijnych dla dzieci Rodzina w akcji! odbędzie się spotkanie pt. Smaczna martwa natura. Niektóre obrazy przedstawiają kwiaty i owoce tak prawdziwie, że chciałoby się je powąchać, dotknąć, zjeść! Holenderski artysta tak wiernie odtworzył ciasto z owocami, że aż ślinka cieknie! Zabawmy się w układanie martwych natur – zachęcają organizatorzy.
